Leff ü Neşr Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

LEFF Ü NEŞİR

Leff ü Neşr Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

Bir beyit içinde iki veya ikiden fazla sözcüğü kullandıktan sonra o sözcüklerle ilgili sözcükleri sıralama sanatıdır.Genellikle birinci dizede en az iki şey söylenip , bu söylenenlere ikinci dizede verilen anlamla ilgili karşılıktır. Leff ü Neşir sanatı, fiziksel ve matematiksel dizgeler yoluyla oluşturulur. Cumhuriyet döneminde leff ü neşr sanatını en çok kullanan şair Faruk Nâfiz Çamlıbel’dir.

********************

Letâfetde leb ti dendânın u alnını yüzün olmuş

Biri Kevser biri Necm ü biri Nür u biri Tâhâ

Ahmedî

Ahmedî, sevgilinin leb/dudağı ile Kevser, dişleri/dendân ile Necm, alın ile Nûr ve yüz ile Tâ-hâ sureleri arasında ilişki kurarak mürettep leff ü neşr sanatı yapar.

********************

Yıkılmış köprüler; çökmüş kanallar; yolcusuz yollar;

Buruşmuş çehreler; tersiz alınlar; işlemez kollar.

Mehmet Akif Ersoy, Safahat/894

Mehmet Akif, yıkılmış köprülerle buruşmuş çehreler, çökmüş kanallarla tersiz alınlar ve yolcusuz yollarla işlemez kollara arasında ilgi kurarak leff ü neşr sanatı yapar.

********************

Sakın bir söz söyleme , yüzüme bakma sakın

Sesini duyan olur, sana göz koyan olur

Faruk Nâfiz Çamlıbel, Han Duvarları

Faruk Nafiz, birinci dizede “söz söyleme” şeklindeki olumsuz emire karşı ikinci dizede “sesini duyan” olur ve yine birinci dizede “yüzüme bakma sakın” olumsuz emrine karşı ikinci dizede “sana göz koyan olur” şeklinde bir uyarıda bulunarak leff ü neşr sanatı yapar.

********************

Tam ölçüye göre

Bel, kalça , göğüs

İnce , yuvarlak, dik

Behçet Necatigil, Bütün Şiirleri

Behçet Necatigil, bir kadının fizyonomisiyle ilgili leff ü neşr sanatı yaparken, belin ince, kalçanın yuvarlak ve göğsün dik ve tam ölçüye göre olduğunu söyler.

********************

Ben nice gözle nice denizle nice gazelle

Rimle gördüm rimle bildim rimle yaşadım seni

Cemal Süreya, Sevda Sözleri

Burada leff ü neşr sanatı modernize edilerek kullanılmıştır. Şiir üç değişik açıdan açıklanabilir. Bu bakımdan leff ü neşr için ilgi çekici bir örnek sayılmalıdır.

********************

Başlar ağaçların gölgesine düştü;

Gözler kör sanırsın, hep sağır kulaklar

Cahit Sıtkı Tarancı, Bütün Şiirleri

Şair birinci dizede sadece baş sözcüğünü kullanarak, bu sözcükle ilgili sözcükleri ikinci dizede üç ayrı sözcük halinde veriyor. Bu tür leff ü neşr de çok az rastlanan bir tarzdır.

********************

Sabrı, tufanı, hatamı

Eyyubu, Nuhu, Âdemi

Birleştirip her ölümü

Haı âb olalım, kusursuz.

Seyit Sutııveıı, Bütün Şiirleri

Mustafa Seyit Sutüven, Sabır/Eyyub, tufan/Nuh ve Haram/Âdem sözcülerini birinci ve ikinci dizelerde eşlemeli olarak kullanıp leff ü neşr sanatı yapmıştır. Zira, Eyyüb, sabrın sembolü olarak, Nuh da tufanı nedeniyle ve Âdem de haram meyveye yemesiyle tanınır.

********************

hüseyinin haşatım ateşini bir humma gibi duyup

bir çöl gibi susuzluğunu ve aşhı anar gibi terleyen

Turgut Uyar, Büyük Saat

Turgut uyar, Hazreti Hüseyin’in çölde susuz kalmasına ve Hazreti Hasan’m karısı tarafından zehirlenerek şehit edilmesine, karışık telmihte bulunarak bu olayları karışık bir şekilde leff ü neşr sanatına dönüştürür. Ateş, Hüseyin’den dolayı hem çöl ateşi, hem de hastalıktan dolayı Hasan’ın vücut ateşi olarak belirirken, humma da yine Hasan’m hastalığı ile ilgilidir. Aşk, hem Hüseyin hem de Hasan’la ilgili olarak belirirken, terlemek de çöl sıcaklığından dolayı Hüseyin’le ve hastalık nedeniyle de Hasan’la ilgilidir.

********************

Seninle avundum yıllar yılı çaresiz

Seninle uyandım uyudum

Masallarda, türkülerde, cönklerde

Seni buldum, seni duydum, seni okudum

Yavuz Bülent Bakiler, Seninle

Yavuz Bülent Bakiler, ilk iki dizede iki unsur üzerine, son iki dizede ise üç unsur üzerine mürettep leff ü neşr sanatı yapar. Şair birinci ve ikinci dizede seninle “avundum/uyandım” ve “çaresiz / uyudum” şeklindeki ilişkilendirmeyle leff ü neşr sanatı yaparken üçüncü ve dördüncü dizelerde “masallarda/seni buldum”, “türkülerde/seni duydum”, “cönklerde/seni oku

dum” şeklindeki bilinçli bir sıralamayla çağdaş leff ü neşir sanatının güzel bir örneğini verir.

Sâki onu , meyler onu, neyler onu gözler.

Bülbül onu, mehtap onu, her şey onu gözler.

Mesut Kaçar alp, Kalbden Akisler/40

Mesut Kacaralp, “saki onu”, “meyler onu”, “neyler onu gözler” şeklindeki birinici dizedeki sıralamaya bülbül onu”, “mehtap onu”, “her şey onu gözler” şeklinde ayrı bir sıralamada/istiflemede bulunarak düzenli leff ü neşr sanatı yapar.