Başgöz Etme Zamanı Kitap Özeti

Mehmet Seyda’nın hikâye kitabı (1963)

• Beş hikâye. Kitabın en dolu hikâyesi ince çizgilerle bir yalnızlık dramını anlatan ilk hikâyedir (Evimin Erkeği): Dört yıl önce kocasından boşanmış Berin, İstanbul’da monoton bir memur hayatı yaşamaktadır. Bir cumartesi sinema çıkışı mahallebicide rasladığı E. C.’yi ikinci karşılaşmasında alır, evine götürür.
Sanatçı pozunda, fakat tembel-avare, eve yerleşen adam; genç kadının, bir işe girip çalışması tekliflerini boyuna atlatır; iş aradığını, fakat bulamadığını söyler hep. İki-üç ay sonra bir gün Berin, peşine taktığı odacıdan E. C.’nin her gün iş bulmaya değil Gülhane Parkı’na gittiğini, orada karısı ve çocuklarıyla görüştüğünü öğrenir. Gece adam eve gelince, sebebini söylemeden kovar adamı. Genç kadının iç yıkılışı son cümlede şöyle özetlenir: “Öldürülecek olanı öldüremeyince hep biraz biz ölürüz.” İkinci hikâye İpe Çekilecek Herif, bir Boğaziçi vapurunda, hasut ve dedikoducu bir adamın portresidir. Bir kabadayı psikolojisini başarıyla yansıtan ve kitabın en tatlı hikâyesi üçüncü hikâye Erkekâmet, kışın okula gidip yazın babasının dükkânında çalışan, on sekizinde, Üsküdar’lı, dalgacı bir ortaokul öğrencisidir. Flört ettiği kızın kabadayı ağabeysi tarafından sıkıştırılır, umursamak istemezse de dayağı yiyince, babası da tehdit edilince, kızla evlenmek zorunda kalır. Adı Ahmet’tir ama, şimdi kayınbiraderinin gözüne girmiş, her sözü dinlenen Erkekâmet olmuştur. Başgözetme Zamanı hikâyesinde olay Zonguldak’ta geçer: Bakkal Haydar’la ambar memuru Zihni, bir kilo rakısına tavla oynarlar, demirci Arif de oyunu seyretmektedir. Zihni kazanır; rakıyı pazar günü ailece ve sandalla Kapuz’a gidip orada içmeyi kararlaştırırlar. Bakkalın kızıyla demircinin oğlunun bu gezintide samimiyeti ilerletmeleri, ötedenberi birbirleriyle geçinemeyen iki babayı, anlaşıp başlık işini görüşmeye zorlar. Son hikâye Allahlık Feyzi Bey’de olay gene Zonguldak’ta ve 1939 yılında geçer: Bir dairede muhaberat servisi şefinin, memurlarının alaylarına kurban gidişi anlatılır. Konulara göre iyi ayarlanmış değişik ve rahat anlatım, kitabı sevdiren nedenlerden biridir.