Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Dil ve AnlatımSözcük Türleri

İsmin Halleri Konu Anlatımı

İSMİN HÂLLERİ

İsimler cümlede çeşitli görevlerde bulunurlar. İsimlerin cümledeki durumları hâl (durum) ekleriyle sağlanır.

1. İsmin Yalın Hali

Hâl eklerini (-İ, -e, -de, -den) almamış olan isimlerdir. Yalın hâldeki isimler çokluk eki veya iyelik eki alabilirler. Yalın hâldeki isimler cümlede özne, belirtisiz nesne veya yüklem görevinde bulunabilir.

İsmin Yalın Haline Örnekler

Film, dünyanın en güzel yerlerinden birinde çekilmiş.

Telefonu onun vazgeçilmez özel eşyalarından biriydi.

Hüzünlü şarkılar dinliyoruz gece vakti.

2. İsmin Belirtme Hali

ismin “-i” hâlidir, ismin “-ı, -i, -u, -ü” belirtme durum ekini alarak cümlede belirtili nesne görevini yüklendiği hâlidir. (Belirtili nesneyi bulmak için yükleme “Neyi? Kimi?” soruları sorulur.)

İsmin Yalın Haline Örnekler

İnsan sevdiğini üzer mi? (Kimi?)

Arabayı nerede bıraktınız? (Neyi?)

Soruyu daha hızlı çözmelisin.(Neyi?)

DİKKAT

Belirtme durum eki ile üçüncü tekil kişi eki karıştırılma­malıdır. Belirtme durum eki isme belirtili nesne görevini yüklerken iyelik eki “aitlik” bildirir.

işi geç saatlere kadar sürüyor, (“onun” işi / aitlik)

İşi zar zor bulmuştu. (Neyi bulmuştu?)

3. İsmin Yönelme Hali

İsmin ”-e” hâli de denilir. İsmin “-e/-a” yönelme durum ekini alarak cümlede genellikle dolaylı tümleç görevini yüklendiği hâlidir. (Dolaylı tümleci bulmak için yükleme “Neye? Kime? Nereye?” soruları sorulur.)

İsmin Yönelme Haline Örnekler

İzmir’e gittik, denize baktık. (Nereye?/ Neye?)

Bana bir şarkı söyle, içinde hüzün olsun. (Kime?)

Yönelme durum eki kimi zaman isme zarf tümleci görevini yükler.

Yarına yağmur bekliyoruz. (Ne zaman?)

Haftaya İstanbul’dan misafir gelecek. (Ne zaman?)

Yönelme durum eki kimi zaman “için” edatı görevinde kullanılabilir.

Masaya bir örtü alacağım.

Ona bir hediye aldım.

DİKKAT

Yönelme durum eki ile ulaç ekini karıştırmamak gerekir. Hâl ekleri ismin üzerine gelir; ancak ulaç ekleri fiilin üze­rine gelir.

Konuşa konuşa bir hâl oldum. (Ulaç eki)

Konuşmaya katılmak istemedim. (Yönelme eki)

Sora sora Bağdat bulunur. (Ulaç eki)

Hesap sormaya kimsenin hakkı yok. (Yönelme eki)

4. İsmin Bulunma (Kalma) Hali

İsmin “-de” hâlidir, isme gelen “-de, -da, -te, -ta” bulunma durum eki isme genellikle dolaylı tümleç görevini yükler. (Dolaylı tümleci bulmak için yükleme “Neyde? Kimde? Nerede?” soru­ları sorulur.)

İsmin Bulunma (Kalma) Haline Örnekler

Bırakıp gittin beni bir gün yollarda. (Nerede?)

Gurbet içimde bir kor ateş. (Nerede?)

Bende bir resmin var, yüzüme bakmıyor. (Kimde?)

Bulunma (Kalma) durum eki zaman anlamındaki isim­lere geldiğinde isme zarf tümleci görevini yükler.

Bu zamanda böyle düşünenler kaldı mı?

OsmanlIlar döneminde şairler kasideler de yazmışlardı.

5. İsmin Ayrılma (Çıkma) Hali

ismin “-den” hâlidir, ismin üzerine gelen “-den, -dan, -ten, -tan” eki isme genellikle dolaylı tümleç görevini yükler. (Dolaylı tümleci bulmak için yükleme “Neyden? Kimden? Nereden?” soruları sorulur.)

İsmin Ayrılma (Çıkma) Haline Örnekler

Sınava bu kitaptan da hazırlanabilirsin. (Neyden?)

Çocuğun kitaplarını bir alışveriş merkezinden aldım.

Ayrılma (Çıkma) durum eki kimi zaman isme zarf tüm­leci görevini yükler.

Akşam olmadan yola koyulmalıyız.

Çocuklar erkenden uyudular.

Sabahtan uğradım ben bir fidana.

Ayrılma durum eki “için” anlamında kullanılıp neden- sonuç ilgisi kurabilir.

Ağladığından gözleri kızarmış.

Hastalandığından bize katılamadı.

Ayrılma eki olan ” den” eki çekim ekidir; ancak nite­leme sıfatı kurduğunda yapım eki görevinde bulunur.

Candan insanlar, içten gülücük, sıradan film

Tamlayan eki görevinde kullanılabilir.

Öğrencilerden ikisi, içimizden biri, sorulardan hangisi

DİKKAT

Kitabımızda bazı konular, ilgili diğer konularla iç içe ve­rilerek farkı örneklerie tekrar edilmiştir. Bu, karıştırılan durumlann giderilmesi için kullandığımız bir yöntemdir, “Hâl ekleri” için kitabımızdaki “Sözcükte Yapı” konusundan da yararlanabilirsiniz.

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
0
happy
0
clap
0
love
0
confused
0
sad
0
unlike
0
angry

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!