Yaşar Kemal Kimdir, Kısaca Hayatı

Günümüz romancılarından, doğ. 1923 (kayıtlarda 1926) Hemite (Göğceli) köyü, Osmaniye/Adana

° Asıl adı Kemal Sadık Göğceli olan, ailesi ve çocukluğu Mahmut Makal’m bir yazısında anlatılan (Varlık, 1 Haziran 1967) Yaşar Kemal, son sınıfta ortaokulu bıraktı. Adana’da inşaatlarda denetçilik, çiftliklerde kâtiplik, pirinç tarlalarında su bekçiliği, batozlarda ırgatlık, memurluk, arzuhalcilik yaptı.
Kunduracı çıraklığı dahil çalıştığı işlerin sayısı kırkı bulur. İstanbul’a geli­şinde (1951) girdiği Cumhuriyet gazetesinde röportajlar, haftada bir fıkralar yazdı, Anadolu Bürosu şefi olarak çalıştı. Daha sonra haftalık siyasî bir derginin kumcu­larından oldu (Ant dergisi, 3 Ocak 1967-1 Mayıs 1971). Şimdi kitaplarının geliriyle geçiniyor • Sanat hayatı şiirle başlamıştı, ilk şiiri Adana Halkevi dergisi Görüş­ler’de çıktı (“Seyhan” başlıklı şiir, 1939). Uzun süre folklorla uğraştı; bu alanda ilk derlemesi Çifte Çapa Manileri gene o dergide yayımlandı (1942). Derleme ilk kita­bını da Adana Halkevi bastırdı: Ağıtlar (1943; genişletilmiş baskı, 1992). Ülkü (Ankara 1942), Kovan (İzmir 1943), Millet (Ankara 1943), Beşpınar (Gaziantep 1943) vb. dergilerde çıkan şiirleri de Kemal Sadık Göğceli adıyladır.

• Askerliğini yaparken Pis Hikâye adlı ilk öylcüsünü yazan Yaşar Kemal İstanbul’a yerleştikten sonra (1951) hikâyeye geçti ve önce hikâyeleriyle tanındı: Sarı Sıcak (1952) tek hikâye kitabıdır. Bu kitabı, röportajlarını topladığı kitapları izledi: Yanan Orman­larda Elli Gün (1955), Çukurova Yana Yana (1955), Peri’Bacaları (1957) • Romana geçmiştir, artık roman yazarıdır: *Teneke (1955), *İnce Memed (1955, ikinci cildi 1969, üçüncü cildi 1984, dördüncü cildi 1987), *Orta Direk (1960), *Yer Demir Gök Bakır (1963), *Ölmez Otu (1969) romanlarından oluşan bir “üçleme”, “Akça-sazm Ağaları” genel adını taşıyan iki ciltlik bir roman (^Demirciler Çarşısı Cina­yeti, 191 A; Yusufçuk Yusuf 1975), Yılanı Öldürseler (1976), *Al Gözüm Seyreyle Salih (1976), Kuşlar da Gitti (uzun hikâye, 1978), Deniz Küstü (1978), Yağmurcuk Kuşu (1980, Kimsecik I adıyla ikinci basım 1984), Höyükteki Nar Ağacı (1982), Kale Kapısı (Kimsecik II, 1985), Kanın Sesi (Kimsecik III, 1991), Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (Bir Ada Hikâyesi I, 1998), Karıncanın Su İçtiği (2001), Tanyeri Horozları (2002). Bunların yanma destansı romanlar da eklendi: *Üç Anadolu Ef­sanesi (1967), *Ağrıdağı Efsanesi (1970), *Binboğalar Efsanesi (1971), Çakırcalı Efe (1972) ° Hikâyeleri, Sarı Sıcak’takilere sonradan yazdıklarının ve uzun hikâ­ye saydığı Teneke romanının katılmasıyla Bütün Hikâyeler (1967) adıyla basıldı, tekmil röportajları da Bu Diyar Baştan Başa (1971) adlı bir kitapta toplandı. Daha sonraki röportajlarını Bir Bulut Kaynıyor (1974), röportaj-öykülerini ise Al-lahın Askerleri (1978) kitaplarında topladı. Bazı fıkra ve denemelerini Taş Çatlasa (1961) kitabına almıştı. Baldaki Tuz (1974) da 1959-1974 arası gazete yazılarından oluştu. Gölcyüzü Mavi Kaldı (1978) S. Eyüboğlu ile derledikleri bir antolojidir. Ağa­cın Çürüğü (1980) kitabında ise Türkiye’de ve yurt dışında yankı uyandırmış yazı ve konuşmaları topladı. Bütün Röportajları 1985’te yeni bir düzenleme ile (4 cilt) yayaımlanmış, son dönem düzyazıları Ustadır Arı ve Zulmün Artsın (1995); folklor derlemeleri Sarı Defterdekiler (1997) adıyla yayımlanan yazarla A. Bosquet’nin görüşmeleri de Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor (1996) adıyla kitaplaştı. Birde ço­cuk kitabı var: Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977) 9 İngiltere’de Peter Ustinov tarafından filme alındı (1983) • Yaşar Kemal eserlerinde genellikle Çukurova bölgesi insanlarının hayat savaşlarını, düzyazı güzelleme, koçaklama ve ağıt karışımı biçiminde dile getirir. Şiirli dili ve güçlü doğa tasvirleriyle olayların etki boyutlarını çoğaltır • 1974’e kadarki roman ve hikâyelerinde geçen bölgesel, özel sözleri, deyimleri Ali Püsküllüoğlu, Yaşar Kemal Sözlüğü (1974) kitabında açıklamıştır • “Dünya’nm En Büyük Çiftliği’nde Yedi Gün”adlı röportaj dizisi ile 1955 Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı’nı; İnce Memed’\e Varlık Roman Ar­mağanı’nı (1955), Teneke’den aynı adla uyarlanan oyunu ile 1966 İlhan İskender Armağanı’nı; Teneke oyunu ile 1966 Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birinci­lik Ödülü’nü, Demirciler Çarşısı Cinayeti ile de 1974 Madaralı Roman Ödülü’nü; 1977 Fransa Eleştirmenler Sendikası En İyi Yabancı Roman Ödülü’nü, Ölmez Otu ile 1978’de Fransa’da En İyi Yabancı Kitap Ödülü’nü, Binboğalar Efsanesi ile 1979 Fransa Büyük Jüri En İyi Kitap Ödülü’nü, 1982 yılında Fransa’da Uluslara­rası Del Duca Ödülü’nü aldı. Uluslararası kültür etkinliklerine katkılarından dolayı kendisine “Legion d’Honneur” nişanı verildi (1984). Yine 1984 yılında TÜYAP 3. Kitap Fuarı nedeniyle düzenlenen halk oylamasının sonucunda “Edebiyat Halk ÖdühT’nü kazandı. İnce Memed 3’le 1985 Sedat Simavi Armağanı’nı, Kale Kapısı ile 1986 Orhan Kemal Roman Annağanı’m aldı. 1988 TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü’nü; 1988 Fransa Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres Ni-şanı’nı; 1991 Fransa Strasburg Üniversitesi Onur Doktorası’nı; 1992 11. TÜYAP Kitap Fuan Onur Yazarı Unvanı’nı; 1992 Antalya Akdeniz Üniversitesi Onur Dok­torası’nı; 1993 Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü’nü; 1994 Mülkiyeliler Birliği Rüştü Koray Annağanı’nı; 1996 Türkey Yayıncılar Birliği Düşünce Özgürlüğü Ödülü’nü, 2007 Özgür İnsan Ödülü’nü, 2002’de Bilkent Üniversitesi fahri doktorasını, 2003 2. Homerus Şiir Ödülü’nü, 2003 TYB Yayıncılık Emek Ödülü’nü aldı. Fransa’nın en önemli edebiyat dergilerinden Magazine Litteraire Yılanı Öldürseler adlı romanı son 40 yılın en iyi 40 kitabı arasında gösterdi (2006).