Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Yeni Türk Edebiyatı

Popüler Roman ve Özellikleri Hakkında Bilgi

Popüler Roman ve Özellikleri Hakkında Bilgi 

Popüler Roman Nedir

Popüler Roman Örnekleri

“Tarihsel önem, derinlik veya süreklilik iddiası olmayan, hızlı üretilen ve çoğu zaman da hızlı kaybolan, eğitilmiş insanlar veya elitlerin değil, ortalama insanların sahip olduğu özellikler” (Demir ve Acar, 2005: 333) şeklinde tanım­lanan “popüler kültür”, edebiyatı da etkilemiştir. Doğal olarak edebiyatın en çok okunan türü olan roman bu etkiden payını almış ve yeni bir tür olarak “popüler roman” tabiriyle literatüre girmiştir. Zaten popüler edebiyat dendiğinde, akla ilk gelen tür romandır.

Bu bağlamda popüler romanlar şöyle tanımlanabilir: “Yazan açısından es­tetik gaye güdülmeksizin kaleme alınan; yayılıp yazılmasında başta ticari kaygı olmak üzere, sanat dışı sebepler bulunan; okurun fikrinden çök duygu ve heyecanlannı harekete geçirmeyi hedefleyen; çok sayıda okura ulaşan; kolay anlaşı­lıp rahat çözümlenen; okurda belli bir seviye aramayan basmakalıp bir yapı arz eden; birçoğu filme alınarak okur dışında sinema ve televizyonda da çok sayıda izleyiciye ulaşmış nitelikteki romanlardır.” (Sağlık, 2010:120) Popüler romanın vasıfları göz önünde bulundurulduğunda bu tür, anlık etki uyandırmak, çabuk unutulmak, ticari kaygıyla yazılmak, basılmak ve dağıtılmak; gerçeklikten uzak olmak ve sanat-estetik değerden yoksun bulunmak gibi sebeplerle hep ikinci sı­nıf edebiyat ürünü olarak görülmüştür. Bunun yanında yazan tarafından estetik bir gaye ile yazılan; yine yazarı tarafından ciddi bir uğraş olarak kabul edilen; yayınlanması sadece ticari sebeplere dayanmayan; okuru hazır duygu ve düşünce kalıplarından sıyırıp, onu her şeyi sorgulayıcı bir konuma getiren; yine okurda belli bir seviye estetik birikim arayan; bu yüzden az sayıda okura ulaşan; kurgu­su ve anlatım tekniği açısında orijinallik arz eden nitelikte romanlara da estetik roman denir.

Estetik roman ve popüler roman karşıt tanımlamaları çerçevesinde yapılan eleştirilerde popüler romanın çoksatarlık üzerinden değerlendirilmesi çoğunlukla yanlış yargıların ortaya çıkmasına sebep olduğu bilinmektedir. Popüler roman, sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan popüler kültürün ede­biyatta bir yansıması olarak kabul edilebilir. Sanayileşme ile artan üretim ve dolayısıyla piyasaya arz edilen tüketim mallarının geniş kitlelere sunulmasında popülist aygıtlar devreye girerek çoğunluğun beğeni ve tercihleri kontrol altına alınmaya çalışılır. Bu bağlamda edebiyat ürünleri de söz konusu manipülasyon mekanizmalarından biri olarak kullanılır, özellikle de roman türünün, günlük hayatın her alanına değinebilen bir tür olması, onu popüler kültürün en önemli taşıyıcısı haline getirmiştir. Popüler her türlü ürün -buna sanat eserleri de dâhil­dir- öncelikle ekonomik kaygıyla toplumun beğenisine sunulur. Burada kitlenin ihtiyaçları dikkate alınmakla beraber, yeni ürünlerin üretimi yeni ihtiyaçların da üretilmiş olması zorunluluğuna dayanır. Popüler roman da, insanların bu ihtiyaç ve hazlarını karşılayan, onlara istedikleri şekilde bir dünya sunan bir popüler kül­tür aracı olmuştur.

Popüler roman türü, gelenekten kopamamakla beraber sanayileşme ile bir­likte oluşan elit sınıfın yaşam kalitesine de erişemeyen, arada kalmış, sıkışmış, kendini arayan insan topluluklarına aradıkları hazları gidermenin yolunu açar. Bu yüzden de bu romanların kaygısı metin değil okur kitlesi olmuştur. Popüler roma­nın üreticisi ticari bir kazanç elde etmek isterken, tüketicisi de kendi hazlarının tatminini aramıştır. Her şeyden önce ticari bir kaygıyla yazılması ve hitap ettiği kitlenin hazlarına göre üretim yapmak zorunda olması nedeniyle, popüler roman, edebiyat kanonu dışında tutulmuştur. Bu yüzden de estetik, edebi değerden uzak eserler ortaya çıkmıştır. Popüler romanlar için; “yığın edebiyatı”, “kadın edebi­yatı”, “düşük edebiyat”, “kaçış edebiyatı” gibi adlandırmalar da kullanılmakta­dır. “Piyasa romanı” olarak da tanımlanan popüler roman, anlaşılmaktan ziyade eğlence ve vakit geçirme aracı olarak görülen edebi eserlerin oluşumuna zemin hazırlamıştır. Kapitalizmin dayattığı eğlence kültürünün bir ürünü olarak popüler roman, sömürülen ve ezilen insanların umutlarını ve öfkelerini dile getiren, çok satılıp kolay anlaşılan bir tür olarak görülebilir.

Türk edebiyatında popüler roman, Tanzimat sonrasında Batılı yazarların eserlerinin çevrilmesi ve bu eserlerin yerli karşılıklarının yazılmasıyla başla­mıştır. Ahmet Mithat romanları örneğinde görülen halk için yazma çabasının, Cumhuriyet döneminde eksen değiştirmeye başladığı gözlemlenir. Romanların okunurluğunun yanma seyredilir bir nitelik eklenmesi bu dönüşümün yansı­masıdır. Bu nedenle Cumhuriyet dönemindeki popüler romanlarının büyük bir bölümünün sinema filmi ve televizyon dizisi haline getirilmesinde başat neden halk tarafından çok beğenilmelerinden ve okunmalarından çok, halkın zevkine ve duygularına hitap etmelerinden kaynaklanır. Cumhuriyetten sonra kadın ya­zarların ilgisi de bu alanda yoğunlaşır. İsimleri bugün için pek hatırlanmayan bu romancılar, eserlerini halkın beğenisini göz önüne alarak yazmışlardır. Ancak

çeviriler ve Batı edebiyatındaki kategoriler göz önüne alındığında, Türk edebiya­tında popüler tarzdaki eserlerin bazı türlerde ağırlık kazandığı görülebilir. Türkçe popüler romanlar; aşk romanları, polisiye romanlar, tarihî romanlar, dinî roman­lar gibi geniş bir yayılma göstermektedir. Popüler edebiyat terimi aslen kanon dışında kalan edebi ürünleri ifade etmek için kullanılmaktadır. Ulus devletlerin eğitim alanında okunmasına izin verdiği ve teşvik ettiği eserleri ifade eden edebiyat kanonu yeni nesillerin ne tür bir ulu­sal bilinçle şekilleneceğini belirlemek açısından önemlidir. Bu nedenle devletler 1960 yıllara kadar popüler edebiyat ürünlerinin kanona dâhil olmasını engelle­miş, bahsedilen tarihten sonra ise kısmi bir gevşeme görülmüştür.

Popüler romanların şematik yapısı, rahat okunabilen ve anlaşılması kolay metinler ortaya çıkarmıştır. Bu romanlarda kurgusal yapı estetik endişeden uzak­tır. Aşk, polisiye, tarihî veya dinî popüler romanlarda olaylar ve kişiler birbirine çok benzerler. Dolayısıyla popüler romanlarda söz konusu şematik yapı benzerlik gösterir. Polisiye edebiyat sürekli aynı şablonu kullanır: Romanda önce suç işle­nir, sonra sıra dışı yetenekleri olan zeki dedektif ya da polis araştırma yapar ve sonuçta suçluyu ortaya çıkarır. Benzer şekilde geleneksel aşk romanları da belirli formüllerle ilerler: Yaşı on yedi on sekiz, civarında olan genç ve bakire kız ile zengin orta yaşlı erkeğin yollan kesişir. İlk anda ortada aşk yoktur. Zamanla filiz­lenen aşk çeşitli engellerle karşılaşır. Bir ayrılık süreci yaşanır. Romanın sonunda ise mutlu son yani âşıkların evliliği sahnesi vardır.

Popüler edebiyat birbirine benzer tipleri kullanır. Roman kişileri, neredeyse aynı niteliklerle donatılır. Okurun, roman kişisinin nasıl davranacağım ve olay­ların nasıl gelişeceğine dair tahminleri popüler romanın kolay okunmasındaki en önemli özelliklerindendir. Popüler romanların okuru “rahatlatan” yapısı, aynı zamanda basit anlatımından kaynaklanır.

Popüler romanın temel karakteristik nitelikleri şu türden bir listede özetle­nebilir:

  1. Popüler roman, dış dünyaya yönelik tavrından dolayı edebî romandan ke­sin çizgilerle ayrılır ve bu yönü ile eleştirilir. Edebî eser, okurun dış dünyayla ilişkisini sorgularken, popüler roman, dünyada olup bitenlere karşı kayıtsızdır. Bu tür sorunlara eğilse de bunu basmakalıp formül ve kahramanlar aracılığıyla yapmak suretiyle popüler roman kategorisine indirger.
  1. Popüler roman dünyevî problemleri basitleştirir; dünyayı iyi-kötü, siyah-beyaz arasında bölünmüş basit bir yapı içinde sunmak suretiyle, verili ide­olojiyi yeniden üretir, edebiyatın sorgulama ve değiştirme işlevlerinden yoksun bırakır.
  2. Popüler romanları tüketen okur okur, her zaman ve her durumda pasif değildir. Aynı kitleler yaşamlarındaki kültürel biçimleri sadece yansıtmakla, ye­niden üretmekle kalmayıp aynı kültürü dönüştürülebilecek güce ve yeteneğe de sahiptirler. Popüler roman, kendi başına verili ideolojiden bağımsızlaşabilen bir yapıya da sahiptir.
  3. Popüler romanlar seri üretim biçimleri nedeniyle dışlanırlar. Formüller ve kişilikler hazır olduğu için, popüler roman yazarları çok sayıda eser kaleme ala­bilirler. Barbara Cartland’ın her öğleden sonra altı yedi bin kelimeyi teybe kayde­dip sekreterine yazdırması da bu sayede mümkün olmuştur. James Patterson seri üretimi kullanarak yüzden fazla esere imza atmıştır. Benzer şekilde Osman Aysu, Yavuz Bahadıroğlu gibi yerli yazarların her biri ellinin üzerinde romanı piyasa­ya sürmüştür. Seri üretilen eserler yaratıcılık sorunlarını barındırmaz. Birbirine benzeyen olay ve kişiler defalarca okuyucunun önüne getirilir. Hatta aynı eserin, farklı isimlerle yeniden basılabilirliği, sadece popüler romana has bir özellik ola­rak görülmeyebilir.
  4. Seri üretimi mümkün kılan formüller çok yaygın bir kullanım alanına sa­hiptir. Popüler romanın birçok türü belirli formüllere bağlı kalınarak üretilir. Aşk, polisiye, korku, casus gibi alt türlerde binlerce romanın genel hatları ile kendi türlerindeki eserlere benzer. Sözgelimi aşk romanlarında bilindik romans kalıbı tekrarlanır. Polisiye romanlar suç sahnesiyle başlar ve sıra dışı dedektifin devreye girerek olayı aydınlatmasıyla devam eder. Formüller hem yazımı kolaylaştırır, hem de okurun hayal kırıklığına uğratmaz.
  5. Popüler romandaki formüller zamana ve kültüre göre değişir. 19. yüzyılın ikinci yansındaki yazılmış bir polisiyede zeki dedektifin delilleri bulma serüve­ninin anlatıldığı klasik dedektif romanlarının yerini, 1950’lardan itibaren polis teşkilatının işleyiş biçimini öne çıkaran polis prosedürleri almıştır. 1920’lerde İngiltere’de klasik tarzda yazılan ‘kim yaptı’ romanları polisiyenin altın çağını oluştururken, ABD’de örgütlü suçu, cinselliği içeren sert dedektif romanları al­mıştır.
  6. Popüler romanda sürekli olarak hazır kalıpların kullanımı, birbirinin benzeri kalıpların tekrarlanmasına neden olur. Aynı şekilde basmakalıp kişiler,benzer mekânların içinde dolaştırılır. Edebiyatın dünyayı yorumlaması gerektiği­ni düşünenlerin önemli itiraz noktalarından biri de budur.
  1. Popüler romanın eleştirilen noktalarından biri de, önemli bir “kaçış ve rahatlama aracı” oluşuna dönüktür. Bireyin dünyayı anlamak yerine onun sorun­larından kaçmak ve rahatlamak için popüler eserleri okuması, bu türlerin ‘alt/ değersiz edebiyat’ olarak kabul edilmesine neden olur. Ancak kaçış ve rahatlama arzusu, okurun eserden beklentilerinden biridir. (Uğur, 2013: 25-27’den aktaran Uğurlu, 2015: 72-74)

Okuru gerçek dünyanın baskısından uzaklaştıran popüler romanlar, sıra­dan ve günlük yaşamın gerçekliği yerine iyimser ve fantastik bir dünyayı yer­leştirir. Aşk romanları, okurun sıradan ve gerçek yaşamda bulamayacağı aşkın bir dünyaya ait hikâye sunar. Okurun kendi yaşamında bulamayacağı bu tür bir aşk hikâyesi, cazip bir dünyayı betimler. Okurun bu okuma atmosferi içerisinde deneyimlediği zaman, rahatlama ve hayatın zorluklarından kaçma işlevi görür. Popüler dinî roman örneklerinde de görüldüğü üzere, idealize edilen yaşamlar roman kişilerince yaşanırken, okurun söz konusu deneyime katılımı da okuma edimi ile sağlanmaya çalışılır.

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
0
happy
0
clap
0
love
0
confused
0
sad
0
unlike
0
angry

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!