Yaban Kitap Özeti

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun romanı (1932) • Birinci Dünya Savaşı’nda bir kolunu kaybeden ihtiyat zabiti (yedek subay) Ahmet Celâl, işgal altındaki İstanbul’da yaşayamayacağını anlayınca, eski emir eri Mehmet Ali’nin çağrısına uyarak, onun, Haymana ovası ortalarında, Porsuk çayı dolaylarındaki köyüne gelmiştir. Bu bakımsız ve dünya ile ilgisiz köyde yadırganır;
dost olmak, kaynaşmak istediği köylüler ona “yabancı” gözüyle bakar, “yaban” adını taktıkları Ahmet Celâl’den uzak dururlar. Ahmet Celâl, Mehmet Ali’nin kardeşi İsmail’in karısı Emine’ye bir yakınlık duyar, bu duygu zamanla sevgiye dönüşür. Mehmet Ali tekrar askere alınınca Ahmet Celâl büsbütün yalnız kalır. Köy, İstiklâl Savaşı’na karşı kayıtsızdır. Yunan ordusu bu köyü de işgal etmiş, yakıp yıkmaya, köylülere işkence etmeye başlamıştır. Ahmet Celâl, Emine’yi bu mahşerden kurtarmak ister, ama ikisi de yaralanır; Emine yürüyemeyecek kadar ağır yaralıdır. Ahmet Celâl, köyde geçen günlerini yazdığı defteri ona teslim ederek, yarı aç, yarı çıplak, tek başına, saklandıkları, geceledikleri mezarlıktan uzaklaşır. Sakarya Savaşı’ndan sonra o bölgeden düşman ordularının çekilmesi üzerine köye gelen, düşman zulümlerini araştırma kurulu, yıkıntılar, kömürleşmiş insan kemikleri arasında bir defter bulur. Kenarları yanık, yırtık bu defter, Ahmet Celâl’in köydeki anılarını yazdığı defterdir, Yaban romanıdır. • Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1942’deki Roman Mükâfatı’nda ikincilik kazanmış eserin onikinci, yeni baskısı, zengin bir bibliyografya ve yorum eklenerek Birikim Yayınları’nda çıktı (1977).