Ünlü Daralması Nedir Kısaca Konu Anlatımı Örnek Kelimeler
Ünlü Daralması Nedir Kısaca Konu Anlatımı Örnek Kelimeler
ÜNLÜ DARALMASI
Şimdiki zaman eki olan “-yor” kendisinden önce gelen düz-geniş (a, e) ünlüleri daraltır.
iste-yor > istiyor
bekle-yor > bekliyor
atla-yor > atlıyor
başla-yor > başlıyor
Zaman eki olan “-yor” ekinin daraltıcı etkisi olumsuzluk eki olan “-ma-/-me-“yi de etkiler.
isteme-yor > istemiyor
bekleme-yor > beklemiyor
atlama-yor > atlamıyor
başlama-yor > başlamıyor
Kaynaştırma harfi olan “-y” sesinin daraltıcı etkisi konuşma dilinde kalır, yazıda kullanılmaz.
Yanlış yazım
istiyen
bekliyen
atlıyan
başlıyan
Doğru yazım
isteyen
bekleyen
atlayan
başlayan
Kaynaştırma harfi olan “- y” harfinin daraltıcı etkisi yazıda sadece bir iki örnekte karşımıza çıkar.
diyen > de-y-en
yiyen > ye-y-en
Niye > ne-y-e
SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralması yoktur?
A) Yetişmiyor sana sesim, bekliyorum gelmiyorsun.
B) Değerli sanatçı yıllarca bu sahnede oynuyordu.
C) “İniyor kayık, çıkıyor kayık” Nazım’dan bir alıntıydı.
D) Banyodan sonra saçlarını hep havluyla kuruluyor.
E) Söylüyorum işte sana niçin hiç güvenmediğimi.
CEVAP
A’da “yetişmiyor” fiili “yetişme-yor”, “bekliyorum” fiili “bekle-yor-um” şeklinde ayrıştırdığında ünlü daralması görülebilir, B’de “oynuyor” fiili “oyna-yor”, D’de “kurula-yor”, E’de “söylüyorum” fiili “söyle-yor-um” şeklinde olduğundan bu fiiller, ünlü daralması görülen fiillerdir. C’de ise “iniyor” fiili “in- i-yor”, “çıkıyor” fiili “çık-ı-yor” şeklinde ayrıştırdığında ünlü daralmasının söz konusu olmadığı görülebilir. Doğru cevap C’dir.