Şair Eşref’in Şiirleri ve Özellikleri

Abdülhamid döneminde eser veren sanatçılardan birisidir. Hayatına baktığımızda, çeşitli memuriyetlerde bulunduğunu ve birçok defa azledildiğini görürüz. ‘Basıldığını bildiğimiz ilk şiiri olan Abdurrahman Sami Paşa’nın ölümü üzerine söylediği tarihin Tercümân-ı Hakîkat’te neşr edildiği tarih 30 Mayıs 1881’dir.  İlk soruşturmasını 1899’da İzmir’de gizli bir cemiyet oluşturmak, II.Abdülhamid ve yönetim aleyhinde ileri geri konuşmak, ittihatçı olarak bilinen bazı kişilerle bağlantısı olduğu iddiasıyla ve yasak yayın bulundurmak sebebiyle geçirir.

Eşref, istibdâtın en yoğun olduğu senelerden olan 1902‘de yasak yayın bulundurmak gerekçesiyle tutuklanır. Bir yıl hapis yatar. 1903’te cezasının sona ermesiyle İzmir’e döner ve daha sonra 1904’te Mısır’a kaçar. 13 Aralık 1904’te ‘Deccal I basılır. 1905 başlarında Paris ve Cenevre’ye giden Eşref 26 Kasım 1905’te ‘İstimdâd’ı yayımlar.22 Ocak1906’da Curcuna, 10 Mart 1906’da Zuhuri gazetelerini çıkartır. Eşref’in kitapları peşpeşe yayımlanmaya devam eder.15 Aralık 1906’da ‘Şah ve Padişah’ 1907’de de Deccal II basılır. Bu sıralarda ‘Deccal IIl’ü yazar. Şubat 1908’de ise ‘Hasbihal’ yayımlanır.

Meşrutiyet ilan edildikten sonra, Abdülhamid devrinde yurt dışına kaçan veya sürgün edilen birçok kişi gibi o da memleketine döner.‘22 Ağustos 1908 tarihinde İzmir’dedir.’ Daha sonraki yıllarda da eser vermeye devam eder. ‘İran’da Yangın Var’, ‘Kuyruklu Yıldız’, ‘Tercüman-ı Millet yahut Kaside-i Hürriyet’, ‘Rüya’,adlı eserler yayımlanır. 1912 ‘de ölür.

Eşref’in bütün eserleri Ömer Faruk Huyugüzel ve Şerife Çağın tarafından geniş bir incelemeyle birlikte günümüz harfleriyle yayımlanmıştır. Bu yayımın başında yer alan incelemede Eşrefin eserleri önce ‘sağlığında yayımlananlar’ ve ‘ölümünden sonra’ yayımlananlar olmak üzere iki kısma; sağlığında yayımlanan eserlerler de ‘Mısır’a gitmeden önce’, ‘Mısır’da ve ikinci Meşrutiyet döneminde’ yayımlananlar olmak üzere üç kısma ayrılarak ele alınmıştır. Eşref’in 1901-1908 yılları arasında yayımlanmış olan kitapları şunlardır:

Deccal I, Mısır, 30 Teşrin-i Sâni 1320 / 13 Aralık,1904, 48 sayfa

İstimdad, Mısır, 27 Ramazan sene 1323 / 26 Kasım 1905, 8 sayfa

Şah ve Padişah, Mısır, 15 Kanun I /Aralık 1906, Matbaa-i İçtihad,16 sayfa

Deccal II, Mısır, 1907, 72 sayfa

Deccal III, Mısır, 1907

Hasbihal, Mısır, 1908, 64 sayfa

Eşref’in bu dönemde kitap halinde çıkardığı eserler dışında müstakil şiir ve nesirleri de bulunmaktadır:

‘‘Köy Mektepleri (Mesnevi), Ahenk, nr. 1331-1340, 16-27 Kanun-ı evvel 1316-29 Aralık 1900 /10 Ocak 1901

‘Hazret-i Sultân Hamîd Hânı ilâ yevmi’l-kıyâm’(Tarih),Ahenk,nr.1381, 17 Şubat 1316/1 Mart 1901

‘Bir Muazzez öyle bir gündür ki bu’(Kıta),Ahenk,nr.1608,14 Teşrin-i sâni, 1317/27 Kasım1901

‘Bugün doğduğu gün Hazret-i Abdülhamîd Hân’ın’(Kıta), a.y.

‘Yirmi beş yaşındaki şu nev-civân (Tarih), Ahenk, nr.1698, 5 Mart 1318/18 Mart 1902

‘Büyüktür kıymetin, kadrin indimde Mevlânâ’(Kıta),(Kahire’den Ahmet Celâleddin Paşa’ya yazdığı ikinci mektupta )30 Haziran 1905

‘Bizde pek çok tekkeler temel yatağıdır bütün’(Gazel), Curcuna, nr.1, 22 Kânun-ı Sâni/Ocak 1906,s.1-2

‘Vükelâ kabrine heykel dikelim şöyle yazıp’(Kıta),a.y., s.2 ‘Çok tezekkür ettiler dün meclis-i mahsûsda’(Kıta),a.y.,s.4

‘Bihamdillah teşekkür etmede âsârı ahrârm’(Kıta), Zuhûrî, nr.1, 10 Mart 1906, s.1

‘Ahîren pâdişâhım zulmü halt ettin rezâletle’ (Kıta), a.y., s.6

‘ Yazılsın kanla tarîh-i husûsîsi Hamîd Hân’ın’ (Kıta) a.y., s.7

‘Bosna ,Girid’le Kıbrıs, Mısır,Tunus giderken’, (Kıta), a.y.,s.7-8

‘Hem sözü hem fikri nâsın kontrol altındadır’ (Kıta), a.y. , s.8

‘Doğru Söz Sahibi Ahmed Kemal’e’(Mektup),Doğru Söz, nr.2, 5 Nisan 1906

‘Böyle bir kâide olsaydı cihânda der idik’(Kıta),a.y.,s.5

‘Kimsenin hakkında tahkîk etmeden söz söylemem’(Kıta)a.y.

‘Ana meyhânelerin öksüzüyüm’(Beyit),a.y.

‘Bu tesâdüften melekler oldu şâd’(Kıta),Havâdis,a.y.,s.7 ‘Hiç Yakışmaz’(Mektup), Doğru Söz, nr.5, 17 Mayıs 1916 ‘İşte mektubum, oku Ahmet Kemal’(Kıta), ‘Hiç Yakışmaz’,a.y.

‘Allâh emsâliyle her saat müşerref eylesin’ (Kıta), ‘Ziya-yı Musib’, a.y ‘Gelmez icrâsı elimden, ihtilâl ağlar bana’(Gazel), Doğru söz, nr.7, 14 Haziran 1906,s.4

‘Erganûnu dinlemem, bir rind-i fevkalâdeyim’(Gazel),Doğru Söz, nr.8, 27 Haziran 1906, s.4

‘Yemen Hamidiye Destanı (Murabba,

Doğru    Söz, nr.10, 26

Temmuz,1906,s.6-7

‘Ehl-i himmet sarf-ı mâl ettikçe sîm ü zerlenir’(Gazel),Doğru Söz, nr.12, 13 Eylül 1906,s.4.’’