Zarf Tümleci Nedir, Konu Anlatımı, Örnekleri, Nasıl Bulunur, Özellikleri Kısaca

ZARF TÜMLECİ

Zarf Tümleci Nedir, Konu Anlatımı, Örnekleri, Nasıl Bulunur, Özellikleri Kısaca

Yüklemi zaman, durum, nicelik, yer-yön ve soru yönünden tümleyen öğeye zarf tümleci denir.

Dolayısıyla yükleme sorulan “nasıl, ne zaman, ne zamandan beri, ne kadar” sorularına zarf tümleci cevap verir.

Yükleme sorulan “Nasıl?” sorusu durum zarfına yöneliktir.

Merdivenlerden çıkarken merakım büsbütün arttı.

Ay, bir köşeye çekilmiş derin derin uyuyordu.

Yükleme sorulan “Ne zaman?, Ne zamandan beri?” soruları zaman zarfına yöneliktir.

İkindi sonrası sahil kalabalıklaştı.

Yarın erkenden yola çıkacağız.

Öğleden sonra dışarı çıkmamalıymış.

Yükleme sorulan “Ne kadar?” sorusu nicelik zarfına yöneliktir.

Çok ağladım Mecnun gibi çöllerde.

Hesapta para hiç yoktu.

Yer-yön zarflarını bulmak için yükleme “Nereye?” sorusu sorulur. Ancak yer-yön bildiren “içeri, dışarı, aşağı, yukarı, ileri, geri, beri” gibi sözcükler yönelme durum eki almışsa “Nereye?” sorusuna dolaylı tümleç cevap verir. Çünkü yer-yön bildiren bu sözcükler yönelme durum ekini aldıklarında zarf olmaktan çıkar ve isimleşirler.

Aşağı indim. > Aşağıya indim.

ZT DT

Yukarı çık. > Yukarıya çık.

ZT DT

Soru zarfı olan sözcük türleri de cümlede zarf tümleci görevinde bulunur.

Niye bana böyle zulüm edersin?

Niçin baktın bana öyle?

Neden hep sen haklı çıkıyorsun?

Nasıl görünüyorum?

Ne zaman arayacaksın?

Ne bakıp duruyorsun?

Ne kadar sürecek bu böyle?

Sebep – sonuç cümlelerinde yükleme sorulan “Neden? Niçin? Niye?” soruları ile amaç – sonuç cümlelerinde yükleme sorulan “Ne amaçla?” sorusu zarf tümlecine cevap verir.

Ayakkabıların ses çıkarmasın diye ayakucuyla yürüyorsun.

Öyle bir kahkaha attı ki kulaklarımın zarı patlayacaktı.

DİKKAT

“Neden” sorusu sebep bildirmiyorsa cevap veren öge zarf tümleci değil, dolaylı tümleç olur.

Yağmurdan korunmalıyız.

Üstüm yağmurdan ıslanmıştı, (sebep)

NOT

Sıralı cümlelerde zarf tümleci ortak kullanılabilir.

“Yarın geleceğim ve ödeşeceğiz.” Bu cümlede 1) Yarın geleceğim 2) Yarın ödeşeceğiz. Şeklinde iki yargı söz konusudur. “Yarın” zarfı” geleceğim” ve “ödeşeceğiz” yargılarında ortak kullanılmıştır.

NOT

Zarf tümleci edat grubundan oluşabilir.

Delikanlı, yırtıcı bir kus gibi bakıyordu. (Nasıl?)

O aksam eve demet demet güllerle döndü. (Nasıl?)

Ek fiilin geniş zaman çekimi olan “-dır” eki zarf tümleci kurabilir.

Bir yıla yakındır sabahları koşuyorum.

Z.T

Üç gündür yemek yemiyordu.

Z.T