Postmodern Romanın Özellikleri Nelerdir

Postmodern Roman Nedir

Postmodern Roman Örnekleri

Postmodernizm, Modernizm’in getirdiği birçok kurala, uygulamaya karşı çıktığı için, Modem dönemlerde yazılan romanlara, esasında “tür olarak romana” da karşı çıkmıştır. Bunda, bir eserin hangi türe dahil edileceğinin kesin kurallara oturtulamamasının da etkisi vardır. Sonuç olarak, Modem romanların “tahkiye etme” özelliklerine karşılık, Postmodern romanların “anlatma” esasına dayan­ması nedeniyle bazı araştırmacılar Postmodern roman değil “Postmodern anlatı” tabirini kullanırlar. Hilmi Yavuz “Postmodern roman olmaz!” (Yavuz, 2008: 77) diyerek bu terime karşı çıkar. Biz bu iki anlayışa da yer vererek “Postmodern roman / anlatı” tabirini kullanacağız.

Postmodem romanın / anlatının en belirgin özelliği, hemen hemen her ro­manda / anlatıda bir üstkurmaca uygulamasına yer verilmesidir. Üstkurmacada amaç, eski romanlarda ısrarla gerçek olduğu öne sürülen metnin gerçek olamaya­cağının altını çizerek kurgusallığma vurgu yapmak, metnin oluşum sürecini, un­surlarını (örneğin anlatıcıyı) öne çıkararak okum metnin anlattıkları konusunda uyanık tutarak metinde anlatılanı değir metni ön plana çıkarmaktır.

Postmodem romanların ikinci belirgin özellikleri, metinlerarası ilişkilere yer vermeleridir. Metinlerarası ilişkiler kurmak, her eserin yazarının -geçmişte ya­zılmış eserleri mutlaka okuduğuna göre- mutlaka başka eserlerin tesirinde kal­dıklarını, “mutlak özgünlük” diye bir şey olmadığını, “söylenecek yeni bir şey kalmadığını” düşünerek, eski sözleri yeni bir üslupla yeniden söylemektir; diğer metinlerin etkisini gizlememek, bunu afişe etmektir.

Postmodem romanlarm / anlatıların en belirgin özellikleri üstkurmaca özel­liği gösteren tekniklerin kullanımı ve metinlerarası ilişkilere kendini alabildiğin­ce açmasıdır. “Üstkurmaca ve metinlerarasılık, romanı postmodem roman yapan özelliklerdir denilebilir.” (Özot, 2012: 2278)

Bu önemli iki teknikten sonra, romanda değişik türde metinlerin kullanıl­ması anlamında “kolaj”m, Modemizm’in asık suratlılığına karşı “mizah”m ve “oyun”un, konulara farklı cephelerden bakılmasını sağlamak anlamında “çoğul- culuk”un, gerçek dışı öğelere zaman zaman yer vermesi nedeniyle “fantastik”in, herhangi bir düşünce kalıbım kabul etmemek ve onu, üstü kapalı bir şekilde, cid­diyetinden uzaklaştırarak eleştirmek anlamında “üst anlatıların ironik yıkımı”nm ve “polisiye”nin de çoğu Postmodem romanda / anlatıda kullanılan teknikler ol­duğunu söylemeliyiz.

Postmodem romanda / anlatıda kullanılan teknikleri açıkladıktan sonra, bu tekniklerin kullanılmasının tek başına bir romanı “Postmodem” yapmayacağmı ifade etmemiz gerekir. Çünkü Postmodem anlayış, Modem’deki uygulamaları alır ve onu Modernliğinden tamamen sıyırarak dönüştürür. Örneğin üstkurmaca teknikleri Modem romanlarda da kullanılmıştır; ancak Postmodem’in bu teknik­leri kullanış niyetiyle, Modem’in kullanış niyeti arasında fark vardır. İsmet Emre, bu durumu birkaç Postmodem teknikle izah eder. “Eğer montaj, metnin içine, onun doğasına yönelik bir tehdit, doğasını oluşturan organlar arasında bir bağm- tısızlık ve süreksizlik yaratırsa Postmodem metnin özelliği olur, yoksa modem metinlerde kullanılan montajlardan pek farkı kalmaz. Aynı şey, ironi ve oyun kav­ramları için de geçerlidir. Eğer ironi, modeme dönük bir yıpratmayı ya da aksak­lığı göstermeyi içeriyorsa Postmodem bir özelliktir, yoksa, sorun haline getirilen durumu alaya almak anlamına gelmiyorsa bu mizahtan pek de farklı olmayan eleştiri türlerinden biri olmaktan kurtulamaz. Yine, oyun kavramı genel olarak hayatı oyun olarak düşünüp modem dünyanın ortaya koyduğu asık suratlılık ile düzene dönük bir sulandırmayı içermiyorsa Postmodem bir özellik olma işlevini yitirir.” (Emre, 2006: 158) Yani yukarıda saydığımız özellikler tek başlarına de­ğil, Postmodem görüşlerle birlikte değerlendirilmelidir.