12. Sınıfların Türk Edebiyatı Kazanım ve Kavrama Testi 7 Soruları ve Cevapları Çöz

Divan edebiyatının en ünlü övgü ve yergi şairidir. Şiirdeki ustalığını övgü şiiri olan kasidede göstermiş, edebiyatımızın kaside ustası kabul edilmiştir. Şairin kasideleri, gazellerini gölgelemiştir. Saltanatları döneminde yaşadığı dört padişahtan en çok IV. Murat’a kasideler yazmıştır. Devrinin devlet adamlarına ve şairlerine en sert sözleri söylemekten çekinmemiştir. Yazdığı bir hicvi yüzünden boğdurularak öldürülmüştür. Siham-ı Kaza adlı bir eseri vardır.

1. Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nedim

B) Nesimî

C) Taşlıcalı Yahya

D) Necati

E) Nefi

2. Aşağıdakilerden hangisi divan şiirinin belirleyici özelliklerinden biri değildir?

A) Genellikle soyut konuların işlenmesi

B) Aynı konunun birçok sanatçı tarafından işlenmesi

C) Biçimsel özelliklerin, çoğu zaman arka plana atılması

D) Konuşma diline uzak ağır bir dil kullanılması

E) Bütünden çok parçanın güzel olmasına özen gösterilmesi

Divan edebiyatında kaside nazım biçiminin bölümleri çeşitli adlarla anılır. Kasidenin giriş bölümüne nesip (teşbip)(I.), asıl konuya girişin yapıldığı bölüme girizgâh(II) denir. Kaside’nin içinde bir gazelin söylenmesine tegazzül(III), şairin kendini övdüğü bölüme methiye(IV) denir. Kasidenin son bölümü ise dua(V) bölümüdür.

3. Yukarıda numaralanmış altı çizili kavramlardan hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir?

A) I.     B) II.     C) III.    D) IV.    E) V.

Divan edebiyatına Türklerin kattığı bir nazım biçimidir. Dörtlüklerle oluşturulur. Dörtlük sayısı 3 ile 5 arasındadır. Uyak düzeni aaaa, bbba, ccca… şeklindedir. İlk bendin dördüncü mısrası bütün bentlerde tekrarlanır. Bu tekrarlanan bölüme “nakarat” denir. Halk edebiyatındaki türküye benzer. Aşk, eğlence ve sevgili gibi konular işlenir. Bestelenmek için yazıldıklarından dili sadedir. Divan Edebiyatı’ndaki en büyük temsilcisi Nedim’dir.

4. Bu parçada belirtilen özellikler edebiyatımızdaki nazım şekillerinden hangisine aittir?

A) Şarkı    B) Rubai    C) Tuyuğ     D) Kıt’a    E) Koşma

5. Ali Şir Nevai’nin ilk şairler tezkiresi olarak kabul edilen eseri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Muhakemetü’l Lügateyn

B) Şecere-i Türk

C) Mizanü’l Evzan

D) Tezkiretü’ş Şuara

E) Mecalisü’n Nefais

Kırşehir’de yaşayan şair, Anadolu Türkleri arasında tasavvufu yaymak için uğraşmıştır. Türkçenin Anadolu’da bir edebiyat dili olarak yerleşmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. Yunus Emre’nin etkisinde kalan, hem hece hem aruzla şiirler yazan sanatçının en önemli eseri “Garipname” adlı mesnevisidir. Bu eserle, Türklere tasavvufu öğretmeye çalışmıştır.

6. Bu parçada özellikleri verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fuzuli

B) Nabi

C) Şeyh Galip

D) Âşık Paşa

E) Mevlana Celalettin Rumi

7. Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatındaki sade nesrin özelliklerinden biri değildir?

A) Sade nesir, “kolay anlaşılır olma”yı esas almıştır.

B) Ustalık göstermek için yazılan nesir çeşididir.

C) Sade nesirde yabancı sözcükler az kullanılmıştır.

D) Halk için, sade bir dille yazılır, temelde konuşma dili özelliğini kaybetmemiştir.

E) Din ve tasavvuf konulu bazı eserlerde, ahlak kitaplarında halkın anlayacağı bir dil kullanılmıştır.

Elli yıl Osmanlı Devleti’nin hemen her tarafını dolaşan sanatçı, gördüklerini ve başından geçenleri bir hikâyeci edasıyla hoş bir tarzda on ciltlik eserinde anlatmıştır. Eser dil, tarih, coğrafya, sosyoloji, folklor ve edebiyat yönünden zengin bir malzeme içermektedir. Eserde diğer divan nesri örneklerine göre daha sade bir dil kullanılmıştır. Yer yer mübalağaya kaçarak, şahıslara ve olaylara masal unsurunu katarak anlatıma ayrı bir renk kazandıran sanatçı, edebiyatımızın en büyük gezi eserlerinden birini yazmıştır.

8. Burada sözü edilen sanatçı ve eseri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Evliya Çelebi – Seyahatname

B) Kâtip Çelebi – Cihannüma

C) Süleyman Çelebi – Vesiletü’n Necat

D) Âşık Paşa – Garipname

E) Peçevî – Peçevî Tarihi

9. Aşağıdakilerden hangisinde boş bırakılan yere ayraç içindeki sözcük getirilirse tanım yanlış olur?

A) —-, bir şairin başka bir şairin şiirine aynı ölçü ve uyakla yazdığı karşılıktır. (Nazire)

B) —-, herhangi bir nesnenin özellikleri anlatılarak sorulan manzum bilmecelerdir. (Lügaz)

C) —-, peygamberimizin hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır. (Siyer)

D) —-, beş mesnevinin bir araya getirilmesiyle oluşturulan yapıtlara denir. (Hamse)

E) —-, Osmanlı şehzadelerinin sünnet törenlerini ve kadın sultanların düğün merasimlerini anlatan manzum ve mensur eserlerdir. (Şehrengiz)

Halep’te oğlu Ebulhayr Mehmet’e seslenerek yazdığı bu eser, Nabi’nin en meşhur eseridir. Şair bu eserle devrine göre doğru ve uygun gördüğü yolu oğlunun şahsında gençliğe göstermek istemiştir. Eser otuz beş manzumeden ibarettir. İslam’ın şartlarından başlayıp ilimlerin tahsiline, İstanbul’un güzelliklerine, çeşitli mesleklere, hayatın çeşitli safhalarına dair şairin görüş ve düşüncelerini içerir.

10. Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tuhfetü’l Harameyn

B) Hayriye

C) Lütfiye

D) Surname

E) Hadis-i Erbain

I. 14. yy. sanatçısı olan Şeyyat Hamza, Türk edebiyatının

bilinen ilk Yusuf ile Züleyha mesnevisinin

sahibidir.

II. Bahaeddin Veled’in öğrencisi olan Ahmet Fakih,

dinî ve ahlaki öğütler veren Çarhname isimli eserin

müellifidir.

III. 15. yy.ın gazel alanındaki üstadı olan, melikü’ş şuara

diye anılan Necati Bey’in eserlerinde mahallîleşme

akımının ilk izleri görülür.

IV. Hamse sahibi olan 16. yy.ın mesnevi alanındaki en

ünlü sanatçısı Bağdatlı Ruhi, Şehzade Mustafa’ya

yazdığı mersiye ile de bilinir.

V. Naili ve Neşati sebkihindi tarzının Şeyh Galip’le birlikte

edebiyatımızdaki en önemli temsilcileridir.

11. Yukarıda numaralı cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I.   B) II.   C) III.   D) IV.   E) V.

12. Aşağıdakilerden hangisi “mesnevi” nazım şeklinin özelliklerinden biri değildir?

A) Beyit sayısı sınırsızdır.

B) Her beyit kendi arasında uyaklanır.

C) Genellikle aruzun uzun kalıplarıyla yazılır.

D) Edebiyatımıza Fars edebiyatından geçmiştir.

E) Genellikle hikâye edilmeye uygun konular işlenir.

Test 7  1. E    2. C    3. D    4. A    5. E    6. D    7. B    8. A    9. E    10. B    11. D    12. C