Çeribaşı Aptullah’la İdamlık İsmail Kitap Özeti

Afet Ilgaz’ın hikâye kitabı (1974)

• İstanbul’da Sultanahmet Cezaevi’ndeki tutukluları konu edinmiş olduğu için, kişileri bir hikâyeden ötekine de geçen on hikâye. Yazar “dizi hikâyeler” diyor.
Kitaba adını veren ilk hikâyedeki Aptullah, İstanbul’un namlı yankesicilerindendir. Bir şair öğretmen, Kapalı’ya konuluşundan 38 gün sonra, oradan alınmış İdamlık İsmail’in koğuşuna verilmiştir. Çeribaşı Aptullah çingenelere haber saldığı için, asılması geciken İsmail sonunda asılır. Arabın Yalellisi’nde kauçuk hırsızlığından yatmakta ve radyosuna düşkün İbrahim anlatılıyor. Beyler Koğuşu’ndaki Hulusi Bey, urgan fabrikatörü ve müteahhittir; İkinci Dünya Savaşı yıllarında kolayca zengin olmuş, Askeriye’nin büyük deposundan yaptırttığı hırsızlıklar yüzünden hapse düşmüştür. Tanıklar’da onbaşı kendisine hakaret ettiği gerekçesiyle tutuklu öğretmenden şikâyetçidir. Bayburtlu Necati de öğretmene dergi verdiği saptandığı için taş odaya atılmıştır. Koğuşa yeni gelen Lise Müdürü acayip bir adamdır; öğretmen bir gece onun mahkûmlardan birine karılık ettiğini anlar. Bir ara Tophane sırtlarındaki askerî hapishanede yatmış öğretmenin askerî hastanede geçen günleri Süngülüler hikâyesinin konusudur. Olayları İkinci Dünya Savaşı yıllarında geçen hikâyelerde hayatından da kesitler verilen öğretmen, şair Rıfat Ilgaz olmalıdır. Kitabın sonuna Afet Ilgaz için yazılmış eleştiriler ve incelemelerden oluşan bir bölüm eklenmiştir.