Masalların Üslûbu ve Masalların Çevirisinde Karşılaşılan Sorunlar

Derlemelerde, masal kelimesi için, sörçek ve erteki kelimeleri geç­mektedir. (krş. Bâm-Safîâbâd ağzında yazılmış Kalem Ucu dergisi), ancak hikâyet kelimesi de kullanılır.

Masalların girişinde, genellikle Türk masallarında görüldüğü gibi, ka­lıplaşmış (stereotip) söylemler bulunur. Örneğin, ‘bir varmış, bir yokmuş’ yerine; biri var idi, biri yox idi, xodadan gayraz biç kim yox idi. “Bir var­mış bir yokmuş, Tann’dan başka kimse yokmuş”. Bunda, İran masalların­daki giriş formelinin etkisi de düşünülebilir: yeki büd, yeki nabüd, geyr az xoda hiç kes nabüd.

Masal bitiminde de benzer etkileşim vardır. Örneğin; şonda housila-ye mâ besar rasid, qessâ-yâ mâ tâmam şod. “Burada sabrımız sona erdi, ma­salımız bitti”, krş. F. housele-ye mâ be sar rasid, qessa-ye mâ tamâm şod.

Masal içinde “az gitti, uz gitti” şeklindeki kalıplar, derlemelerde az git­ti, çok gitti şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bundan başka şiir öncesinde veya cevaplarda, aldı, dedi gibi kalıplaşmış deyimler görmekteyiz.

Derlemelerin dili anlatana göre değişken olduğundan, masal metinleri­nin dili, konuşma dilinden pek fazla ayrılmaz. Çeviride, genellikle kaynak kişilerin dillerinin özgün stilleri korunmaya çalışıldı; bundan ötürü kimi yerde sözlü çeviriden kaçınmak mümkün olmadı.

Çeviride, Almancaya yapılan çevirilerden ve kaynakçada geçen söz­lüklerden de yararlanıldı. Bu arada, diğer yazarlarda görülen kimi hatalar da burada düzeltildi. Kaynak kişiden kaynaklanan, sık geçen yersiz cüm­le veya kelime tekrarlan dışarıda bırakıldı. Kaynak kişiler, kimi zaman ba­zı pasajları hatırlayamamakta, düzeltmelere gitmekte ve ek bilgiler ver­mektedir. Bunlar da çeviride fazla değişikliğe yol açmadan aktarıldı.