Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Edebi Sanatlar

Açık İstiare Nedir, Özellikleri ve Örnekler

Açık İstiâre

Açık İstiare Nedir, Özellikleri ve Örnekler

Benzetme öğelerinden yalnızca benzeyen ile yapılan isti­aredir. Bu tür istiarelerde benzeyen söylenip benzetilen söylen­mez. Açık istiare, başka bir ifadeyle gerçek anlamın dışında müstear bir isim kullanmaktır. Klasik Türk Edebiyatındaki kli­şeleşmiş mazmunların çoğu açık istiare şeklindedir. Açık istiare­nin modern şiirde de oldukça yoğun olarak kullanıldığını görü­yoruz.

********************

Açık İstiare sanatına örnekler

Kadem kadem gece teşrifi Nâili o mehin

Cihan cihan elem-i intizare değmez mi 

Naili

Nailî-i Kadim, sevgiliyi “meh” (ay) olarak nitelendirerek açık istiare sanatına baş vurmaktadır. Şair sevgilinin / mehin gece adım adım kendisine doğru gelişini adeta nefsinde yaşa­maktadır. Onu / sevgiliyi / m eh i beklemek dünyalar kadar üzüntü çekmeye değmez mi? derken değeceğine dair kuvvetli bir inancı vardır.

Yaslı gelin gibi mahzun mu bilmem?

Yüce dağ başında siyah tül vardır

Rıza Tevfik Bölükbaşı,

Hayatı, Hatıraları Şiirleri

Rıza Tevfik, yüce dağ başındaki bulutları siyah bir tüle ben­zeterek istiare sanatı yapmaktadır. Burada siyah tül / benzeti­len, bulutların yerine kullanılmıştır. Ayrıca birinci dizede bir is­ti fham sanatı vardır.

********************

Garbın ucunda, son kıyıdan en gürültülü

Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü

Yalıya Kemal Beyatlı, Kendi Gök Kubbemiz

Yalıya Kemal, gökyüzünü kurşunla örtülü olarak gösterir­ken, aslında gökyüzünün bulutlarla kapalı olduğunu anlatmak istemiştir. Fakat burada benzetilen / kurşun söylenmiş, benze­yen / bulut söylenmemiş.

********************

Yaralanmış temiz alnından uzanmış yatıyor,

Bir hilâl uğruna, yâ Rab ne güneşler batıyor!

Mehmet Akif Ersoy, Safahat

Mehmet Akif, güneşleri / benzetileni söylediği halde ben­zeyeni / Türk askerlerini söylemeyerek açık istiare sanatı yap­mıştır. Ayrıca burada hilal / benzetilen söylenip benzeyen / ba­ğımsızlık söylenmeyerek ikinci bir açık istiare daha sözkonusu edilmiştir.

********************

Bu bir lisân-ı hafidir ki ruha dolmakta

Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta…

Ahmet haşim, bütün Şiirleri

Ahmet Haşini, benzetileni / lisan-ı hâfi’yi / gizli dili söyle­yip benzeyeni / aşkı söylemeyerek açık istiare sanatı yapar. Aşk, genelde âşıkların gönlünde gizli / platonik bir öznedir. Fakat bu özne çoğunlukla eylemsizdir / aksiyoner değildir.

********************

Uludağ etekleri al ipekten bu akşam

Düştü yeşil ovaya kubbelerin gölgesi

Ömer B. Uşaklı-hayatı, Eserleri, ve Şahsiyeti

Ömer Bedrettin, akşam vakitleri Uludağ eteklerini al ipek olarak nitelendirirken benzetileni / al ipeği söylediği halde ben­zeyeni / akşamın kırmızı ışık huzmelerini söylememiştir.

********************

Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak

ve ipek bir halıya benzeyen toprak.

bu cehennem, bu cennet bizim.

Nazım Hikmet, Kııvcı-yı Milliye

Nazım Hikmet, benzetileni / Cenneti / Cehennemi söyle­yip benzeyeni / Anadolu’yu söylemeyerek açık istiare sanatı ya­par. Anadolu, karşılıklı bir tezat diyalektiği içerisinde Cennet ve Cehennem olarak nitelendirilmiştir.

********************

Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?

Benim mi Allah’ım bıı çizgili yüz?

Ya gözler altındaki mor halkalar?

Neden böyle düsman görünürsünüz,

Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?

Cahil Sıtkı Taralıcı, Bütün Şiirleri

Cahit Sıtkı, şakaklarına karın yağıp yağmadığını tecaül-i ârif sanatıyla sorgularken,şakaklarındaki karı/benzetileni söy­leyip, ak kılları/benzeyeni söylemeyerek açık istiare sanatı ya­pıyor.

********************

Yapraklan saçını yerlere yaymış

Sonbahar ağlıyor ayaklarında

Necip Fazıl Kısakürek, Çile

Necip Fazıl, benzetilen / sonbahar ve sonbaharla ilgili yap­rak dökümü ve sonbahar yağmurlarını söyleyip benzeyeni / in­sanı söylenmeyerek kapalı istiare sanatı yapar. Ayrıca, sonbaha­rın yaprak dökümü ve yağmurları gibi iki ayrı özelliği de söy­lenmiştir. Sonbahar yapraklarının akarsuların üzerindeki görünümüyle ilgili motif  geçmişten günümüze kadar uzanan bir motiftir. Ayrıca sonbaharın ağlamasıyla teşbih sanatı yapılıyor.

********************

Ama biz dokuduk bu kilimi, eh bir dereceye kadar!

Değil ele güne çıkacak, değil asılacak duvarlarda

Behçet Necatigil, Bütün Şiirleri I

Behçet Necatigil, benzetileni/”kilim”i söyleyip benzeyeni / aileyi söylemeyerek kapalı istiare sanatı yapar. Kilim el ile doku­narak imal edildiği için ailenin de tıpkı kilim dokunarak top­lumda bir renk armonisi oluşturulduğuna dair bir işaret vardır.

********************

Birden hatırladık seninle buluşamadıgımız günleri

gel ey büyük bakış yüce suskunluk gel artık beri

Turgut Uyar, Büyük Saat

Turgut Uyar, benzetileni/ “büyük bakış” ve “yüce suskun­luk’’ söyleyip, “halk”ı söylemeyerek açık istiare sanatı yapar. Halkı, “büyük bakış” ve “yüce suskunluk” olarak nitelendiren şair, toplumcu şiire, istiare sanatının olanaklarından yararlana­rak yeni bir perspektif getirir. Bu perspektif ve yoğunluklu ola­rak estetik bağlamda yapılan bir kurgulamadır.

********************

Erzurum’da geçil vermez kaşlarının ardında

Derindir karanlıktır ıssızdır gözleri

Cemal Süreya, Sevda Sözleri

Cemal Süreya, sevgilinin kaşlarını geçit vermeme özelliğiyle dağlara teşbih ederek ilginç bir açık istiare sanatı yapar. Ayrıca dağların karanlık, ıssızlık ve derinlik özellikleri de anıla­rak gözle ilgili nitelendirmeler / benzetmeler yapılır. Böylece sevgilinin kaşlarıyla Doğu Anadolu coğrafyası arasında bağlan­tı kurulmaktadır.

********************

Dünyadan daha dünya ahiretten ahiret

Bir kent ki  benzer divan şiiri kasidelerine

Sezai Karakoç, Gün Dogmadan

Sezai Karakoç dünyadan daha dünya / ahiretten daha ahiretten daha ahiret  olan ve divan şiiri kasidelerine benzeyen bir kentin benzeti­len yönlerini söyleyip, benzeyen kenti/İstanbul’u söylemeyerek açık istiare sanatı yapar.

********************

Düşün ki saçlarını savuruyordu rüzgar

Gözleri gülüyor ama karanlık kirpikleri.

Erol Çankaya, Asıl Adı Gökyüzü

Erol Çankaya, hem benzeyeni / sevgiliyi söylemeyip ben­zetileni / rüzgarı söyleyerek hem de sevgiliye ait güzellik un­surlarını vererek açık istiare sanatı yapar. Rüzgarın gözlerinin gülmesi teşhis sanatıyla ilgili olmakla birlikte, kirpiklerinin ka­ranlığa benzetilmesi, geleneğin yeniden yorumlanmasıdır.

********************

Diğer söz sanatları için konu başlıklarına tıklayınız…

TEŞBİH                  

İSTİARE          

MECAZ                    

MECAZ-I MÜRSEL

KİNAYE                  

TARİZ

İSTİHDAM

TEZAT

TEVRİYE           

TECAHÜL-İ ARİF                 

MÜŞAKALE

TEŞHİS                    

İNTAK

HÜSN-İ TALİL      

MÜBALAĞA

TEKELLÜM-İ RUHİ

NİDA                   

TERDİD                    

KAT’

RÜCU                        

İLTİFAT

TEKRİR                      

TEDRİC

İSTİFHAM                

TELMİH

İKTİBAS                      

MUAMMA

LÜGAZ                        

MÜLEMMA

İRSAL-İ MESEL        

İHAM

TENASÜP                    

LEF Ü NEŞR

SİHR-İ HELAL          

İBHAM

TEHZİL                        

CİNAS

SECİ

İŞTİKAK                      

İADE

AKİS                              

AKROSTİŞ

LEBDEĞMEZ              

ALİTERASYON

TARİH DÜŞÜRME

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
1
clap
1
love
0
happy
0
confused
0
sad
0
unlike
0
angry

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!