Tırpan Kitap Özeti

• Fakir Baykurt’un romanı (1970)

• Tırpan, bir direnişin, kadere başkaldırmanın öyküsüdür. Roman, Ankara’nın yanıbaşındaki Gökçimen köyünde yoksul bir ailenin kızı olan Dürü’nün başından geçenleri anlatıyor. Önce, istemediği bir adamla evlenmemek için, yüzyıllar boyunca bütün köy kızlarının yaptığı gibi,
canına kıymaya kalkışan Dürü, sonunda Uluguş’un uyarmaları ve köyün iyi niyetli insanlarının yardımlarıyla, bütün gelecek kuşaklara örnek olacak bir gözüpeklik ve bilinçle, zifaf yatağında, parasının gücüyle “bütün yokuşları düz edebileceğini” sanan yaşlı nikâhlısını tırpanla öldürüp dağlara kaçar (…) Romanın büyük bir özelliği de şu: Bugüne kadarki köy romanlarında, zorla evlendirilen köylü kızların mutlaka bir sevgilisi olurdu. Burada yazar bu geleneği kırmış: Civar köyün zengin ağasına verilmek istenen Dürü’nün hiçbir sevgilisi yok. (…) Romanın asıl kahramanı Dürü’den çok, Uluguş adında yaşlı bir kadındır. Uluguş, yüzyılların çilesinden geçmiş Türk köylüsünün, artık hakkını arar olan, gözü açılmış, “varsılların” egemenliğine kafa tutma yolunda kararlı, sağduyu sahibi, bilgelik sembolüdür.. (Vedat Günyol’un bir değerlendirmesinden, Yeni Gazete, 16 Mart 1971) • Tırpan romanı 1970 TRT ve 1971 Türk Dil Kurumu roman armağanlarını kazandı.