Romanda Şahıs Kadrosu Hakkında Bilgi

Romanda Şahıs Kadrosu

Bir romanda olayın ortaya çıkabilmesi için kişilere ihtiyaç vardır. Şerif Ak- taş, kişilerin romanda genel olarak şahısların üç eylem üzerinde yoğunlaştığını belirtmiştir: arzu etmek, iletişimde bulunmak ve iştirak etmek.

Romandaki kişileri ilk önce karakter ve tip olarak sınıflandırabiliriz. Ka­rakter, kendisini ve etrafında olup bitenleri sorgulayıp eleştirebilen, değişebilen, Forster’in ifadesiyle boyutlu kişidir. Roman boyunca fikirleri değişebilir, olaylara farklı tepkiler gösterebilir, birey özelliği gösterir. Tip ise toplumsal bir grubu, zümreyi, bir tavrı temsil eden tek boyutlu kişilerdir. Sanki romancı tipi bir tav­rı ya da zümreyi temsil etsin diye yazmıştır, kendiliği üzerine düşünmez, yap­tıklarım sorgulayamaz, sorguladığı veya eleştirdiği anda tip olmaktan çıkar ve karakter yani boyutlu kişiye dönüşür. Ahmet Mithat Efendi’nin Felatun Bey İle Rakım Efendi adlı romanında hem Rakım Efendi hem de Falatun Bey tip’tir. Fe­latun Bey, yanlış Batılılaşmış, batıyı yanlış anlamış Türk tipi, Rakım Efendi ise Doğu-Batı sentezi yapmış, doğru Batılaşmanın örneği olan Türk tipidir. Klasik metinlerde boyutlu kişilere rastlanmaz. Modem dönemde boyutlu kişiler ortaya çıkar. Klasik eserlerde âşık tipi, kahraman (alp, gazi) tipi gibi tipler kullanılmıştır. Servet-i Fünun döneminde Halit Ziya’nın veya Mehmet Rauf’un eserlerindeki şahıslar daha çok boyutlu kişilerdir, değişime uğrarlar, kendilerini tanımaları belli bir süreç gerektirir. Psikolojik tahliller e ağırlık verilir. Tiplerde ise kişiler daha yüzeyseldir.

Etienne Souriau, roman kişilerinin olayın akışındaki görevlerine göre altı fonksiyonu olduğunu söylemiştir:

1. Asıl kahraman veya birinci derecedeki kahraman: Tematik gücü temsil eden, olayın etrafında oluştuğu kahraman.
2. Hasım veya karşı güç: Tematik gücü temsil eden birinci derecedeki kah­ramanın karşısındaki düşman, karşı güç.
3. Arzu edilen ve korku duyulan nesne: Romanda istenilen veya korkulan bir nesne çoğu zaman olay örgüsünün şekillenmesinde etkili olur. İki ki­şinin sevdiği bir kız olabildiği gibi, birden fazla kişinin elde etmek iste­diği bir yer, bir nesne olabilir. Bu kişi, yer ya da nesne romanda çatışma unsurunun oluşmasmı sağlar.
4. Yönlendirici: Romanlarda özellikle birinci derecedeki kahramanı ve hasım kahramanı yönlendiren kişiler vardır. Bu kişiler genellikle yaşlı kişilerdir.
5. Alıcı: Olay örgüsünde birinci derecedeki kahraman ve hasım gücün dı­şında kendisi için endişelenilen başka kişiler.
6. Yardımcı kahramanlar. Asıl kahraman veya hasım kahramana yardım eden kişilerdir. (Aktaş, 1998: 153-155)

Bunların dışında dekoratif kahramanlar diye bilinen romandaki işlevi diğer kişilere göre daha az olmasına rağmen olmazsa eksikliği de hemen hissedilen ki­şiler vardır. Bir futbol karşılaşmasındaki seyirci gibi düşünebileceğimiz bu kişiler işlevi az da olsa romanda yer alırlar.