Mavicilerin Genel Özellikleri

Mavi Grubu Hakkında Bilgi

Mavi Akımının Genel Özellikleri

Mavi Akımın Temsilcileri

Mavi Akımı ve Attila İlhan

Mavi grubu; Teoman Civelek, Ülkü Arman, Bekir Çiftçi, Güner Sümer, Üm­ran Kıratlı tarafından Ankara’da neşredilen, adını “hürriyetin ve barışın rengin­den alan” Mavi dergisi etrafında teşekkül eden edebî topluluğun adıdır. Mavi dergisinin ilk sayısı 1 Kasım 1952’de yayımlanmıştır. 1 Ekim 1954’e kadar aynı adla, 1 Aralık 1954’ten 1 Nisan 1956’ya kadar Son Mavi adıyla çık­mıştır. Derginin ilk sayısında Teoman Civelek’in kaleme aldığı “Mavi’nin Dü­şündürdükleri” serlevhalı yazı, grubun bildirisi mahiyetindedir:

“Mavi Bildirisi: Mavi ’nin Düşündürdükleri Millî Kurtuluş Savaşı ’ndan beri geçen zaman fasılası; tabiat ile ve cemiyetin insiyaki kuvvetleriyle yapılan çetin mücadelelerin zaferleriyle doludur. Türk inkılabını iki ayrı cephe üzerinde ilerleyen bir millî ve sosyal hareket olarak vasıflandırabiliriz. Bir taraftan saltanat idaresinden kendisine intikal eden çıplak yurt topraklarını, ham tabiat malzemesini, madde kaynaklarını işlemiş, di­ğer taraftan dağınık bir cemiyeti millî istiklal ruhu ve fikri etrafında toplamıştır.

İnkılaplar, yüksek bir fikrin ve hâkim bir prensibin cemiyet hayatında ve ce­miyet mikyasında hakikat olmasıdır. Fakat inkılapçı ruh ve fikir, bir cemiyet tari­hinin gidişinde yeni bir devrin doğuşuna başlangıç olacak bir kahramanın irade­sinde yaratılmadıkça bir kıymet alamaz. Türk milleti, başardığı inkılaplarda kudretinin kaynağını Mustafa Kemal ’in iradesinde buldu. Mustafa Kemal, tarih hadiselerinin ve sosyal zaruretlerin do­ğurduğu bir kahraman olmakla beraber, en yüksek ferdî vasıfları nefsinde topla­mış bir üst-insandı. Türk milletinin maşeri vicdan ve dehasını şahsiyetinde toplamış olan Musta­fa Kemal, bir tarih yaratmış ve bu tarihin de başlı başına bir yaratıcısı olmuştur.

Bütün inkılaplar, köklerini cemiyetin inkişaf şartlarından almış olmalarına rağmen, daima yeni bir nesil yaratmışlar ve özlenilen sosyal yapının kurucusu olacak yeni bir insan tipini yontmuşlardır. Kafa, ruh, et ve kemiğimizle kendimizi inkılap davasına verdik. Mustafa Ke­mal sevgisi bir şarkı gibi dudaklarımızda dolaşıyor. O, kafamızda nur, yüreğimiz­de imandır. Bozkırlar çevresi içinde yaşayış, yaratış ve çalışma terbiyesi alacağız. Biz, memleketimizin fikir ve sanat kalkınmasında birer ‘Er ’ olarak çalışmak azmindeyiz. Şunu da belirtmek isteriz ki, fikir ve sanatı, sosyal bir sınıf veya züm­renin bir kavga bayrağı olarak kullanmayacağız.

‘Hürriyet ’in ve ‘barış ’ın rengi olan ‘Mavi ’, memleket bütünlüğü içinde çalış­mayı kendisine hedef bilmiştir. Bu toprağı, insanları ile, düşünce ve duyguları ile, kaderi ile, yani, bütünü ile kavrayan fikir ve sanat adamları safımızda yer alabilirler. Bu ilk sayımızda okurlarımıza uçsuz bucaksız masmavi göklerin, en engin mavi denizlerin sonsuzluğunca selam ve sevgiler. ” (Civelek, 1952: 4) Anadolu’nun kalkınmasının sanat, siyaset, teknik ve ilim alanında halka, Anadolu’ya yönelişle sağlanabileceği üzerinde duran Mavi’de, halk edebiyatına eğilen yeni şiirin ölümsüzlük sırrına ereceği; yeniliğin dışta, şekilde değil; özde, içte bulunduğu vurgulanırken klasik şiir soyut; hayattan, tabiattan kopuk olarak değerlendirilir. Sanatçıların mensubu bulunduğu toplumu duyması, düşüncelerin­de o toprağın sesi olması hâlinde eserlerinin ulusal sanatı yansıtacağı ve bu eser­lerin hem millî hem de evrensel özelliği bünyesinde barındıracağı dile getirilir.

Yazar kadrosuna Attilâ İlhan, Muzaffer Erdost, Ferit Edgü, Ali Püsküllüoğlu, Avni Dökmeci, Ömer Faruk Toprak, Oğuz Ankanlı, Ferit Edgü, Bumin Gaffar müstear adıyla Fikret Hakan, Orhan Çubukçu gibi isimlerin de katılması ile bir yandan zenginleşen dergi bir yandan da sanat anlayışında değişikliğe giderek top­lumsal gerçekçi kimliğe bürünür ve 1954’ten itibaren asgari müşterekte birleştik­leri Hisar dergisi ile fikrî ve edebî konularda münakaşalara başlarlar.

Derginin yayım politikasını değiştirmesinde en büyük rolü oynayan kişi sos­yal realizmi benimsemiş olan Attilâ İlhan’dır. Yalnızca yukarıdaki meselelerle Hisar⁷ a karşı değil, aynı zamanda Garip akımına karşı da tavır alırlar. Örneğin Attilâ İlhan, Mavi’nin 1 Temmuz 1954 tarihli 21. sayısında Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu’yu “Bobstiller şiirde ve sanatta yapmak istediklerini açık ve seçik bir şekilde açıklayamamışlardır. Sosyal izah­ları yoktur. Hatta doğru dürüst bir izahları yoktur. Sadece form üzerinde bazı paradokslar yapmışlardır.” (İlhan, 1954: 1) diyerek eleştirmiştir.

Yunus Emre’nin çizgisini takip etmek için yola çıkan Maviciler, sonrasında kendilerini ifade edebilmek için kullandıkları toplumsal gerçekçi sanat anlayışına uygun yazılar kaleme almışlardır. Dergideki sanat/edebiyat tartışmalar/eleştirileri İkinci Yeni hareketine zemin hazırlamıştır. Mavi yayım hayatından çekildikten sonra yazarlarının bir kısmı İkinci Yeni’ye dâhil olmuşlardır.