Nesimi Kimdir, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Nesimi
XIV. yy. tasavvuf şairi, 1339-1344 yılları arasında doğduğu ve 1418’de öldüğü tahmin ediliyor.
• Asıl adının îmadeddin olduğu, Bağdat’ın Nesim nahiyesinde doğduğu, mahlasının oradan geldiği söylenen, hayatının ilk devreleri de bilinmeyen Nesimî, humfılik tarikatını kuran, Şirvan’da idam edilmiş (1393) Fazlullah Huru-fı’nin halifesi idi; şiir ve fikirlerinin şeriata aykırı görülmesi yüzünden Halep’te derisi yüzülerek öldürüldü, Anadolu’da hurufıliğin yayılmasında şiirlerinin büyük etkisi olmuştu
• Acıklı ölümünden sonra kişiliği etrafında menkıbeler oluşan, sûfı (özellikle bektaşî) şairler arasında kutsallaşan Nesimî, şiirlerinde zamanına göre çok düzgün ve âhenkli bir dil kullandı, inançlarmdaki kuvvet ve samimilikten doğan pervasız bir eda, gür bir lirizm ile yazdı (Tezkire sahibi Lâtifi “türkî şiirle en evvel onun şöhret bulduğu”nu söyler). Bunun içindir ki, Azeri Türkçesiyle yazmasına rağmen, o da Fuzulî gibi bütün Türklüğün malı oldu; yüzyıllar boyu yalnız derviş şairler arasında değil, divan şairlerince de okundu, taklit edildi, şiirlerinin çoğuna nazireler yazıldı 8 Nesimî’nin Farsça ve Türkçe iki divanı vardır. Gazel, mesnevi, tuyuğ, rubai vb. şekillerle yazılmış şiirlerinin toplandığı Türkçe divanı 1844-1881 yılları arasında dört kere basılmıştı. Yirmi dördü tuyuğ, 145 şiiri geniş bir inceleme ve açıklamalarla Seyyid Nesimî Divânı ‘ndan Seçmeler kitabında değerlendirildi, (haz. Keinal Edip Kürkçüoğlu, Kültür Müsteşarlığı yayını, 1973). Bütün şiirleri de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler İlimler Akademyası Yaymları’nda üç ciltte toplandı (Bakü, 1973). Divan’ınm tamamı yayımlandı. Nesimi Divanı (yayıma hazırlayan: Dr. Hüseyin Ayan, 1990).