Halk Şiiri Nazım Türleri
Halk Şiiri Nazım Türleri
HALK ŞİİRİ NAZIM TÜRLERİ
Âşık edebiyatı nazım türleri genellikle koşma ve semai nazım şekilleriyle söylenir. Konuları bakımından koşma ve semaiden ayrılarak şu adları alır:
GÜZELLEME:
Adından da anlaşılacağı gibi insan, tabiat, aşk, sevgi, sevgilinin güzelliklerinden bahseden şiirlerdir. Koşma nazım şekliyle yazılır. Lirik şiirlerdir. Bu türün de en önemli şairi Karaca oğlan’dır.
KOÇAKLAMA:
Halk şiirinin en yaygın kullanılan nazım türlerindendir. Bu tür şiirlerde savaş, yiğitlik, kahramanlık konuları işlenir. Coşkun ve yiğitçe söylenmiş bir havası vardır. Nazım biçimi koşma, nazım birimi dörtlüktür. Halk şiirimizde bu türün en güzel örneklerini Köroğlu ile Dadaloğlu vermiştir.
AĞIT:
Ölen kişilerin ardından duyulan acıyı, üzüntüyü dile getirmek için söylenen şiirlerdir. Deprem, yangın, sel gibi doğal afetlerle ilgili de ağıtlar yakılmıştır. Ağıt söyleme işine ağıt yakma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denmektedir. Ağıtların özellikleri şunlardır:
Ağıtlar, başından acı bir olay geçen ya da ölen kişinin iyiliklerinden, yiğitçe davranışlarından ve yaşamındaki önemli olaylardan söz eder. Belli geleneksel hareketler eşliğinde kendine özgü ölçü ve uyaklarla söylenir. Türklerde ağıt geleneği çok eskidir. Önceden bu şiirlere sagu denilirdi. Türkçede 7, 8 ve 10 heceli ağıtlar yaygındır. En çok rastlanılanı 8 hecelilerdir.
Kimi şairler koşma nazım biçimiyle ağıtlar da söylemiştir. Ağıtlar, konusuna ve söyleyenine göre türlere ayrılır. Söyleyeni belli ağıtlar olduğu gibi söyleyeni zamanla unutulmuş, toplumun ortak malı olmuş ağıtlar da vardır. Kişilerle (birinin ölümü, gelinin baba evinden ayrılışı vb.) ya da toplumsal konularla (doğal yıkımlar, göçler, kuraklık, kıyımlar vb.) ilgili söylenmiş ağıtlar da vardır.
TAŞLAMA:
Halk edebiyatı nazım türlerinden olan taşlama, toplumun aksayan yönlerini, kişilerin olumsuz hâl ve hareketlerini eleştiren, yeren şiirlerin genel adıdır. Bir başka deyişle bir kimseyi veya toplumun bozuk yönlerini eleştirmek için yazılan şiirlerdir. Koşma nazım şekliyle yazılır. Âşık Dertli, Bayburtlu Zihni, Ruhsati ve Develili Seyranî önemli taşlama şairleridir.
