Bağlaçların Cümleye Kattığı Anlamlar Konu Anlatımı Örnekleri

Bağlaçların Cümledeki Görevleri 

Bağlaçların Cümleye Kattıkları Anlam

Bağlaçların Cümledeki Anlamları

Bağlaçlar, cümle içinde çeşitli anlam ilgileri kurarlar.

• Ne pasta yaptı ne de börek, (hiçbirini yapmadı)
• Ya pasta yaptı ya da börek, (ikisinden birini)
• Pasta da yaptı börek de / Pasta ve börek yaptı, (ikisini)
• Hem pasta yaptı hem börek, (ikisini)

1. “Ne… ne…” bağlacı, cümleye “ikisinin ortası” anla­mını katabilir.

• Karşılaştığı kadın ne güzel ne çirkindi.
• Alacağın hediye ne ucuz olsun ne de pahalı.

2. Cümleye sıralama anlamı katanlar: ve, ile

• Sinema ve tiyatro görsel sanatlardır.

3. Cümleye karşılaştırma / tercih anlamı katan bağ­laçlar: ya… ya…, hem… hem…, ne… ne…, de… de…, ister… ister…

• Hem güler eğleniriz hem üzülür ağlarız.
• Ne varlığa sevinirim ne yokluğa yerinirim.
• Alsa da satsa da beni ilgilendirmiyor.
• Bu sorulan ister çöz ister çözme.

4. Cümleye denkleştirme (birbirinin yerini tutma) anlamı katanlar: veya, ya da, veyahut.  

• Sabahları süt içsin veya yoğurt yesin.
• ismin yerini tutan sözcük türüne zamir ya da adıl denir.

5. Cümleye “fakat” anlamı katanlar: ama, fakat, lâkin, ancak, yalnız.

• Yağmur yağdı fakatbuğdaylara yetecek kadar değil.
• ancak / yalnız / ama

6. Cümleye sonuç anlamı ve açıklama ifade edenler:

• meğer, öyle ki, oysaki, şöyle ki, demek ki, nitekim, halbuki, kaldı ki, üstelik, zaten…
• Severmişim meğer toprak kokusunu.
• Demek ki yazar bir ilki başarmış.

7. Cümleye benzerlik anlamı katanlar:

• nasıl ki.
• Nasıl ki su hayat verir çiçeğe, sözcük de şiire öyle hayat verir.

8. Cümleye şart anlamı katanlar: yeter ki.

• Her mihnet kabulüm, yeter ki Gün eksilmesin penceremden!

9. Cümleye “aksi halde” anlamı katanlar: yoksa, aksi halde.

• Sus yoksa çıldıracağım.

********************

Bile Bağlacının Cümleye Kattığı Anlam Özellikleri Örnekleri:

“Dahi” ve “de” bağlaçlarıyla aynı anlamda kullanılır.

• Çocuk bile güler buna.

********************

De Bağlacının Cümleye Kattığı Anlam Özellikleri Örnekleri:

Eş görevli sözcükleri, sözcük gruplarını ve cümleleri bir­birine bağlayan “da/de” bağlacı cümlelere çeşitli anlamlar katar.

• Bu kitabı geçen haftalarda ben de okumuştum, (“-den başka” anlamında)
• Çocuk arabanın içinde annem de annem diye tutturdu, (istek, direnme)
• Adam içeride saatlerce konuştu da konuştu, (süreklilik)
• Sus da biraz beni dinle! (azarlama)
• Buraya kadar gelmiş de yanıma uğramamış! (yakınma)
• Bir yemek yaptım da yemeye doyamadılar, (övünme)
• Üç kuruş biriktirecek de ev alacak! (alay)
• Ev de evmiş yani! (pekiştirme)
• Bu soruyu ben de yapabilirim, (eşitlik)
• Okusa da adam olamaz ki! (dahi / bile anlamında)
• Bu şiiri okudum da anlayamadım, (ama /fakat anla­mında)
• Kitabı da defteri de getirmemiş, (hem… hem… an­lamında)

SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de, da” cümleye şartı geçersiz kılma anlamı katmıştır?

A) Yeteri kadar parası olsa da artık o bisikleti almayacaktı.

B) Kabanı hemen giydi de üşümesi bir türlü geçmedi.

C) O zamanlar oralarda okul vardı da okumadık mı?

D) Sanatçı, sahneye çıkınca alkış da alkış diye tutturdu.

E) Bu binayı da boyayalım diye kararlaştırmıştık.

CEVAP

A seçeneğinde “yeteri kadar parası olsa” yan cümleciği şart (koşul) bildirdiği halde bisikleti alma sonucu gerçekleşmeye­cektir. Doğru seçenek A’dır.

********************

Ki Bağlacının Cümleye Kattığı Anlam Özellikleri Örnekleri:

Sözcükleri veya cümleleri bağlama görevindeki bu sözcük cümleye çeşitli anlamlar katar.

• Sen ki herkesle iyi geçinen birisin. (Zamiri pekiştirme görevindedir)
• Hoca der ki: “Ye kürküm, ye!” (Açıklama bildirmek­tedir.)
• Annesini arayacak vakti hiç olmaz ki! (yakınma)
• Böyle de konuşulmaz ki! (kınama)
• Bir de baktım ki çocuk düşüyor! (şaşma)
• Sınıfı geçer mi ki? (şüphe)
• Gelmedin ki emanetini vereyim, (neden-sonuç)
• Özlemiş ki onu öyle sıkı sarıyordu, (neden-sonuç)