Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Edebi SanatlarEdebiyat

Aliterasyon Nedir, Örnekleri, Özellikleri, Kısaca, Maddeler Halinde

ALİTERASYON

Aliterasyon Nedir, Örnekleri, Özellikleri, Kısaca, Maddeler Halinde

Aynı harfin yada hecelerin bir ahenk oluşturacak şekilde tekrar edilmesidir. Bu sanattan amaç kelimeler arasında bir mû­siki oluşturmaktır. Aliterasyon sanatı, şiire fiziksel bir boyut ve bakış açısı katarak sessel ve görsel yorumlamalara kapı aralar. Divan şiirinde olsun çağdaş Türk şiirinde olsun çokça aliteras­yon örneğine rastlamaktayız.

********************

Aliterasyon Örnekleri

Dest-bûsi arzusuyla ölürsem dostlar

Kûze eylen toprağım simim anınla yâre su 

Fuzuli

Fuzülî, ünlü Su Kasidesi’nden alınan yukarıdaki beytinde “s” ünsüzü ve “û” ünlüsünü, sesler arasında bir ahenk ve armo­ni meydana getirecek şekilde kurguladığından aliterasyon sana­tı yapmıştır.

********************

Bir lâmba hûzniyle

Kısıldı altın ufuklarda akşamın güneşi

Söndü göllerde aks-i girye-veşi

Gecenin avdet-i sükûnuyla

Yollar

Ki gider kimsesiz, telif, ebedi,

Yollar

Hep birer hatt-ı pür sükut oldu

Akşamın sine-i gubarında

Onlar

ilaııgi bir belde-i hayâle gider

Böyle sessiz ve kimsesiz şimdi

Ahmet Haşim, Bütün Şiirleri

Ahmet Haşim, “l”, “m”, “s”, “ş” ünsüzleriyle aliterasyon yapıyor ve şiire ses bakımından bir çeşni katıyor.

********************

Uzanıverse gövdem taşlara boydan boya;

Alsa buz gibi taşlar alnımdaki bu ateşi.

Dalıp sokaklar kadar esrarlı bir uykuya.

Ölse, kaldırımların kara sevdalı esi…

Necip kazıl Kısakürek. Çile…

Necip Fazıl, “Kaldırımlar” şiirinde kendi üslubuna has bir aliterasyon oluşturur. Bu parçada tekrar edilen “t”, “ş”, “U, “k” ünsüzleri en çok tekrar edilerek, söz sanatıyla ilgili bir âhenk oluşturulmuştur.

********************

Eylül melûl oldu gönüll soldu da lâle

Bir kâkule meyletti gönül geldi bu hâle

Gelmez bu elem neyleyim fazla suâle

Bir hâile ömrüm ki alınmaz bile köle

Edip Ayel, mozaik

Edip Ayel’in yukarıdaki kıt’asında “l” sesinin tekrarı alite­rasyon oluşturur.

Bu kıtanın inşasında özellikle içerisinde “l” se­sinin bulunduğu sözcüklerin seçildiğini görüyoruz.

********************

Feyyaz ey yaz! feyyaz, ey yaz! Jey

Hilmi yavuz Yaz Şiirleri

Hilmi Yavuz, “t, y, z” ünsüzleriyle aliterasyon sanatı yapar. Fey, yaz/feyyaz sözcükleri aliterasyon oluşturmakla birlikte ci­nas sanatının da güzel örneklerinden sayılabilir.

********************

Sırtlan sırıtır zorbaların sırtından

Talat Sâit Halman-Canevi

Talat Sait Halman, “s, r, t” sesleriyle aliterasyon sanatı ya­par. Ayrıca sırtlanın zorbaların sırtından sırıtması “sırt” sözcü­ğünün “sırıtmak”, “sırtlan” ve “sırt” gibi müşfakları düşünüle­cek olursa çok güzel bir cinas sanatının var olduğu da görülür.

********************

O gün gelsin neşemiz tazelensin de gör

Dünyayı hele sen bir barış alsım da gör

Melih Cevdet Anday, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi

Melih Cevdet Anday, “g” ve “n” ünsüzleriyle aliterasyon sanatı oluşturur. Bu beyit söyleyiş ve eda bakımından Divan Şi- iri’ni çağrıştırır. Beyti, bir matla beyti olarak kabul etmemizin yanında “gör” redifleriyle oluşturulan tekrir sanatı ile “neşe”, “barış” ve “dünya” sözcükleriyle kurulan tenasüp sanatı beyit­teki çok boyutluluk bakımından dikkati çeker.

********************

yalama yazmalarda başlar yazma yitimi.

Behçet Necâtigil, Bütün Şiirleri II

Behçet Necatigil, “I, y, z” ünsüzleriyle aliterasyon yapar. Ayrıca başörtüsü anlamındaki “yazma” ile “yazmak” fiilinin üçüncü tekil kişili olumsuz şekli “yazma” ve mastar halindeki “yazma” sözcüğünün anlamlarıyla da dize ayrı ayrı açıklanabi­lir.

********************

Kapkaçtı kaç kapı, tarla kin ekin

Behçet Necâtigil, Bütün Şiirleri

Behçet Necatigil’in “ç, k, p” sesleriyle aliterasyon yaptığını görüyoruz. Ayrıca “kin” ve “ekin sözcükleriyle cinas sanatı ya­pılır. Ayrıca “kaçmak” fiilinden türetilen emir kipindeki üçüncü tekil kişili çekimi “kaç” ve “kapkaçtı” olarak isim şeklinde üre­tilen dolmuş/minübüs anlamındaki sözcükler şiirde bir istifle­menin olduğunu ortaya koymaktadır.

********************

ikin ara bu dünya etin itin yağması

Sonra dokuz üçün kaçı biri ya da fazlası

Sekiz sakız biz yokuz sülük salak sinekler

Yedi iklim dört köşe

Behçet Necâtigil, Bütün Şiirleri

Yukarıdaki şiirde geçen “t”, “s” ve “z” seslerine dikkat edi­lecek olursa çok güzel bir aliterasyon örneğine rastladığımızı hemen anlarız.

********************

Yeni İbralıimlere isbat eder geçtiğimizi,

Yılmadan yenilemek yalnızlığı, yılmadan

Yalnızlığı yenilemek, yok başka yol.

Bulutlu beynimiz bugün boynumuz bükük,

Çevremiz çaresizlikle çevrili, çocuklar.

Hüsrev Hatemi, Bütün Şiirleri

Yine yukarıdaki şiirde “y” ve “ç” seslerine dikkat edersek güzel bir aliterasyon örneği ile okuyuculara şiir ziyafeti sunul­duğunu görürüz.

********************

M

Mahmür mutlu mutluluğun tüm melekleri

Mehtaba maviden menevişlerle yükselir.

Örter derin melâl mozayiklere memeri,

Mağrur Hisâr’da rühuma mazilerim gelir.

Katmerli merdivenleri indikçe mumyalar,

Maymuncuk açmadan daha muştuyla musluğu,

Mazgalda mermilerle vurulmuş  yatar duyu,

Mahzende kamçılar yüzü müphem mırıltılar..

Magmün manolyalardan uçar martılar melül

Kimler Hisar duyum yitiminden bir ümmeti,

Kavramların, dövünmelerin var mı hikmeti?

Mahzun ölümle yûzyûze kalmışmı şimdi kul

Mevsimle mâcerâ gibi geçmiş ömür demi,

Matemde mor menekşelerin nemli matemi…

Yusu f Mardin, Sonelerle Seneler

Yusuf Mardin, yukarıdaki şiirin ismi “M” den yola çıkarak yine “m” seslerinden oluşan şiir boyunca bütüncül bir aliteras­yon sanatı yapıyor. Bu şekildeki aliterasyon örneklerine çok en­der rastlanır.

********************

Ç KOÇAKLAMASI

Kaç güneş kaldırır haydalayarak

Çatal mızraklarıyla selçuk çobanlan

Sırçadan kaç güreş çırılçıplak

Kıvılcım döker demir sakalları

İç Asya’dan daha oynaklar gelir

İki bin beş yüz altı bin beş yüz çadır

Çıralı bir kubbu tastamam çatılır.

Doruklara dikilen avşar çığlıklarıyla

Altında cırcır böcekleri alakargalar

Çatlak dağ gölekleri yılan balıklarıyla

Altında Konya, Beyşehir, Sivrihisar

Ve uzaktan uzağa Bizans çakalları

Attila İlhan, Yasak Sevişmek

Yine bu şiirde de şiirin isminden yola çıkarak “ç” sesiyle güzel bir aliterasyon yapılmaktadır. Bu şiirin inşasında gelenek­sel halk şiirinin şekil ve tür imkanlarından yararlanıldığı görü­lür.

********************

ÇİNTEMANİ

Porselen bir kadehle bir bahçede

Çayı yalnızca Çin’de içmelidir

Çin’de çın çın çay içmeyen delidir

Porselen bir kadehle bir bahçede

Üç gözüm çayda üç güzel kızdadır

Üç gözüm çintemani çag çağ çakar

Üç güzel böyle Çin’de çaydan bakar

Üç gözüm çayda üç güzel kızdadır

Çabucak gönderin çeliklere su

Çiğneyin çığlarım şu çılgın çağı

Üç güzeller için yılını şu dağı

Çabucak gönder in çeliklere su

Çok uzaklarda çok kılıçlar çekin

Yine kansın cihan çehâçâk’ına

Çile birgün bitince girsin kına

Çok uzaklarda çok kılıçlar çekin

Üç güzeller gelince şimşeklerim

Çınlasın çağrılarla çın çın da çın

Çağ yıkarmış kaçın bulutlar kaçın

Üç güzeller gelince şimşeklerim

Cınlasın çengiler cabıtlı cağımı

Üçü Türk üç güzel gönül calmada

Bu ki kırkıncıdır açıldı oda

Çınlasın çengiler çabuk çağırın

Porselen bir kadehle bir bahçede

Üç gözüm çintemani çağ çağ çakar

Üç güzel böyle Çin’de çaydan bakar

Porselen bir kadehle bir bahçede

Beşir Ayvazoğlu, Gülname

Alıntıladığımız Çintemani şiirinde de şair yine şiirin ismi­nin baş harfinden yola çıkarak “ç” sesiyle güzel bir aliterasyon örneği sunuyor.

********************

Diğer söz sanatları için konu başlıklarına tıklayınız…

TEŞBİH                  

İSTİARE          

MECAZ                    

MECAZ-I MÜRSEL

KİNAYE                  

TARİZ

İSTİHDAM

TEZAT

TEVRİYE           

TECAHÜL-İ ARİF                 

MÜŞAKALE

TEŞHİS                    

İNTAK

HÜSN-İ TALİL      

MÜBALAĞA

TEKELLÜM-İ RUHİ

NİDA                   

TERDİD                    

KAT’

RÜCU                        

İLTİFAT

TEKRİR                      

TEDRİC

İSTİFHAM                

TELMİH

İKTİBAS                      

MUAMMA

LÜGAZ                        

MÜLEMMA

İRSAL-İ MESEL        

İHAM

TENASÜP                    

LEF Ü NEŞR

SİHR-İ HELAL          

İBHAM

TEHZİL                        

CİNAS

SECİ

İŞTİKAK                      

İADE

AKİS                              

AKROSTİŞ

LEBDEĞMEZ              

ALİTERASYON

TARİH DÜŞÜRME

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
0
happy
0
clap
0
love
0
confused
0
sad
0
unlike
0
angry

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!