Kitap Cevapları TIKLA
Soru Sor TIKLA
Dil ve AnlatımSözcük Türleri

Zarf Fiiller Ulaçlar Bağ Fiiller Nedir Kısaca Konu Anlatımı Örnekler Sorular ve Cümleler

Zarf Fiiller Ulaçlar Bağ Fiiller Nedir Kısaca Konu Anlatımı Örnekler Sorular ve Cümleler

UYARI: Bu konu için önce “Zarflar” konusunu öğreniniz.

Zarf – Fiiller (Ulaçlar/ Bağ-Fiiller)

Zarf-fiil; fiil anlamını yitirmeden cümle içinde her zaman zarf görevinde olan sözcüklerdir. Fiile gelen “-ıp, -madan / -meden, -maksızın / -meksizin, -arak/-erek, -ınca / -ince, -alı/-eli, -a/-e, -dıkça/-dikçe, -dığında /-diğinde, -esiye, -ken, -r …-mez, -casına/ -cesine” ekleri zarf-fiil ekleridir.

Zarf Fiillere Örnekler

Oyun oynarken ayağı burkuldu.

Sabah oluncaya dek masa başında kalırdı

Yârim, sen gideli yedi yıl oldu.

Soğuktan donup kalacağız buralarda.

Gitmeden önce bir telefon açarsan sevinirim.

Erken uyanarak başlamalıyız işimize.

Onu tanıdıkça seveceğini söylemiştim.

Sanatçı sahneye çıkar çıkmaz alkış koptu.

Bu fedakârlığı onun için seve seve yaptı.

Ölürcesine bağlanmalı yaşama!

Martılar, denize çıldırasıya dalıyorlardı.

DİKKAT

Zarf-fiil eklerinden “-ıp, -ip, -up, -iip” eki genellikle ( “ve” bağlacı yerine kullanılır.Kitaplarını düzenleyip çalışma masasına oturdu,     (Kitapların düzenledi ve çalışma masasına oturdu.)

Aşk bitti, elimden sanki bir balık kayıp gitti, (kaydı ve giiti)

Aşk bitti, içimden sanki bir şeyler kopup gitti, (koptu ve gitti)

Zarf Fiil Soruları ve Cevapları

SORU

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi isim-fiildir?

A) Konuşmadan sonra panelist iyi bir alkış aldı.

B) Görmeden evlenmedir ilk tiyatromuzun teması.

C) Buzluktaki etleri donmadan çıkaracaktın.

D) Kışlık giysileri sarmadan saklamak yanlış olur.

E) içmeden tadını nerden bileceksin bu şerbetin.

CEVAP

Fiilimsiler A’da isim-fiil; B, C, D, E’de ise zarf-fiil görev­lerinde kullanılmıştır. Doğru seçenek A’dır.

DİKKAT

Ulaç eki olan “-a / -e” ile yönelme durum eki olan “-a / -e”yi karıştırmamak gerekir. Tüm fiilimsi eklerinde olduğu gibi ulaç ekleri de fiilden isim yapım ekidir. Hâl ekleri ise isme gelen çekim ekleridir.

Güle güle git Bahar, (fiilin üzerine gelmiş, zarf yapmış, f.i y.e. ulaç eki)

Gül e bir haberim var. (ismin üzerine gelmiş, yönelme d.e. çekim eki.)

Diğer zarf-fiil eklerinden farklı olarak “-ken” eki fiile eksiz bağlanamaz. Çünkü ” ken” eki, ek-fiilin zarf-fiil ekidir. O nedenle kendinden önce zaman eki (çekim eki) alır ve zarf görevinde kullanılır.

Dışarı çıkarken üstüne kalın bir şey almayı unutma.

Gazeteyi okuyacakken kapı zili çaldı.

DİKKAT

“-ken” eki kimi zaman isimlerin üzerine gelerek onları j zarf yapar. Ancak, bu sözcük, “-ken” ekinin ismin I üzerine gelmesi nedeniyle fiilimsi değildir. Buna kar­şın isme de gelse ” -ken” ulacı yan cümlecik kurar. Aşağıdaki örnekte dört yan cümlecik vardır.

Gün geldi gitti incecikken.

Yiğitken, güzelken, gencecikken. 

Zarf Fiil Sorusu

 SORU

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zarf – fiil kullanıl­mıştır?

A) Erken saatlerde kapıyı çalan beklenmedik bir konuktu.

B) Çiçek açmışken görmelisiniz burayı, her yer rengâ- renktir.

C) Düşken gerçek olur mu bir gün bunlar acaba?

D) “Gülen ayvam, ağlayan narımsın” demiş şair, sevgi­liye.

E) Komutan, bağırıyordu askerlere var gücüyle: “Savaşa savaşa!”

CEVAP

A’da “çalan”, D’de “gülen, ağlayan” fiilimsileri sıfat-fiil türündedir. E’de fiilimsi kullanılmamıştır. C’de kullanılan “düş- ken’deki “-ken” ulaç eki ismin üzerine geldiği için fiilimsi değildir. Ancak B’de “açmışken” sözcüğü fiile gelen “-ken” ulaç ekiyle oluştuğu için zarf-fiildir. Doğru seçenek B’dir.

Fiilden türeyerek zarf görevi yapan her sözcük zarf-fiil (bağ-fiil) değildir.

“Bugünlerde çok suskun görünüyordu.” cümlesinde “suskun” sözcüğü zarf görevinde olmasına rağmen zarf-fiil değildir. Çünkü “suskun” sözcüğünün olumsuz şekli yapı­lamaz ve zaten bu sözcük fiil anlamlı değildir.

İsim Fiil Sıfat Fiil Zarf Fiil Soruları ve Cevapları

SORU

Aşağıdaki cümlelerin hanisinde “-r…mez” eki ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Olur olmaz filmlerde çocukların psikolojileri bozulmamalı.

B) Öğretmen içeriye girer girmez derse başladı.

C) ihtiyar adam duyulur duyulmaz bir sesle cevap verdi.

D) akıl alır almaz bir sürü işle uğraşıp duruyordu.

E) İşe yarar yaramaz tüm belğeleri çekmeceden çıkardı.

CEVAP

A’da “olur olmaz filmler” ; C’de “duyulur duyulmaz bir ses”; D’de “Akıl almaz iş” ve E’de “işe yarar yarama belgeler” de kullanılan sıfat-fiiller, isimleri niteledikleri için sıfat görevinde kullanılmıştır. B’de ise sıfat-fiil “girer girmez derse başladı” şeklinde fiil nitelediğinden zarf görevindedir. Doğru seçenek B’dir.

SORU

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde filimsi,özne görevinde kullanılmıştır?

A) Adam bir ayda kazandıklarını şevkle sayıp kasaya yerleştirdi.

B) Öğrenciler koşar adımlarla okula yetişmeye çalışıyorlardı.

C) Çürük domatesler  gibi ezik,avuçlarda mıncıklanmış kalbimiz.

D) Çatışıp duruyoreskiyle yeni,iyiyle kötü,doğruyla yanlış.

E) Büyüyünce bisiklet alacaktı kendine,arkadaşlarına vermeyecekti.

CEVAP

Filimsiler,A’da “bir ayda kazandıkları”ifadesiyle nesne,B’de “koşar adımlarla”,D’de “çatışıp”,  E’de “büyüyünce” ifadesiyle zarf tümleci görevlerini kullanmıştır.C ‘de ise “avuçlarda mıncıklanmış kalbiniz” ifadesiyle özne görevindedir. Doğru seçenek C’dir. 

SORU

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde filimsi kullanılmamıştır?

A) Pençelerinin değdiği yer fildişidir.

Kara gözlerinin birleşmesi şeytan işidir.7

B) Sakız kabakları gibi iner kolların ta beline.

Ki bu, aklın uzandıkça incelişidir.

C) Kirpiklerinin gölgesi oynar sabaha dek, sanki

Yorgun savaşçıların mecalsiz güreşidir.

D) Boynun bir gelincik çiçeğinde çizgi kadar narin

Endamın İstanbul akşamının yükselen ateşidir.

E) Böyle şiirler yazmaya değmez güzeller, cahit!

Çünkü sevdaya şiirler ozanın can verişidir.

CEVAP

A’da “değdiği” ve “birleşmesi”; B’de “uzandıkça”; D’de “yükselen”, E’de “yazmaya” sözcükleri fiilimsidir. Ancak C’de fiilimsi kullanılmamıştır. Doğru şeçenek C’dir.

DİKKAT

Fiilimsiler yüklem olduklarında isim cümlesi kurarlar.

Hayatta en çok ihtiyacımız olan şey çalışmaktır.

                                                                        Fiilimsi

DİKKAT

Fiilimsilerle ilğili sınavda çıkabilecek soruların niteliğine aşağıdaki maddelerle dikkat çekilmiştir.sınavda bir tek soruyla en az birkaç konunun  biliğisi istenmektedir. Örneğin; fiilimsileri anlamadan cümle yapısına, anlatım bozukluğuna başlamanız eksik bir başlangıç olur. O nedenle, fiilimsiler konusunun iyice öğrenmeden diğer konuya geçmeyiniz!

 Fiilimsilerin Özellikleri Kısaca

1. Filimsiler, yan cümlecik kurar yan cümleciği bulunan cümleye “girişik birleşik cümle” denir.

Şimdiye değin hiç görmediğim şeyleri görüyorum.

Her yitip giden düş, bir boşluk bırakır mı yüreğimizde.

Duygu bulutları geçiyordu, bu gözler bana bakarken.

Küçükken de kedileri çok severdin sen.

Susmak ne acı şey, içimizdeki volkana rağmen.

2. Fiilimsi eksikliği veya fiilimsilerin gereksiz veya ortak kullanımından kaynaklı anlatım bozukluğu söz konusu olur.

Genç ve genç olmayanlara bir anket uygulanacak.

Martıların suya dalış yaptıklarını gördüğünde, yalnız bir şezlonğun iyi bir arkadaş olabildiğini fark etmiştir.

SORU

I. Artık demir almak günü gelmişse zamandan,

Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.

II. Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;

Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.

III. Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,

Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli.

IV. Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu!

Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu!

V. Dünyada seven ve sevilen nafile bekler,

Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.

Yukarıda numaralanmış dizelerden hangilerinde fiilim­siler adlaşmış sıfat görevindedir?

A) I ve II

B) II ve III

C) III ve V

D) IV ve II

E) V ve I

CEVAP           

l’de “demir almak” isim-fiildir ancak adlaşmış sıfat değildir; “meçhule giden” ifadesindeki sıfat-fiil, sıfat görevindedir. ^ ll’de “yokmuş gibi”ifadesinde fiilimsi edatla öbekleşmiş vezarf görevinde kullanılmıştır. IV’te “giden son gemi” ifadesinde ^ ise fiilimsi, sıfat görevindedir. Ancak lll’te “Rıhtımda kalanlar”  ifadesiyle “rıhtımda kalan kişiler” belirtilmiş olduğundan “ka­lanlar” fiilimsisi adlaşmış sıfat görevindedir. Yine V’te “seven ve sevilen” ifadesinde “seven kişiler, sevilen kişiler” kastedil­diğinden “seven ve sevilenler” adlaşmış sıfat görevinde kul­lanılmış fiilimsidirler. Doğru seçenek C’dir.

SORU

“Kimi zaman fiilimsinin tekrar edilmesi, kullanılmaması

veya ortak kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.”

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde fiilimsinin kullaml- mamasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Öğretmenler, onun zeki ama çalışkan olmadığını söy­lüyorlardı.

B) Çekilen bunca çile, yapılan bunca savaş boşuna de­ğil.

C) Şarkı söylemeye, şiir okumaya hevesli bir çocuktum ben.

D) Duyduklarıma inanamadım, şaşkınlıktan bayılacak gibi oldum.

E) Elektrik kesildiğinde yirmi birinci yüzyılda yaşadığıma

CEVAP

B, C, D ve E seçeneklerinde fiilimsiler gereksiz değildir, bunları cümleden çıkardığımızda anlam bozulur, aynı şekilde bu cümlelere fiilimsi de ekleyemeyiz. Ancak A seçeneğinde “Öğretmenler, onun zeki ama çalışkan olmadığını söylüyorlardı.” ifadesinde “onun zeki olmadığı ve onun çalışkan olmadığı” an­lamı çıkar. Halbuki söylemek istenen “onun zeki olduğu ancak çalışkan olmadığadır. Dolayısıyla bu cümleye “olduğu” fiilimsisini eklersek anlatım bozukluğu giderilmiş olur. Buna göre cümlenin doğrusu “Öğretmenler, onun zeki olduğunu ama çalışkan olma­dığını söylüyorlardı.” şeklindedir. Doğru seçenek A’dır.

2024 Ders Kitabı Cevapları
🙂 BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER, PAYLAŞ!
0
happy
0
clap
0
love
0
confused
0
sad
0
unlike
0
angry

Bir yanıt yazın

**Yorumun incelendikten sonra yayımlanacak!