10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 49 (MESEM)

“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 49 Meb Yayınları (MESEM)” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 49 (MESEM)

HALK EDEBİYATI

Başlangıcı İslamiyet öncesi Türk edebiyatına dayanan halk edebiyatı, varlığını günümüze kadar sürdürmüştür. Halkın içinden çıkan âşıkların, ozanların, saz şairlerinin meydana getirdiği bir edebiyattır. Şiirler genellikle saz eşliğinde sözlü olarak üretilen ve aktarılan ürünlerdir. Halk şiirinin başlıca özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Şiirler halkın diliyle yazıldığı için açık, yalın ve durudur.
• Ele alınan konu, tema, olay, durum ve kişiler daha çok somut olarak işlenmiştir.
• Hece ölçüsü kullanılmıştır.
• Nazım birimi olarak genellikle dörtlük tercih edilmiştir.
• Şiirler doğaçlama söylendiği için dize sonlarında genellikle yarım ve tam kafiyeye yer verilmiştir.
• Şairler, son dörtlükte adlarını veya takma adlarını söylemişlerdir. Buna tapşırma denmiştir.
• Şiirler; aşk, sevgi, ayrılık, ölüm, doğa, gurbet, kahramanlık vb. konu ve temalarda söylenmiştir.
• Şiirler, halkın zevk ve estetik anlayışına göre şekillenmiştir.
• Halk edebiyatı; anonim halk edebiyatı, âşık edebiyatı ve dinî-tasavvufi halk edebiyatı olmak üzere üçe ayrılmıştır.

Anonim Halk Edebiyatı
Anonim ürünlerin oluşturduğu edebiyattır. Anonim ürünler, halkın ortak duygu ve düşüncelerini yansıtır. Ürünlerde açık ve yalın bir dil kullanılır. Yazarı belli olmayan bu ürünlerin bir kısmı nazım (mâni, türkü, ninni ve ağıt), bir kısmı nesir (masal ve efsane), bir kısmı da nazım-nesir (halk hikâyesi) karışık olarak ortaya çıkmaktadır. Anonim ürünlerde en çok kullanılan nazım biçimlerinden biri de mânidir.

Mâni: Halk arasında en çok yaygınlaşmış halk edebiyatına ait en kısa şiirlerdir. Genellikle tek dörtlükten oluşur. En çok 7’li hece kalıbıyla söylenir. Düz, cinaslı, kesik, yedekli, karşılıklı mani vb. çeşitleri vardır. Aşk, ayrılık, gurbet, ölüm, öğüt gibi konu ve temalarda söylenir. Bazı mânilerin ilk iki dizesi konuyla ilgisi olmayan doldurma dizelerdir. Bu tür mânilerde asıl söylenmek istenen son iki dizede söylenir.

NOT: Âşık edebiyatı ve dinî-tasavvufi halk edebiyatı ile ilgili bilgiler dördüncü ve beşinci metinlerden sonra ilgili yerlerde verilecektir.

Aşağıdaki çalışmaları “Mâni Örnekleri”ni esas alarak yapınız.

1. “Ben bir körpe kuzuyum” dizesindeki altı çizili kelimenin anlamını bağlamdan hareketle tahmin edininiz. Tahmininizi TDK’nin Güncel Türkçe Sözlüsünden kontrol ediniz.

• Cevap: Tahminim körpe kelimesinin taze yeni olduğudur. Sözlük anlamının ise aha yeni filizlenmiş, henüz büyümemiş anlamı olduğunu söyleyebiliriz.

2. Düz mânilerin temalarını belirleyiniz.

• Cevap: Aşk, ayrılık, gurbet, ölüm, öğüt gibi konu ve temalarda söylenir.

3. Cinaslı mânilerin ölçü, redif ve kafiyesini bulunuz.

• Cevap: İlk dizesi cinaslı bir sözden oluşur. Bu ilk mısra hece sayısı bakımından diğerlerinden eksiktir. Kesik manilere, cinaslı mani, hoyrat da denir.

4. Kesik mânideki kelime ve ses tekrarlarını bularak bunların şiire katkısını değerlendiriniz.

• Cevap: Yukarıda verilen manide sürüne kelimesinin tekrar ettiğini görürüz, bu kullanımın şiire ahenk kattığını söyleyebiliriz.

5. Mânilerde geçen doldurma dizeleri bulunuz.

• Cevap: Su gelir deste gider Ayrılır dosta gider / Hak muvaffak etmesin Dünyâda asılsızı / Sürüne Madem çoban değilsin” dir.

6. “Asılsızlar getirir” dizesindeki altı çizili kelimenin sizde çağrıştırdığı anlamları söyleyiniz.

• Cevap: Yani öncesi sonrası olmayanlar anlamı çağrıştırmaktadır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 49 (MESEM) ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.