Fantastik Roman ile Bilim Kurgu Romanı Arasındaki Farklar

Fantastik, ütopik, disütopik, gotik roman ve bilim kurgu roma­nını birbirinden ayıran özellikler hakkında bilgi veriniz.

Türk edebiyatında bilimkurgu, gotik, ütopik, disütopik gibi türler esas alına­rak yazılan birçok roman, olağanüstü unsurlar bulundurması sebebiyle mezkûr türe dâhil edilerek dış/iç kapağında, yayınevlerinin ya da kitapçıların raflarında, İnternet sitelerinin sayfalarında fantastik, fantastik kurgu şeklinde okura/satışa sunulmuştur. Bu da bir tür kargaşasının meydana gelmesine neden olmuştur.

Ana hatlarıyla bu kardeş/komşu türler arasındaki farklılıkların belirlenmesi roman nevinin kendi içinde sınıflandırılmasını kolaylaştırarak böylece söz konu­su kargaşanın giderilmesine yardımcı olacaktır.

Bilimkurgu romanı ile fantastik roman arasındaki farklılıklar: Bilimkurgu­nun bilimsel içerikli olması, bilimsel dayanaklardan yola çıkması, sebep sonuç ilişkisini dikkate alması fantastik roman için söz konusu değildir. Bilimkurgu­da yazar, fantastikte olduğu gibi okuyucuyu tedirgin etmek, tereddütte bırakmak amacı gütse de olayların mutlaka bilime dayalı bir açıklaması vardır. Bilimkurgu romanında astronomi, kimya, fizik özellikle kuantum fiziği, matematik gibi bi­lim dallarının verilerinden faydalanılır. Bilimkurgu romanını hızla gelişen tek­noloji güdülerken fantastik roman mitoloji masal, destan, menkıbe, efsane, halk hikâyesinin unsurlarıyla beslenir. Fantastiğin yüzü ağırlıklı olarak geçmişe veya hâlihazıra dönükken bilimkurgunun yüzü daha çok geleceğe yöneliktir. Şimdiki zamandan veya geçmişten bahsedilirken vuku bulan olağanüstü olaylar veya ki­şiler bilimsel terminoloji veya teknolojik imkânlarla açıklanıyorsa bu da bilim­kurgunun sınırlan içerisinde incelenmelidir.

Gotik roman ile fantastik roman arasındaki farklılıklar: Gotik romanlar da fantastik roman gibi okuyucuda kararsızlık, şaşkınlık duygusu uyandırır. Ancak fantastik roman ile gotik roman arasındaki en belirgin fark, gotik romanın merke­zinde okuyucuda kararsızlık, şaşkınlık etkisi yaratmasının yanı sıra ondan daha çok önemli olarak kahramanlarıyla, mekânıyla, olaylarıyla okuyucuda korku bazen dehşet duygusu uyandırmasıdır. Gotik roman özellikle korku unsurundan beslenmektedir.

Ütopik roman ile fantastik roman arasındaki farklılıklar: Ütopik romanda gerçekte var olmayan, kusursuz, sorunsuz toplum veya devlet yapısından bah­sedilir. Uyulması gereken kurallar, yapılması gereken işler konusunda herkesin görevi bellidir ve bu görev aksatılmaz. Sosyal, siyasi, ekonomik anlamda bir be­lirsizlik veya kararsızlık söz konusu değildir. Burada fantastik roman ile ütopik roman arasındaki fark belirginleşir. Fantastik romanın tersine ütopik roman yazarın gerçeküstü düzleme taşıdığı anlatısıyla okuyucuyu tedirgin etme, tereddütte bırakma gibi bir amacı yoktur. Her şey net ve açıktır.

Disütopik roman ile fantastik roman arasındaki farklılıklar: Disütopik roman ile bilimkurgu romanı arasında bilimsel yaklaşım açısından benzerlik görülebilir ancak bu iki tür arasındaki en belirgin fark, disütopik romanın bilimkurgu ro­manından sosyal ve politik kriterleri yönüyle ayrılmasıdır. Ayrıca disütopyalarda bilimin olumlu, yapıcı değil olumsuz, yıkıcı etkileri gündeme getirilir. Disütopik roman ile fantastik roman da aynı bakımdan zıtlık arz eder. Bunun dışında yine bilimsel ve teknolojik gelişmelerden faydalanması iki türü birbirinden ayıran ve başta gelen özelliktir.