Utanmaz Adam  Kitap Özeti

Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın romanı (1934) • Serseri ve yüzsüz büyüyen Avnussalâh, babasının içki yüzünden ölmesi üzerine bağlanan maaşın annesiyle iki kardeşinin boğazlarına bile yetmediğini görünce açlığını gidermek için hırsızlık yapmaya karar verir. Birkaç gazetede yazı yazmış, ama hepsinden kovulmuş, şimdi dolandırıcılıkla geçinen bir delikanlıya raslar, onun bulduğu dört lira ile bir lokantada yemek yerler, çıkarken iki palto aşırırlar.
Salâh’ın çaldığı paltonun cebinde Şevkiye adında bir kadından Nedim Bey’e, arkadaşı Safter’in çaldığı paltonun cebinde ise Cabir Bey adında birine yazılmış aşk mektupları vardır. İki kafadar, paltoları satıp paralarını harcadıktan sonra, iki ayrı ailenin sırlarını ele veren bu mektupları şantaj aracı olarak kullanırlar; ama aldıkları sonuçlar umdukları gibi büyük olmayınca, yeni bir iş alanı düşünürler: Avnussalâh, yazarlığı önerir, bir süre açık saçık hikâyeler yazıp biraz para kazandıktan sonra “Yaralı Gönüllere Teselli” adında genç yürekleri heyecana veren bir dergi çıkarırlar. Tıbbiye’den kovulmuş, yeni arkadaşları Suduri’ye de bir diploma uydurup bir muayenehane açarlar. Dergi yüksek tiraj yapmakta, gönül yarası olanlar da muayenehanede tedavi edilmektedir. Burada başvuranların yalnız ruhî, tıbbî değil, hukukî sorunları da halledilir. Esas gaye, kadın erkek, zengin dertlilerden şantaj yoluyla para sızdırmaktır; bunu da mükemmel başarırlar. Avnussalâh, zamanla mal mülk edinmiş, iradıyla geçinebilir bir adam olmuştur; artık köşesine çekilebilir. Roman “Teselli Yurdu”nda Avnussalâh’ın verdiği bir konferansla sona erer. Utanmaz Adam, durumunu şöyle açıklamıştır: “Bütün dünyadaki toplu servetlerin kaynağı, esasen haksızlık, soygunculuk, çapulculuktur. Ben de, benden zayıfın elinde, beni tamaha düşürecek bir şey görünce, derhal ona çengel atıyorum. Buna kanunî bir şekil verebilirsem veriyorum; veremezsem, göz diktiğim o şeyi her türlü vasıta ile elde etmeye uğraşıyorum… Ben şimdi topladığı para ile yaşamak isteyen bir kapitalistim, elimdekileri kimseyle paylaşmak istemem.” • Geniş özet ve değerlendirme: Suat Derviş, Yeni Edebiyat gazetesi, sayı 13, 15 Nisan 1941.