12. Sınıfların Türk Edebiyatı Kazanım ve Kavrama Testi 6 Soruları ve Cevapları Çöz

Halife ordusu İstanbul üzerine yürür. Kayser Asatur, Battal(Seyyid)’ı yenemeyeceğini anlar, cadılardan yardım

diler. Kuzende câzû (cadı), askeriyle birlikte, savaş alanına gelir.

… Kuzende câzû (cadı) ol evvel meydana girdi. Kırk arşın kadd ü kaametiyle (boyu bosuyla) yüz kendi gibi

câzûlar bileşince (yanında) od saçarlar. Sünniler anı görüp korktular. Seyyid, Halife önünde dua kıldı, azm-i

meydan eyledi (meydana yürüdü), Kuzende câzûya beraber geldi. Çünkim melun, Seyyid’i gördü, eydür:

— Kimsin? Seyyid eydür:

— Sen kimi istersin? Câzû eydür:

— Cihanı birbirine uran ve bu Rum vilayetine fitne bırağan sen misin, dedi. Seyyid eyitti:

— Belî, olam (Evet, Oyum.)

Ol melun gözleri kana döndü, el urdu, koynundan taş çıkardı, tez efsun okudu, Seyyid’in üzerine attı.

Hemandem (hemen) Seyyid’i ateş kapladı ve ateş içinde ejderhalar peyda oldu, Seyyid’e hamle kıldılar;

Seyyid dahi Hızır Peygamber duasın okudu, câzûluk batıl oldu.

… Seyyid, Aşkar’ı sürdü, ileri geldi tîg (kılıç) çaldı, lâîni (lanetlenmiş yaratığı) iki pare (parça) eyledi. …. Câzû leşkeri ayruk (artık) durmadılar. Kûzende’nin gövdesinden alıp kaçtılar. Seyyid, kâfir alemin (bayrağını) yıktı.  Kayser kaçtı. Şehre giderken leşkeriyle Abdülvehhab pusuda idi, üzerlerine vardı. Kayseri tuttular, esir eylediler, Seyyid katına getirdiler. Seyyid eyitti:

— Ey lâîn! Tez Müslüman ol, yohsa şimdi seni pare pare ederim, dedi. …

1. Battalnameden alınan bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Olağanüstü olay ve kişiler vardır.

B) Kişiler tarihte yaşadıkları zamanın diliyle konuşturulmuştur.

C) Kahramanlık ve gaza temaları işlenmiştir.

D) Yapılan betimlemelerle dinleyicinin dikkati canlı tutulmaya çalışılmıştır.

E) Divan edebiyatının ilk ürünlerindendir.

2. Bu metin aşağıdaki metin türlerinden hangisinin kapsamında değerlendirilebilir?

A) Anlatmaya bağlı metinler

B) Göstermeye bağlı metinler

C) Öğretici metinler

D) Kişisel hayatı konu edinen metinler

E) Gazete çevresinde gelişen metinler

(I) İslamiyet’in etkisiyle 13. ve 14. yüzyıllarda tasavvufi metinler ortaya çıkmıştır. (II) İslamiyet’in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebî eserlerde de işlenmiş; din ve tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır. (III) Tasavvufi metinlerde asıl olan sanat yapmak değil, dinî-tasavvufi düşünceyi yaymaktır. (IV) Bu sebeple oluşturulan metinlerde halkın anlayacağı bir dil kullanılmaya çalışılmıştır. (V) Bu dönemin bütün eserleri nesir biçiminde oluşturulmuştur.

3. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I.     B) II.     C) III.     D) IV.    E) V.

Aceb bu derdümün dermanı yok mı

Ya bu sabr itmegün oranı yok mı

Yanarım mumlayın baştan ayağa

Nedür bu yanmagun pâyânı yok mı

Güler düşmen benim ağladuğuma

Aceb şol kâfirin îmânı yok mı

Delüpdür cigerümi gamzen okı

Ara yürekde gör peykânı yok mı

…

Begüm, Dehhânî’ye ölmezdin öndin

Tapuna irmegün imkânı yok mı

4. Bu parçanın nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) İlahi   B) Nefes   C) Mesnevi   D) Gazel  E) Kaside

(I) Dede Korkut Hikâyeleri, ismini genellikle hikâyelerin sonunda görülen ve bilge bir kişilik olan Dede Korkut’tan alır. (II) Bu hikâyeler destandan halk hikâyesine geçiş dönemi ürünü olarak değerlendirilir. (III) Bu hikâyeler nazım-nesir biçiminde oluşturulmuştur. (IV) Halk hikâyesi özelliği taşıdığı için olağanüstülüklere yer verilmez. (V) Hikâyelerde Oğuzların iç çatışmaları ve düşmanlarla yaptıkları savaşlar anlatılır.

5. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I.   B) II.   C) III.   D) IV.   E) V.

Türk kültür, edebiyat ve folkloru açısından fıkra denince akla gelen ilk isimdir. Bir taraftan güldüren öte taraftan düşündüren fıkraları, Türk halkının olay ve olgular karşısında takındığı tavrın dokundurmalı ve esprili bir dille dışa vurumudur. O, fıkralarında Anadolu insanının ortak hayat tarzını, olaylara bakışını, gülmece anlayışını, alay ve eğlenme kültürünü, övgü ve yergi becerisini dile getirmiştir. Bu fıkraların orijinallerine ulaşmak olanaksızdır. Çünkü bu fıkralar, ilk söylendikleri anda yazıya geçirilmemiş, zamanla sözlü gelenek içinde değişikliklere uğrayarak günümüze dek ulaşmıştır. Fıkra kahramanımız 1208 yılında Sivrihisar ’da doğmuş, 1284 yılında 76 yaşındayken Akşehir’de vefat etmiş ve oraya defnedilmiştir.

6. Bu parçada tanıtılan fıkra kahramanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Temel    B) Nasrettin Hoca    C) İncili Çavuş    D) Bekri Mustafa    E) Bektaşi

Haber eylen âşıklara,

Aşka gönül veren benem

Aşk bahrisi oluban

Denizlere dalan benem

Gördüm göğün meleklerin,

Her biri bir işteymiş

Hak Çalabın zikrin eden

İncil benem Kuran benem

Gördüm diyen değil, gören

Bildim diyen değil, bilen

Bilen O’dur, gösteren O,

Aşka esir olan benem

Deli oldum adım Yunus

Aşk oldu bana kılavuz

Hazrete değin yalınız

Yüz sürüyü varan benem

7. Yunus Emre’ye ait olan bu parçanın nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) İlahi   B) Nefes  C) Mesnevi   D) Gazel   E) Kaside

Deli Dumrul:

…

Bre sakalcığı akça ihtiyar!

Gözceğizi fersiz ihtiyar!

Bre, ne heybetli ihtiyarsın söyle bana!

Kazam belam dokunur bugün sana.”

Böyle deyince Azrail’in hiddeti tuttu, der:

“Bre! Gözümün fersiz olduğunu ne beğenmiyorsun?

Gözü güzel kızların, gelinlerin canını çok almışım.

Sakalımın ağardığını ne beğenmiyorsun?

Ak sakallı, kara sakallı yiğitlerin canını çok almışım.

Sakalımın ağarmasının mânası budur.

Al kanatlı Azrail benim elime geçse, öldüreydim,

Güzel yiğidin canını onun elinden kurtaraydım, diyordun.

Şimdi bre, geldim ki senin canını alayım,

Verir misin yoksa benimle cenk eder misin?”

8. Bu parça aşağıdaki eserlerin hangisinden alınmış olabilir?

A) Dede Korkut Hikâyeleri

B) Köroğlu Destanı

C) Battalname

D) Manas Destanı

E) Oğuz Kağan Destanı

I. Anadolu’nun fethini ve bu fethi gerçekleştiren kahramanların anlatıldığı bir destandır.

II. 12.yy.da sözlü olarak şekillenmiş 13.yy.da yazıya geçirilmiştir.

III. Anadolu coğrafyası, destanda gerçek isimleriyle yer alır.

IV . Destanda adı geçen kahramanlar, gerçek Türk beyleridir.

V. Bu destan uzun süre bir tarih kitabı olarak nitelendirilmiştir.

VI. Eser ilk defa Anadolu Selçuklu Sultanı İkinci İzzeddin Keykavus’un emriyle İbn-i Ala tarafından derlenmiştir.

9. Yukarıda özellikleri sıralanan eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Battalname

B) Köroğlu Destanı

C) Danişmentname

D) Oğuz Kağan Destanı

E) Dede Korkut Hikâyeleri

Test 6  1. E    2. A    3. E    4. D    5. D    6. B    7. A    8. A    9. C