Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Edebi Sanatlar

İstihdam Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

İSTİHDÂM

İstihdam Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

Hizmet ettirme. Bir fiili iki anlama gelecek şekilde hem ger­çek anlamda hem de mecaz anlamda kullanma sanatıdır. Şiirin açıklamasında her iki anlamda da açıklama yapılabilir. Cumhu­riyet dönemi şairlerinden Behçet Necâtigil’in çok severek kul­landığı bir sanattır.

********************

İstihdam Sanatına Örnekler

Zâhidâ sâgan çekmek eğer olduysa günâh

Sen sevâb içre bulun biz bu günâhı çekelim

Hayalî Bey

Hayali Bey, “çekmek” fiilinin anlamıyla oynayarak onu mecaz anlamda hem içki içmek hem de gerçek anlamda taham­mül etmek şeklinde iki aynı anlamda kullanır.

********************

Zaman o gül gibi gül görmemiş zaman olalı

Gülün güzelliği dillerde destan olalı

Yahya Kemal Beyatlı, Eski Şiirin Rüzgarıyla

Yahya Kemal, birinci mısrada “gül” sözcüğünü mecazi ola­rak ‘sevgili’ anlamında kullanırken, ikinci mısrada ise gerçek anlamda bir çiçek türü olan “gül” bitkisi anlamında kullanmış­tır. Gülün güzelliği dillere destan olduğu günden beri gül / sev­gili gibisi görülmemiştir.

********************

YORUM KORKUSU

Gitmek geçse aklımdan

Hemen yorum

Nereye, nasıl, ne zaman?

Oysa ben vazgeçtim

Uyuyorum.

Demek geçse aklımdan git

Git mi yorum

Kime, nerde, ne zaman?

Oysa ben haddim mi

Uyuyorum

Ne gitmek geçebilir aklımdan

Ne de git demek.

Eli kolu bağlı ben, ağzı dili bağlı

Yaşa yorum.

Sevin emi yorum

Behçet Necâtigil, Bütün Şiirleri

Behçet Necatigil’in “Yorum Korkusu” adlı şiirinde pek çok sanatın içi içe geçmiş olduğunu görüyoruz. Şair, en başta, ‘uy­mak’ ve ‘uyumak’ fiillerini “uyuyorum” şeklinde şimdiki zama­nın birinci kişili çekimini hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanarak istihdam sanatı yapar. İkinci olarak “git mi yorum” ifadesiyle hem ‘gitmek’ fiilini şimdiki zaman birinci tekil kişili çekimiyle, hem de yorumun gitmesiyle ilgili anlamı kastedile­rek istifham sanatı içerisinde ayrı bir istihdam gerçekleştirir. Bu­nunla birlikte “yaşa yorum” ifadesiyle hem yorumun yaşama­sıyla ilgili bir nida, hem de ‘yaşamak’ fiilinin şimdiki zaman bi­rinci tekil kişili çekimi kastedilerek üçüncü bir istihdam sanatı yapılır. Bütün bunların yanında “sevin emi yorum” ifadesiyle hem sevinmek fiilinin olumsuz şimdiki zaman birinci tekil kişi­li çekimi ile aynı fiilin üçüncü tekil kişili emir çekimi ve ’emmek’ fiilinin birinci tekil şimdiki zaman çekimiyle de oldukça ilginç sayılabilecek istihdam sanatı yapılmıştır.

********************

O kadar gitme, deriz, bir yere , dar.

Görülür bak masalar da

Bir bardak var yoklar gibi taşıyor

Artılı konuş masalar da.

Behçet Necâtigil, Bütün Şiirleri II

Behçet Necâtigil, “bak masalar da” kurgulamasını hem ‘bakmak’ fiilinin olumsuz dilek-şart üçüncü çoğul kişili kullanı­mını ‘da’ edatıyla birlikte ‘bakmasalar da’ anlamında, hem de üçüncü tekil kişiye hitaben ‘bakmak’ fiilini ‘bak masalarda’ şek­linde emir kipinde masalara bakması anlamlarını kastederek is­tihdam sanatı yapar. Ayrıca “konuş masalar da” inşasıyla ko­nuşmak fiilinin geniş zaman üçüncü çoğul olumsuz çekimini ‘da’ edatıyla birlikte kullanarak hem konuşmak fiilinin üçüncü tekil emir kipini» masalarda konuşması anlamında kullanarak ikinci bir istihdam sanatı yapar.

********************

İstanbul’un öyledir bahan, çaresiz alkış tuttular

ten uyandı, herkes kendi olan cismini tanıdı

Turgut Uyar, Büyük Saat

Turgut Uyar, “uyanmak” eylemini üçüncü tekil belirli geç­miş zaman çekimiyle “uyandı” şeklinde, hem uykudan uyan­mak anlamında hem de hayatın gerçeklerinin farkına varmak anlamında kullanarak istihdam sanatı yapar.

********************

Bu devrân böyle kalmaz

İmam kayığı yanaştı mı iskeleye

Gözünün yaşma bakan olmaz.

Suat Taşer, Türk Şiir Sanatı

Suat Taşer, “imamın kayığının iskeleye yanaşması” şeklin­deki bir halk deyimini hem mecazi olarak tabut anlamında hem de gerçek ölüm anlamında kullanarak istihdam sanatı yapar.

********************

Gül koklamak usulünü yıllarca meşk edip

Binbir çeşit dikenlere katlanmışız gülüm

Mehmet Çınarlı, Zattum Perdesi

Mehmet Çınarlı, hem gerçek anlamdaki gülün dikenini, hem de mecazi anlamdaki âşığın rakiplerini kastederek istih­dam sanatı yapar. Ayrıca “gül” ve “diken” sözcükleri istiareli kullanılmıştır. Gül ile diken arasında tezat sanatı da vardır.

********************

Diğer söz sanatları için konu başlıklarına tıklayınız…

TEŞBİH                  

İSTİARE          

MECAZ                    

MECAZ-I MÜRSEL

KİNAYE                  

TARİZ

İSTİHDAM

TEZAT

TEVRİYE           

TECAHÜL-İ ARİF                 

MÜŞAKALE

TEŞHİS                    

İNTAK

HÜSN-İ TALİL      

MÜBALAĞA

TEKELLÜM-İ RUHİ

NİDA                   

TERDİD                    

KAT’

RÜCU                        

İLTİFAT

TEKRİR                      

TEDRİC

İSTİFHAM                

TELMİH

İKTİBAS                      

MUAMMA

LÜGAZ                        

MÜLEMMA

İRSAL-İ MESEL        

İHAM

TENASÜP                    

LEF Ü NEŞR

SİHR-İ HELAL          

İBHAM

TEHZİL                        

CİNAS

SECİ

İŞTİKAK                      

İADE

AKİS                              

AKROSTİŞ

LEBDEĞMEZ              

ALİTERASYON

TARİH DÜŞÜRME

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
0
happy
0
clap
0
love
0
confused
0
sad
0
unlike
0
angry

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!