Eklerle İlgili Yanlışlıklar Örnekler
Eklerle İlgili Yanlışlıklar
Kimi zaman eklerin kullanılmaması veya gereksiz kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.
Çokluk ekinin kimi belgisiz sözcüklerle kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. Çünkü çokluk anlamı
Zaten belgisiz sözcüklerle sağlanmaktadır.
Bu yollar pek çok kimseler için aşılması mümkün olmayan engellerdi. (Bu cümledeki “ler” eki kaldırıldığında anlatım bozukluğu giderilmiş olur)
Birçok çocuklar vardı okulun bahçesinde.
Eklerle İlgili Yanlışlıklar Örnekler
Çokluk ekinin gereksiz kullanımı anlatım bozukluğuna yol açar.
Çocukların oyun oynadıkları alanlar geliştirilmeli.
Bu cümlede tamlayan işlevindeki “çocuklar” sözcüğünde çokluk ekinin kullanılmasından kaynaklı olarak-isim tamlaması işlevi görmese de- tamlanan işlevi gören “oynadıkları” sözcüğündeki çokluk ekine gerek yoktur. Bunun yerine “oynadığı” denmelidir.
DİKKAT
“1980’li yıllar” doğru bir kullanımdır; ancak “1985’li yıllar” demek anlatım bozukluğuna yol açar. Çünkü yıl adlarına gelen ” lar/-ler” eki “onluk” bildirir.
“İle” edatının gereksiz kullanımı anlatım bozukluğuna yol açar.
Gençlerle ve çocuklarla çok iyi anlaşabilen bir ihtiyardı.
Bu cümledeki “gençlerle ve çocuklarla” ifadesinde “ile” edatının sözcüklerde ayrı ayrı kullanımı gereksizdir; çünkü edatın ikinci sözcükte kullanılması yeterli olacaktır. Ayrıca sözcükler “ve” bağlacıyla birbirine bağlandığından ilk sözcükteki edata gerek yoktur. Bu cümlede anlatım bozukluğu “gençler ve çocuklarla” şeklinde edatın ortak kullanımıyla giderilir.
Hâl eklerinin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
Fuzuli’nin bu şiiri, vefasız sevgililerin elinden çeken âşıkların sesini buluruz.
Bulunma durum ekinin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Bu cümle “Fuzuli’nin bu şiirinde, vefasız sevgililerin elinden çeken âşıkların sesini buluruz.” şeklinde düzeltilir.
Hâl eklerinin kullanılması da anlatım bozukluğuna yol açabilir.
Türkçede ilk tiyatro yapıtları, Batı’dan gelen çeşitli tiyatro kumpanyaları sonucunda gelişti. (Bu cümlede bulunma durum ekinin kullanılması anlatım bozukluğuna yol açmıştır.)
Bu yazarın sözleri, ülkemizde en çok okunan bir dergide okuduk.
Bu cümlede belirtme durum ekinin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Bu cümleyi “Bu yazarın
sözlerini, ülkemizde en çok okunan bir dergide okuduk.” şeklinde düzeltebiliriz.
“-ki” ekinin gereksiz kullanılması anlatımı bozar.
Ünlü sanatçının bize son bestesindeki duyduğumuz heyecanı aratmayacak bir beste yapmasını bekliyoruz.
Bu cümlede “ki” ekinin kullanılması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Bu durumda “ki” ekini kaldırmak anlamlı olacaktır: Cümleyi “Ünlü sanatçının bize son bestesinde duyduğumuz heyecanı aratmayacak bir beste yapmasını bekliyoruz.” şeklinde düzeltebiliriz.
Aynı kişi ve zaman eklerinin tekrarlanması anlatım bozukluğuna yol açar.
Konser alanı kalabalıktı ve havasızdı.
Bu cümlede zaman ekinin tekrarı anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Bu cümle “Konser alanı kalabalık ve havasızdı” şeklinde düzeltilebilir.
Uzanmışım ve uyuyakalmışım.
Bu cümlede kişi ekinin tekrarı anlatımı bozmuştur. Cümleyi “Uzanmış ve uyuyakalmışım.” şeklinde düzeltebiliriz.
Eklerle İlgili Cümleler
Çatı eklerinin yanlış kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. Ayrıca, bağımlı sıralı cümlelerde yüklemlerin aynı çatıda olmaması anlatım bozukluğuna neden olur.
Hafta sonları, sinemaya gittik, film izlendi.
Bu sıralı cümlede ilk yüklem etken, ikinci yüklem edilgen olduğundan çatı uyuşmazlığı söz konusudur. Bu cümle ya tamamen etken ya da tamamen edilgen olmalıdır:… Gittik, izledik / …gidildi, izlendi.
Yiyecekleri dondurmadan alacaksın buzluktan.
Donmadan
Fiilimsilere gelen çatı eklerinin cümledeki diğer fiilimsi ve fiillerle uyum içinde olması gerekir.
Bilgisayar onarıp geri gönderildi.
Onarılıp
Bu cümlede fiil edilgendir, dolayısıyla fiilimsinin de edilgen olması gerekir.
DİKKAT
Aşağıda anlatım bozukluğuyla ilgili bol örnek verilmiştir, j Bu örneklen bu konuyu pekiştirmenizi, bir cümledeki j anlatım bozukluğunu daha çabuk görüp bu konuda pra- j tiklik kazanmanızı sağlayacaktır. Bu nedenle, aşağıdaki j cümlelerdeki anlatım bozukluklarının neden kaynaklandı- i ğını cümlelerin altlarına yazınız.
