Çölde Bir Deve Kitap Özeti

Cengiz Yörük’ün hikâye kitabı (1965)

• Yedi hikâye. İlk hikâye Ilımsız Dam’da sanatoryumda ölmüş annesini otomobille memleketine götüren bir adam, yol boyu duygusuzluk gibi bir hal içinde, hayatının parça parça anılarıyla dolar boşalır. Arkadaşlar hikâyesinde, dört saatlik bir içki beraberliğinde evde,
sonra gece yarısı sokakta biri zengin, biri fakir iki arkadaşın iç dünyaları yorumlanır: Fakir, çok yakın arkadaşına karşı, bilinçaltında birikmiş, çoğu alkolün etkisinde, mübalağalı haset, gıpta ve kıskançlıkları dışa vurur. Kitaba adını veren üçüncü hikâyede karısının, komşuları bir terziyle ilişki kurduğunu sanan bir tornacı, üç gündür bir inşaat yerinde terzinin dükkânını gözetlemiş, terzinin kendi evlerine girmesini beklemiştir. Vakit akşamdır, yapı mühendisi çıkagelir, temellere bakar, tuğlaları taşları hesaplar, elindeki kâğıtlara bir şeyler yazar. Gizlendiği yerden, tornacı, mühendisin de bir ara kendi evine baktığını görür; yoksa o da mı terziyi kollamaktadır? Az sonra mühendis, geldiği ciple dönüp gitmek üzeredir ki, tornacıyı görür, şüphelenir, orada neye beklediğini sorar. Çözümleyemediği duygular, kuruntular içinde tornacı, terziyi suçüstü öldürmek için cebinde gizlediği tabanca ile, bunalımından habersiz mühendisi, sebepsiz öldürür.

Sonraki Eylül Akşamı hikâyesinin konusu, Orhan Kemal’in Gurbet Kuşları romanının bir bölümüne de (X. bölüm) konu olmuş ve 6/7 Eylül 1955 gecesine rastlayan bir halk ayaklanmasında, İstanbul’da Beyoğlu’ndaki azınlık dükkânlarının tahrip edilmesidir: O gece korkunç bir yangın veya deprem yerinden farksız koca caddenin, yerle bir edilmiş dükkân ve eşyaların tasviri, bir aşk kırgınlığı çevresinde yapılır. Köpekler hikâyesinde sinir krizleri geçiren yoksul bir adam, köpeklerin insanlar gibi konuştuklarını duya duya, köpekleşmiş insanların densizliklerinden bîzar, aklını oynatır. Neden Böyle Oldu, evli bir adamın gizli aşkı çevresinde oluşan bir hikâyedir. Sonuncu hikâye Kulaktaki Darı’da çocuğunun kulağına kaçmış bir darı tanesini on saniyede çıkarıveren doktor, yapı işçisi babadan elli lira ücret isteyince, fakir adam, avucunda o günkü gündeliği on lira, şaşkın baka kalır. • Cengiz Yörük, bu kitabıyla 1966 Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazandı.