Süleyman Çelebi Kimdir, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Süleyman Çelebi Kimdir, Eserleri ve Edebi Kişiliği
XV. yy. Mevlid yazarı, 7-1422
• Hayatı rivayetlere dayanan Süleyman Çelebi, Yıldırım Bayezid devrinde (1389-1402) Bursa’da Ulu Cami’de imamlık ediyordu. Lâtifi tezkiresiyle Âlî’nin Künhü’l-Ahbâr’mdaki kayıtlara göre bir gün bir vâız, camide bir âyeti açıklarken peygamberler arasında fark olmadığını, dolayısıyla Hazreti Muhammed’in Hazreti İsa’dan üstün bulunmadığını söyledi. Süleyman Çelebi, peygamberimizin bütün öteki peygamberlerden üstün olduğunu ispat amacıyla, Mevlid’ini o anlaşmazlık ve tartışmalar sırasında yazmaya başladı, asıl adı Vesiletü’n-Necât (Kurtuluş Yolu) olan bu eseri 1409 yılında tamamladı. Süleyman Çelebi’nin 1422’de öldüğü sanılıyor, mezarı Bursa’da
• Muhammed peygamberin övgüsü olan Mevlid; mesnevi şekliyle ve fâilâtün fâilâtün fâilün vezniyle yazılmış; 800 beyte yakın, dinî bir bir destandır. Münacat, Velâdet, Risalet, Miraç, Rıhlet ve Dua olarak altı esas bölüme ayrılan Mevlid’inde yazar, Allah’a yakarışlardan sonra Peygamberimizin doğumunu, peygamberliğini, Tanrı katına göklere yükselişini ve ölümünü derin bir vecd içinde anlatır, eserini peygamberden şefaat dilekleri ve dua ile bitirir. Bir tasavvuf şairi olmayan, Hazreti Muhammed’in hayatını şeriat sınırlan içinde destanlaştıran Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i, yazıldığı tarihten bugüne, Müslüman-Türk dünyasının en çok okunan dinî eseri olmuştur. Peygamberin doğum gününü (12 Rebiülevvel) kutlamak, ölüleri anmak, adak adamak… gibi dinî tören ve vesilelerde, en büyük mabetlerden en küçük evlere kadar dinî toplantılarda derin bir huşû ile bugün de okunuyor, dinleniyor. Türk edebiyatında Mevlid yazma çığırını Süleyman Çelebi açtı. Daha XVI. yüzyılda yüz tane Mevlid yazılmış bulunuyordu, ama ne bunlar, ne de sonraki yüzyıllarda yazılanlar Süleyman Çelebi’nin eseri kadar ün kazanamadılar, onun ölmezliğine erişemediler B Mevlid’in Prof. Ahmet Ateş tarafından hazırlanmış ilmî baskısı Türk Dil Kurumu yayınları arasındadır (1954), yeni bir baskısı M. Eğ. Bk. 1000 Temel Eser serisinde çıktı (1970, haz. Prof. Faruk K. Timurtaş).