Hal Durum Ekleri Nelerdir Örnekleri Konu Anlatımı Kısaca

HÂL (DURUM) EKLERİ

Tüm hâl (durum) ekleri çekim ekidir: Hâl ekleri isimlerin üzerine gelir, ismin -i, -e, -de, -den hâlleri vardır: -e, -de, -den ekleri, isme genellikle dolaylı tümleç görevini yükler; ismin -i hâli ise isme belirtili nesne görevini yükler.

Hal Durum Eki Örnekleri

• Gözlerimi okuyorsun âdeta.
• Yüzüme dokunuyorsun usulca.
• Kalbimde gizliyorum sevgini.
• Senden öğreniyorum

Yönelme, bulunma ve ayrılma durum ekleri eklendik­leri sözcüğe zarf görevini de yükleyebilir.

• Gelecek yıla daha çok çalışacağıma söz verdim
• Üç kuruşa tenezzül edecek adam mıyım ben?
• Göz göze, diz dize oturabilsek seninle!
• Bu yüzyılda yaşandı vahşetin en korkuncu.
• Bu zamanda kitap okumamanın bahanesi çok!
• Sarmaşıklar bahardan geldi bu duruma.

“-dan,-den” eki kimi zaman neden-sonuç cümlesi kurar, kimi zaman cümleye karşılaştırma anlamı katar. 

• İçe kapanıklğından kimseyle arkadaş olmamıştı.(neden-sonuç)
• Geçen yılki  sınavdan zor olacakmış bu yılki sınav.(karşılaştırma)

Hal Durum Eki Soruları ve Cevapları

 SORU
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “-den, -dan , -ten, ‘ eki alan sözcük niteleme sıfatı olarak kullanılmıştır?

A) Birçok konuyu sonradan öğrenmiştim.

B) Sabahtan uğradım ben bir fidana.

C) İçten bir insan olduğu için çok sevilirdi.

D) Duyduğumuz sesler, televizyondan geliyordu.

E) Ankara’dan gelen konuklarımızı ağırladık. 

CEVAP

Hâl ekleri isimlerin cümle içindeki görevlerini (özne, tümleç, yüklem olarak) belirleyen eklerdir. Buna göre “-dan” eki, A ve B seçeneklerinde eklendiği isme zarf tümleci; D ve E seçeneklerinde ise dolaylı tümleç görevini yüklemiştir. Dolayısıyla A, B, D ve E seçeneklerinde çekim eki görevinde bulunan bu ek, C seçeneğinde “içten insan” şeklinde eklendiği sözcüğün türünü değiştirdiği (ismi sıfat yaptığı) için yapım eki işlevindedir. Doğru seçenek C’dir.

DİKKAT

Bulunma ve ayrılma durum ekleri, kimi sözcüklerde yapım eki olarak kalıplaşmıştır.

• Sınıfın en gözde öğrencisiydim o yıllarda.
• İnsanın yaşam sevinci gözde ışıldar.
• Sıradan insanların hayatını işler şiirinde Orhan Veli.
• Tüm kitapları sıradan kaldırdık.
• Candan insanlara güvenirim.
• Beni candan usandırdı.
• Bu soruya içtencevap vermenizi bekliyorum.
• Kaleyi içtenfethetmenin yollarını arıyordu.

DİKKAT

Yönelme durum eki isimlerin üzerine gelir. Dolayısıyla fiillerin üzerine gelen ulaç ekleriyle karıştırılmamalıdır.

• Gide_gide bir köye vardık.
• Güle_su verdim.

NOT

Yönelme hal eki.”ben ve sen “sözcüklerine geldiğinde sözcüklerin yapısını

Kimi zaman iyelik ekleriyle birlikte şahıs zamirlerinin kullanılmaması anlam karışıklığına neden olur.

•  Defterlerini yanına aldı mı? (Senin defterlerin mi, onun defterleri mi?)
• Yaşlandığını söylemişlerdi. (Senin mi, onun mu?)
• Gördüğüme sevindim (Seni? Onu?)

Yönelme hâl eki “ben” ve “sen” sözcüklerine geldiğin­de sözcüklerin yapısını değiştirir.

• Sana bana, kimseye kalmaz bu dünya.

SORU

Hâl eklerinden olan ” dan, -den” eki aşağıdaki altı çi­zili sözcüklerden hangisinde yapım eki görevinde kullanıl­mıştır?

A) Bankadaki sıradan ayrılmak bana zaman kaybettire­cekti.

B) İçten dışa doğru gelişen bir hastalıktı bu.

C) Dışarıdan gelen bir gürültüyle birden

D) Damdan düşercesine söylenir mi bu haber?

E) İşten geç saatlerde ayrılmaktan hiç hoşlanmıyordu.

CEVAP

A, B, D, ve E seçeneklerinde isimlere gelerek ayrılma (çıkma) bildiren “-dan” eki, çekim ekidir. C’de eklendiği ismi, zarf yaptığı için (sözcüğün türünü değiştirdiğinden) yapım ekidir. Doğru seçenek C’dir.