Basit Sözcükler Nedir Kısaca Konu Anlatımı Özet Soruları Örnekleri

Yapım eki almamış sözcüklerdir. Basit sözcükler çekim eki almış olabilir.

Yapım eki almış olan ancak çekim ekleriyle de kullanılan aşağıdaki sözcükler yapı bakımından basit sözcüklerdir.

• Ev–ler -i
• O–nun
• İş–ten
• Dünya–mız
• Gör–meli–sin
• Bak–ma–yor–lar
• Ver-mez-siniz

SORU

Yüreğim ıslaktır benim

               I

Kuytularda ağlamaktan

                    II

Ve hafif uçuktur rengi

              III

Kurusun diye kaç kez

IV

Güneşe asılmaktan

               V

Yukarıdaki şiirde altı çizili sözcüklerden hangisi yapısı bakımından ötekilerden farklıdır?
A) I        B) II     C) III       D) IV       E) V

NOT

Bu tür sorularda “sözcüğün yapısı” sorulduğundan sözcüklerin basit mi türemiş mi yoksa birleşik mi olduğuna dikkat edilmelidir. Örneğin; yukarıdaki soruda sözcüklerin yapı eki alıp almadıklarını görmek yeterli olacaktır.

CEVAP

A, B, C ve E seçeneklerindeki sözcüklerin “ısla-k, ağla­mak, uç-uk, as-ıl-mak” şeklinde yapım eki aldıklarını; buna karşın, D’de “kuru” sözcüğünün 3. tekil emir ekiyle çekimlendiğini görürüz. Yapım eki almış olan her sözcük türemiş olduğundan, yapım eki almamış olan D seçeneği basittir. Doğru seçenek D‘dir.

SORU

Saçlarımla uğraşacak yaşı çoktan geçtim.

  I                   II                           III

Karanfil soldurdum cebimde ,kokusunu unuttum .

                              IV                            V

CEVAP 

Yapı sorulduğunda bir sözcüğün basit mi ,  türemiş mi yoksa birleşik mi olduğuna bakılır. Seçeneklerdeki “saçlarımla “ ,”geçtim”,”cebimde” “unuttum” sözcükleri, kişi ve zaman ekleri aldıklarından basit sözcüklerdir .Buna karşın “uğraşacak sözcüğünde zaman eki gibi görülen “-acak “ eki zaman eki değil sıfat-fiil ekidir ve sıfat –fiil ekleri tüm fiilimsi ekleri gibi yapım ekidir . Dolayısıyla bu sözcük türemiş bir sözcüktür . doğru seçenek B dir. 

SORU

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi basittir?

A) Bu konu daha önce de tartışıldı, diyerek sözümü kesti.

B) Uğultulu Tepeler romanının bir süre önce filmi de çe­kilmişti.

C) Yaramaz çocuklar, içe kapanık olanlardan daha zeki olur.

D) Güzel, bir bahar akşamı pencereye çıkmış, yolumu gözler.

E) Çalışkan insanların başaramamak gibi bir dertlen yoktur.

CEVAP           

Basit sözcük yapım eki almamış olan sözcüktür. Seçeneklerdeki “konu” sözcüğü “kon-u”; “uğultulu söszcüğü

“uğ-ul-tu-lu”; “yaramaz” sözcüğü “yara-maz; gözler sozcugu Göz-le-mek” şeklinde ayrıştırılır. Dolayısıyla bu sözcüklerin türemiş olduğu ortaya çıkar.Ancak.         “insanların”sözcüğü çokluk

eki ve tamlayan eki aldığından (yapım eki almadığından) basit

bir sözcüktür. Doğru seçenek E dir.

Basit sözcükler,isim,fiil,sıfat,zarf türünde olabilir.

Tarih, düşen yaprak  gibidir; onu tekrar canlandırmazsın.

                      Basit isim

Gökten üç elma düştü. 

                         Basit fiil 

Koca çınarlar devrildi,tarihin o akışında.

Basit sıfat 

İhtiyar oldukça yavaş yürüyordu.

                     Basit zarf