Yer-Yön Zarfları Konu Anlatımı Özellikleri Örnekleri Çeşitleri Soruları
Yer-Yön Zarfları Konu Anlatımı Özellikleri Örnekleri Çeşitleri Soruları
YER – YÖN ZARFLARI
Fiilin anlamını yer-yön açısından bildiren zarflardır. Fiili bu şekilde belirten “ileri, geri, öte, beri, yukarı, aşağı, içeri, dışarı…” sözcükleri yer-yön zarflarıdır ve cümlede zarf tümleci görevinde bulunurlar. Bu zarfları bulmak için fiile “Nereye?” sorusu sorulur.
Köylüler tarlaya geri döndüler. (Nereye?)
Z.T
DİKKAT
Yer – yön bildiren bu sözcükler, isme gelen (hal, iye- ; lik vb.) ekleri alırlarsa zarf olmaktan çıkar, isimleşirler.
Araba yavaşça geri geldi. >Araba yavaşça geriye geldi.
Zarf[Z.T] İsim[D.T]
Dışarı çıkıtık; buz gibi soğuktu hava. >dışarısı buz gibi soğuktu.
Zarf [Z.T] İsim [Özne]
Yukarı çıkamazsınız. >yukarıda toplantı yapılmakta.
Zarf[Z.T] İsim[D.T]
İçeri girmek yasaktır. >içeriye girmek yasaktır.
Zarf[Z.T] İsim [D.T]
YER YÖN ZARFLARI SORULARI
SORU
“Yer-yön bildiren zarflar ek almasalar da isim göreviyle kullanılabilirler.”
Aşağıdakilerden hangisinde altı çizili sözcük ötekilerden farklı türdedir?
A) Kadın bir şey söylemeden girmişti içeri.
B) Aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık…
C) İçeri sıcaktı, dışarı da oldukça yakıcıydı.
D) İleri gittiğinde Muradiye Külliyesi’ni görürsün.
E) Yüreğim dolu yare, beri gel canan, beri gel.
CEVAP
A seçeneğinde “içeri”, B’de “aşağı” ve “yukarı”,D’de “ileri”, E’de “beri” sözcükleri fiili belirttiklerinden ve “Nereye?” sorusuna cevap verdiklerinden yer-yön zarflarıdırlar; zarf tümleci görevinde kullanılmışlardır. C seçeneğinde ise “içeri” ve “dışarı” sözcükleri yer anlamı taşımakla birlikte bir fiili belirtme işlevinde değildirler. Ayrıca zarf tümleci de değil özne görevindedirler. Bu nedenle de zarf değil isimdirler. Doğru seçenek C’dir.
DİKKAT
Yer – yön belirten sözcükler sıfat görevinde de kullanılabilir.
Aşağı mahalleden geldiler.
S.T
Yukarı caddeden sağa saptık.
S.T
Öte apartmanın görevlisi bakacaktı buraya.