9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Sayfa 144 (MESEM)
“9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Sayfa 144 Meb Yayınları (MESEM)” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Sayfa 144 (MESEM)
Veraset Sisteminde Yapılan Değişiklikler
Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde, diğer Türk-İslam devletlerinde görülen “Ülke hanedanın ortak malıdır.” anlayışı hâkimdir. Tahta çıkma hakkı Osmanlı hanedanın tüm erkek mensuplarına tanındığından veraset sisteminde kimin padişah olacağına dair belirsizlikler vardır. Bu anlayış sık sık taht kavgalarına ve dolayısıyla merkezî otoritenin zayıflamasına neden olmuştur.
Sultan I. Murat Dönemi’nde “Ülke hükümdarın ve oğullarının malıdır.” esası getirilerek veraset sisteminde değişikliğe gidilmiş ve saltanat hakkı Osmanlı hanedanından alınarak sadece padişah ailesinin erkek çocuklarına verilmiştir. Fatih Sultan Mehmet hazırlatmış olduğu “Fatih Kanunnamesi” (Kanunname-i Âli Osman) ile “Padişah tüm ülkenin sahibidir.” esasına dayanarak “Saltanat (hükümdarlık), oğullarımdan kime nasip olursa dünya düzeni için kardeşlerini öldürmesi uygundur ve âlimlerin çoğu da bunu uygun bulmuştur.” hükmünü getirmiş ve kardeş katli kuralını uygulamaya koymuştur. Bu uygulamayla taht kavgalarının önlenmesini ve merkeziyetçi yapının güçlendirilmesini amaçlamıştır. Fatih’in merkeziyetçi devlet yapısının güçlendirilmesi konusunda yapmış olduğu diğer çalışmalar ise şunlardır:
• Önemli devlet görevlerine Türk kökenlilerin yerine devşirme sisteminden yetişenler getirilmiştir.
• Divana padişah yerine veziriazam başkanlık etmeye başlamıştır.
• Yüksek dereceli devlet görevlilerinin malları bu kişiler öldükten sonra müsadere edilerek (el koyma) hâzineye devredilmiştir.
• Enderundan yetişen devlet yöneticilerinin haremden evlenmesi geleneği başlatılmıştır.
Şehzadelerin Eğitimi ve Sancağa Çıkma Usulü
Osmanlı Devleti’nde şehzadelerin [padişahın erkek çocukları (Görsel 7.16)] eğitimlerine padişah adayı olmaları sebebiyle büyük önem verilmiştir. Şehzadeler, sarayın harem bölümündeki şehzadegân mektebinde eğitimlerine başlamıştır. Eğitimleri tamamlandığında ise “çelebi sultan” unvanıyla yanlarında “lala” adı verilen tecrübeli devlet adamlarıyla birlikte sancaklara (il) vali olarak atanmışlardır. “Sancağa çıkma” adı verilen bu uygulamadaki temel amaç, ileride padişah olacak şehzadelerin devlet yönetiminde tecrübe kazanmalarını sağlamaktır. Manisa, Balıkesir, Kütahya, Antalya, Konya, Amasya, Sivas ve Trabzon önemli şehzade sancaklarıdır.
Sancağa çıkan şehzadeler, başkent İstanbul’daki divana benzer bir divan teşkilatı kurarak sancaklarını yönetmişlerdir. Şehzadeler bu sayede sancaklarında küçük bir devlet teşkilatlanması örneği uygulayarak devlet yönetimini tecrübe etmişlerdir. Sultan II. Selim Dönemi’nden itibaren sadece hükümdar adayı olan büyük şehzadeler sancağa çıkmış ve yalnızca Saruhan (Manisa) sancağı şehzade sancağı olarak belirlenmiştir. XVII. yüzyıldan itibaren sancağa çıkma usulü kaldırılmış ve şehzadeler eğitimlerini “kafes usulü” ile sarayda almaya başlamışlardır. Kafes usulü uygulaması ile yönetim tecrübesi olmayan hanedan üyeleri tahta çıkmaya başlamış, bu durum devlet yönetiminde bozulmalara neden olmuştur. Sancağa çıkma usulüyle yetişen son Osmanlı padişahı Sultan III. Mehmet’tir.
“Sancağa çıkma” ve “kafes” uygulamalarını şehzadelerin yetiştirilmesi açısından değerlendiriniz.
- Cevap: Sancağa çıkma, padişah olacak şehzadeler için iyi bir staj olarak görülebilir ve yönetimin kolay olmadığını anlamaları açısından iyi bir örnek teşkil edebilir. Kafes uygulaması ise saray içerisinden dışarı adımı atmamış şehzadelerin dış dünya için yeterince hazırlıklı olmamalarına neden olmuştur.
9. Sınıf Meb Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 144 (MESEM) ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
