Atasözleri Nedir Örnekleri Özellikleri Kısaca Maddeler Halinde

ATASÖZLERİ

Atasözleri öğüt veren kalıplaşmış sözlerdir. Atasözleri deyimler gibi bir durumu kavratmak amacıyla değil, öğüt vermek amacıyla söylenirler. Dolayısıyla atasözleri bir yargı bildirir.

• Dikensiz gül olmaz, (atasözü)
• Diken üstünde oturmak (deyim)
• Vakit nakittir. (atasözü)
• Vaktini almak (deyim)
• Mum dibine ışık vermez, (atasözü)
• Mumla aramak (deyim)

Deyimler kişi ve zaman çekimine girebilirken atasözleri çekime giremezler. Örneğin,”Diken üstünde oturmak” deyimini, “Diken üstüde oturuyorum.” Veya “Diken üstünde oturacaktın, gibi kişi ve zamana göre farklı farklı çekimleyebiliriz. Ancak, “Dikensiz gül olmaz.” Atasözünü çekimleyemeyiz. Bu atasözünü “Dikensiz gül olur mu?” şeklinde çekimlersek bu söz ancak, atasözüne gönderme yapan bir söz olarak bizim sözümüz olur.

Atasözlerinin Özellikleri

1- Atasözleri genellikle gerçek anlamı da düşünülebilen mecaz anlamlı sözlerdir.

Hem gerçek anlam hem mecaz anlamı düşünülebilen atasözlerine kinayeli atasözleri denir. Bunlarda kastedilen anlam mecaz anlam olduğu için bu atasözleri mecaz anlamlıdır diyebiliriz.

• Damlaya damlaya göl olur.
• Mum dibine ışık vermez.
• Gülü seven dikenine katlanır.
• Ateş düştüğü yeri yakar.
• Bir baş soğan tüm kazanı kokutur.
• Balık baştan kokar.
• Yuvarlanan taş yosun tutmaz.
• Ayağını yorganına göre uzat.

2- Atasözleri sadece gerçek anlamlı da olabilir.

• Dost ile ye iç, alışveriş etme.
• Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır.
• Son pişmanlık fayda vermez.
• Bugünün işini yarına bırakma.
• Ayıpsız yâr isteyen yârsız kalır.

3- Atasözlerinde anlamca birbirine yakın olanlar vardır.

• Bir elin sesi çıkmaz.
• Yalnız taş duvar olmaz.
• Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.
• Doğruyu söyleyenin tepesi delik olur.

4- Birbirine karşıt düşünceleri ifade eden atasözleri de vardır.

• İyilik eden iyilik bulur.
• İyiliğe iyilik olsaydı koca öküze bıçak olmazdı.