10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 157

“10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Sayfa 157 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 157

İspanya’nın gücünü kırabilmek için Fransa ve Venedik’e de imtiyazlar vermiştir.

İnebahtı yenilgisinden sonra İspanya’ya karşı Ingiltere ve Hollanda’yı destekleyen Osmanlı Devleti’nin bu ülkelere verdiği destek ve imtiyazlar, büyük bir siyasi başarıydı. Osmanlılar, verdikleri ticari imtiyazlar ile Akdeniz’de dengeyi yeniden kendi lehine çevirmiştir. XVI. yüzyılın sonlarından itibaren bu ülkelerle yaptığı barış ve ticaret antlaşmaları ile Ispanya’nın Akdeniz’de faaliyet alanını iyice daraltmaya çalışmıştır.

XVIII. yüzyıla kadar Fransa’ya verilen kapitülasyonlar, Osmanlı padişahlarının hükümdarlıkları süresince geçerliydi. Bu durum I. Mahmut (Görsel 5.26)

Dönemi’nde (1730-1754) değişmiştir. Bu dönemde gelişen Türk-Fransız ilişkileri sayesinde Fransa; Osmanlı Devleti ile Rusya ve Avusturya arasındaki 1736-1739 savaşının sonunda etkin rol oynayarak Belgrad Antlaşması’nın imzalanmasına yardımcı olmuştur. Bunun sonucunda 1740 yılında kapitülasyonlar sürekli hâle getirilmiştir.

Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılın ikinci yarısına kadar kapitülasyonları kendi lehine kullanmışken XIX. yüzyılın ikinci çeyreğinde ise kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti’nin aleyhine işlemeye başlamıştır. Osmanlı Devleti, verilen bu imtiyazların zararlarını ortadan kaldırmak için kapitülasyonları kaldırmayı istediyse de başarılı olamamıştır. Böylece kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasında önemli bir unsur olarak tarihteki yerini almıştır.

Aşağıdaki metni okuyarak soruyu cevaplayınız.

Neden Kapitülasyon?

İmtiyazlar rejimi olan kapitülasyonlar, ticari amaçlarla verilen uluslararası haklardır. Devletler arasında ticaret arttıkça ve geliştikçe ticaretin gittiği ülkelerde görevlendirilen yetkililer, bulundukları ülkede yaşayan kendi vatandaşları üzerinde hukuki yetkilere sahip olmaya başlamıştır. Bu durum, önceleri uluslararası ilişkilerden kaynaklanan bir ihtiyaç olarak düşünülmüş ancak daha sonraki devirlerde kapitülasyonların amacı değişmiş ve kapitülasyonlar güçlü devletlerin elinde bir sömürü aracı hâline gelmiştir. Osmanlı Devleti, güçlü dönemlerinde büyük bir devlet olmanın ihtişamıyla kapitülasyonları tek taraflı olarak Avrupalı devletlere vermiştir. Avrupalılar, Osmanlı Devleti’nin zayıflığını fırsat bilerek kapitülasyonları sonradan kötüye kullanmıştır. Öyle ki kapitülasyonlar nedeniyle Osmanlı Devleti’nin idari, ticari, adli ve mali konularda eli kolu bağlanmış ve kapitülasyon düzeni büyük ölçüde istismar edilmiştir.

Osmanlı Devleti, kapitülasyonlardan kurtulmak için önlem almaya çalışmışsa da başarılı olamamıştır. Avrupalı devletlerin elde ettikleri imtiyazlardan vazgeçmek istememeleri, Osmanlı Devleti’ni giderek yıkılma noktasına getirmiştir. I. Dünya Savaşı’nın başlamasını fırsat bilen Osmanlı Devleti, kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdığını dünyaya ilan etse de Avrupalı devletler bu duruma sert tepki göstermiştir. Savaşın sonunda imzalanan Sevr Antlaşması ile kapitülasyon düzeni tekrar geri getirilmek istenmiştir. Avrupalı devletler, büyük ve güçlü bir Türk devletini karşılarında görmek istememişlerdir. Lozan Konferansı’nda kapitülasyonların kaldırılması konusunda Türk Heyeti’nin kararlı tutumu devam etmiş, Konferans’a katılan Batılı devletlerin kapitülasyonların devam etmesi yönündeki önerileri şiddetle reddedilmiştir. Sonuç olarak Lozan Antlaşması ile kapitülasyonlar kayıtsız şartsız olarak kaldırılmıştır.

Kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti’nin sosyoekonomik yapısını nasıl etkilemiştir?

• Cevap: Kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti’nin ekonomik ve hukuki bağımsızlığını kısıtlamış, yabancı devletlerin Osmanlı topraklarında özel ayrıcalıklara sahip olmasına neden olarak Osmanlı ekonomisini zayıflatmış ve toprak kayıplarına yol açmıştır.

10. Sınıf Meb Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 157 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.