Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Dil ve AnlatımSözcükte Anlam

İkilemeler Nedir Örnekleri Özellikleri Kısaca Maddeler Halinde

İkilemeler Nedir Örnekleri Özellikleri Kısaca Maddeler Halinde

İKİLEMELER KONU ANLATIMI

  • Aralarında anlam ya da ses yönünden çeşitli ilgiler bulunan iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşur. İkilemeler kalıplaşmış sözcüklerdir ve cümlede pekiştirme görevi yaparlar.
  • Anlam İlgisi Bakımından İkilemeler
  • Aynı sözcüğün tekrarıyla (yinelemelerle) oluşabilir.
  • Açık açık, güzel güzel, bohça bohça, kepçe kepçe, iri iri, sarı sarı…

NOT

Aynı sözcüğün tekrarı söz konusu olduğunda kimi zaman ikinci sözcüğün başına “m” eklenir. Böyle oluşan ikileme­lerde ikinci sözcük ünsüz ile başlıyorsa, bu ünsüz düşürü­lüp onun yerine “m” getirilir.

  • İyi miyi, küçük müçük, ev mev, kitap mitap

********************

Eş anlamlı sözcüklerle oluşabilir.

  • Bitmez tükenmez, yana yakıla, akıllı uslu, ses seda, kılık kıyafet, kul köle…

Yakın anlamlı sözcüklerle oluşabilir.

  • Gürültü patırtı, uçsuz bucaksız, ak pak, sere serpe…

Zıt (karşıt) anlamlı sözcüklerle oluşabilir.

  • Varı yoğu, senli benli, eksik fazla, iyi kötü, büyük küçük…

Biri anlamlı biri anlamsız sözcüklerle oluşabilir.

  • Tek tük, eski püskü, eğri büğrü, ufak tefek, yırtık pırtık…

İki sözcüğü de anlamsız sözcüklerle oluşabilir.

  • Eciş bücüş, süklüm püklüm, ıvır zıvır, abur cubur, kem küm, abuk sabuk…

Yansıma sözcüklerden oluşabilir.

  • Zır zır, bıcır bıcır, cızır cızır, gürül gürül…

Biri olumlu biri olumsuz sözcüklerden oluşabilir.

  • Olur olmaz, gider gitmez, bilir bilmez, canlı cansız…

İkilemeler sayı bildiren sözcüklerden kurulabilir.

  • Üç dört yaşlarındaki bir çocukla geldi.
  • Sınıfta on beş yirmi kişi vardı.

********************

Biçim Bakımından İkilemeler

İkilemeler genellikle hiçbir ek almadan oluşur.

  • İyi kötü, doğru dürüst, kör topal…

 İkilemelerin arasına “mı, mi, mu, mü” soru edatı gire­rek pekiştirme güçlendirilir.

  • Güzel mi güzel, genç mi genç, akıllı mı akıllı…

İkilemeler tamlama biçiminde oluşabilir.

  • Yıllar yılı, güzeller güzeli, iyinin iyisi, annelerin annesi…

İkilemelerin arasında bağlaç bulunabilir.

  •  Olsa da olmasa da, dövdü de dövdü, cimri de cimri…

İkiden fazla sözcükten oluşabilirler.

  • inim inim inlemek, homur homur homurdanmak, gür gür gürlemek, gümbür gümbür gümbürdemek, tir tir titremek…

********************

Görev Bakımından İkilemeler

İkilemeler cümlede kullanıldıkları yere göre isim, sıfat veya zarf olabilirler.

Sıra sıra dişleri beyaz mı beyaz gülüyordu.

Sıfat                       zarf

Adamın savunması abuk sabuktu.

                            isim

İkilemeler cümle içinde özne, tümleç ve yüklem gö­revlerinde bulunabilirler.

Kalktın, fingir fingir oynadın. (Zarf Tümleci)

********************

Cümleye Kattığı Anlamlara Göre İkilemeler

  • İşe başlar başlamaz sigortalı olacaksın. (çabukluk)
  • Eninde sonunda kazanacağım ben bu sınavı. (kesinlik)
  • Aşağı yukarı beş yaşımdaydım  ben o zamanlar.(yaklaşıklık)
  • Güzel mi güzel bir kız cağızdı (pekiştirme)

DİKKAT

Hâl ekleri ve iyelik ekleriyle oluşturulan ikilemeler de diğerleri gibi ayrı yazılır.

Teke tek, iç içe, yan yana, başa baş, bire bir, ardı ardına, art arda, ucu ucuna, günü gününe…

********************

DİKKAT

İkilemeler her zaman öbek halinde görev yaparlar. Yani, biri bir öge diğeri başka bir öge olmaz.

Pırıl pırıl bir delikanlı ihtiyara yerini verdi.

Özne

Pılı pırtıyıtoparlayıp valizine yerleştirdi.

Nesne

Aşağı yukarı on yıldır görüşmüyorduk.

Zarf T.

Etli butlu bir kadına yol gösteriyordu.

Dolaylı T.

Yağan kar ince mi inceydi.

                 Yüklem

********************

SORU

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kullanılan ikileme nesne görevindedir?

A) Koşmaktan soluk soluğa kalmıştı çocukcağız.

B) Ivır zıvırlar evin her köşesine dağılmıştı.

C) Kaba saba bir adam ne istediğimi sordu.

D) Önü ardı kesilmeyen bir kalabalığın içindeyim.

E) Bu konunun ıcığını cıcığını öğreneceğim.

CEVAP

A seçeneğinde “soluk soluğa” ikilemesi zarf tümleci; B de “ıvır zıvır” ikilemesi özne görevinde; C’de “kaba saba bir adamla kurulan ikileme özne görevinde; D’de tamlamadan oluşan yüklemin içinde kullanıldığından “önü ardı” ikilemesi yüklem görevindedir. E seçeneğinde ise “ıcığını cıcığını” ikilemesi yükleme sorulan “neyi?” sorusuna cevap verdiği için nesne görevindedir. Doğru seçenek E’dir.

SORU

“Onunla tanışır tanışmaz bana ne iş yaptığımı sordu.”

Bu cümledeki altı çizili ikilemenin oluşum ve görev yönünden benzeri aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Eni boyu eşit sayılan bu adam, hiç mi hiç gülümsemi­yordu.

B) Işıl ışıl renkler ve boy boy ağaçlarla yılbaşına hazırdı burası.

C) İyi kötü bir işin olursa kimseye muhtaç olmazsın, diyordu.

D) Karşımda duran yüzü görür görmez tanıdığımı söyle­meliyim.

E) Her konuda olumlu olumsuz bir şeyler söyleyebili­yordu.

CEVAP

Soruda verilen cümlede “tanışır tanışmaz” ikilemesi biri olumlu biri olumsuz yapıda ve “çabukluk” anlamında ve zarf görevindedir. Buna karşın, A’da “eni boyu” ikilemesi karşıt sözcüklerden; B’de “ışıl ışıl” ve “boy boy” ikilemeleri yinelemeler­den; C’de “iyi kötü” ikilemesi karşıt sözcüklerden; E’de “olumlu olumsuz” ikilemesi biri olumlu biri olumsuz sözcüklerden oluşmuş ancak, sıfat görevinde kıllanılmıştır. D seçeneğinde ise “görür görmez” ikilemesinde olumlu olumsuz bir oluşumla birlikte bu ikilemede “çabukluk” söz konusudur ve bu ikileme de zarf gö­revinde kullanılmıştır. Dolayısıyla doğru seçenek D’dir.

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
1
love
1
angry
0
happy
0
clap
0
confused
0
sad
0
unlike

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!