Ağız Yaraları Aft Nedir

Ağız içinde en sık rastlanan şikâyet, ağız yaralarıdır. Bulaşıcı değildir. Keskin kırmızı kenarlı, ortası açık renkli yaralardır. En sık olarak yanak içi, dudak iç kısmı ve ağız tabanında çıkarlar. 3 çeşit aft bulunmaktadır: Minör, majör ve herpetiform aft.

Minör aftlar, 1 emden küçük yaralardır. İz bırakmadan 1 hafta içinde iyileşirler. En sık gözlenen aft türüdür. Majör aftlar, 1 emden büyüktür. Daha derin oldukları içinde iz bırakarak iyileşirler. İyileşme süreci 1 ayı bulabilir.

Herpetiform aftlar, daha nadir görülür. Çok sayıda küçük aftlar bir arada bulunur. Çapları 2 mm’yi geçmez. Birbirleriyle birleşebilirler. Bazen sayıları 100 kadar olabilir. Majör aftlar gibi iyileşmeleri 1 ayı bulabilir.

Dengesiz beslenme, stres, antibiyotik kullanımı, aşırı yorgunluk vücut direncini düşürerek aft oluşumuna katkıda bulunur. B vitamini eksikliği, anemilerde ağız yaraları oluşumunu kolaylaştırır.

Fındık, fıstık gibi sert yiyecekler, sert kıllı diş fırçaları, yanak ve dudak içinin ısırılması gibi hallerde ağız içi tahriş olur. Bu da aft oluşumuna zemin hazırlar. Diş macunu içinde bulunan, köpürtücü olarak kullanılan sodyum lauril sülfat (SLS) ağız tabakasının üst koruyucu yüzeyini aşındırır ve aft oluşumunu kolaylaştırır. SLS içermeyen diş macunları tercih edilmelidir.

Behçet hastalığı ve AIDS’te aftlar görülür. Sık ağız yarası çıkan kişiler mutlaka hekime başvurmalıdır. Bazı ilaçlar da ağızda yaraya sebep olur. Örneğin ülkemizde çok sık kullanılan ağrı kesici diklofenak aft nedenidir.

Ağız Yaraları Aft Belirtileri 

Ağız yaraları çok ağrılıdır. Etrafı keskin bir şekilde kırmızı renkle çevrili, ortası açık renk yaralardır. Yuvarlak veya ovaldirler. Behçet hastalığında ve AIDS’te aftlar çok sayıdadır ve tekrarlar.

Ağız Yaraları Aft Tedavisi

Ağrıyı azaltmak için benzokain içeren analjezik etkili preparatlar yararlıdır. Antiseptik solüsyonlar açık yarada mikropların yerleşmesini azaltarak iyileşmeyi hızlandırır. Klorheksidin veya karbamid peroksid içeren antiseptik gargaralar ile günde iki defa 60 saniye süreyle gargara yapılır. İltihabi reaksiyonun şiddetini azaltmak için amleksanoks veya hidrokortizon içeren ürünler bölgesel olarak kullanılır. Carafate isimli sıvı solüsyon yara üzerine yapışarak koruyucu bir tabaka oluşturur. Şiddetli vakalarda kortikosteroid olan prednizon içeren tabletler ağız yoluyla verilir.

Ağız Yaraları Aft Uygulanacak Diyet

Aft iyileşene kadar acı, tuzlu, sıcak veya soğuk gıdalardan kaçınmalıdır. Yumuşak gıdaların tercih edilmesi, yemeklerden sonra ağız temizliğinin yapılması gereklidir. Bazı kişilerde gıda alerjileri de aft gelişimine neden olur. Bu açıdan da kişiler kendisini değerlendirmelidir. Portakal, domates, ceviz, fındık, patlıcan, çay ve kola ağızda yara açılmasını tetik- leyebilir. Bilinen bir alerjik gıda varsa tüketilmemelidir.

Ağız Yaraları Aft Yapılması Gerekenler

Dişlerde veya protezlerde olan sorunlar ağız içini tahriş ederek bu bölgede aft gelişimine neden olur. Bu nedenle diş doktorunun kontrolü önemlidir. SLS içeren diş macunları aft oluşumuna neden olabileceği için SLS içermeyen ürünler tercih edilmelidir.

Ağız Yaraları Aft Önerilen Besin Takviyeleri

• Vitamin ve mineral kompleksi: Sık aft görülen hastalarda genellikle B vitaminleri, folat ve çinko eksikliği de tespit edilmektedir. Bu eksiklikler saptanıp giderildiği zaman hastalarda aft oluşma sıklığı da azalmaktadır. Tetkik yapıldıktan sonra vitamin ve mineral takviyesi yapılması önerilir. Günde 1.000 mikrogram B12 vitamini takviyesi ile olumlu sonuçlar alınmıştır.110 111 112 Çinko seviyeleri düşük olan hastalara 50 mg elementel çinkoya karşılık gelecek şekilde 220 mg çinko sülfat 1 ay boyunca verilmiş ve 3 aylık takiplerinde büyük çoğunluğunda tekrar aft oluşmamıştır. Günde 2.000 mg askorbat takviyesi ile de aft sıklığı azalır.

• Kuersetin: Mast hücrelerinin aktifleşmesi, bazofillerden histamin salınımı gibi iltihabi süreci başlatan maddelerin oluşumunu engelleyen bitkisel kaynaklı bileşiktir. Kuersetin içeren kreminin aft üzerine uygulanması aft iyileşmesini hızlandırmaktadır.

• Laktobasilus asidofilus: Probiyotik bakteriyi içeren tablet veya saşelerin günde 3 defa birer tablet/saşe ağızda çiğnenmesi tekrarlayan aftlarda yararlıdır.

Ağız Yaraları Aft Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler 

• Fesleğen ekstraktı: Çocuklarda randomize bir çalışmada fesleğen ekstraktı ile ağız çalkalanmasının %0.2 klorheksidin ve Listerine kadar etkili bir şekilde ağızdaki zararlı bakterileri azalttığı, tadının daha iyi olması nedeni ile de kullanıcıların daha çok tercih ettiği bir doğal ürün olduğu gösterilmiştir.
• Deglisirinize meyan tozu (DGL): 200 mg DGL, 200 mİ ılık suda çözülür ve günde 4 kez ağız çalkalama sıvısı olarak kullanılır. Bu uygulama ile 1 gün içinde yakınmalarda düzelme başlamış ve 3 gün içinde de tamamen iyileşme gözlenmiştir. DGL içeren topikal preparatlardan da yararlanılır.
• Yabanmersini (Vaccinum myrtlillus): 1-3 tatlı kaşığı ezilmiş meyve 1 litre kaynamış su içinde 15 dakika demlenir ve süzülür. Hazırlanan çay ile gün içinde birkaç kez gargara yapılır. Hatmi yaprağı veya kökü ve adaçayı ile hazırlanacak çaylar ile de gargara yapılması önerilir.
• Mersin (Myrtus communis): Mersin yapraklarından elde edilen uçucu yağı içeren macun şeklinde preparatların hastalarda günde 4 kez uygulanması sonucunda 6 gün içinde iyileşme gözlenmiştir.
• Alman papatyası: Ağız yaralarında en yararlı bitkilerdendir.119 Alman papatyası çiçeğinin kurutulması ve ufalanması sonrasında bir tatlı kaşığı bir bardak kaynamış suya konup 10 dakika demlenir ve süzülerek günde 3-4 defa gargara yapılır.
• Papatya ve adaçayı: Bir uygulamada papatya ve adaçayı eşit oranlarda karıştırılıp çayı hazırlanmış ve gargara ya da ağız çalkalama suyu olarak kullanılması önerilmiştir.
• Papatya ve adaçayı gargarasının hazırlanışı: Papatya ve adaçayı eşit miktarlarda alınıp, bir bardak kaynamış su içine eklenip 15 dakika ağzı kapalı olarak demlenir ve süzülür. Hazırlanan çaydan 1 tatlı kaşığı, lbardak ılık süt içine eklenir ve karıştırılır. Gün içinde 3-10 kez gargara yapılır veya ağız çalkalama sıvısı olarak kullanılır.120 121 122
• Çay ağacı yağı (Tea tree oil): Ucu pamuk sarılı bir tahta çubuk yardımıyla ve gün içinde birkaç kez aft olan bölgeye sürülür. 600 ml ılık su içine 1 tatlı kaşığı deniz tuzu ve 2 damla çay ağacı uçucu yağı damlatılır, karıştırılır. Hazırlanan karışım ile ağız çalkalanır.
• Havuç yaprağı: 300 ml su içine 1 avuç havuç yaprağı eklenip 5 dakika kaynatılır, süzülür. Gargara sıvısı olarak kullanılır.
• Gül ve adaçayı uçucu yağı: Uçucu yağlardan 1 damla, 1 bardak suya damlatılır ve karıştırılır, ağız çalkalama suyu olarak kullanılır.
• Aloe vera: Ağız yıkama suyuna 1-3 tatlı kaşığı konur ve günde 3 defa gargara yapılır.
• Dağ kekiği: Ağız yaralarında fayda sağlar.123 Bir bardak kaynamış suya 1 tatlı kaşığı kurutulmuş dağ kekiği konur, 10 dakika demlenerek süzülür. Günde 3 defa gargara yapılır.
• Nar çiçeği: Ekstraktından hazırlanan ağız jeli günde 3 defa yaralara sürüldüğünde ağız yaralarında iyileşme sürecinde hızlanma ve ağrıda azalma elde edilmektedir.