Aziz Nesin

Cumhuriyet devri yazarlarından, 2 Ocak 1916, 5 Temmuz 1995 doğ. İstanbul, ölm. İzmir

Kuleli Askerî Lisesi’ni, Harp Okulu’nu (1937) bitirdi, su­baylıktan gazete fıkra yazarlığına geçti (1944), birçok gazetede yazdı. Sabahattin Ali ile birlikte, biri kapatılınca öteki, Marko Paşa, Mâlum Paşa, Merhum Paşa, Ahbaba (1946/47) ve tek başına Ziibiik (1962) adlı mizah dergilerini çıkardı; ya­zılarından ötürü hapse girdi, sürüldü. Bir ara Düşün Yayınevi’ni (1956) kurdu, da­ğıttı. Yaşamını bağımsız yazar olarak sürdürdü. 8 Sanata şiirler, gerçekçi hikâyeler (Millet dergisi, 1944) ile başlamıştı, dünyaca tanınan güçlü bir mizah yazarı oldu. Toplumun aksayan, yergiye elverişli olaylarını; türedi, zıpçıktı tiplerini, mizahın gereği abartmalar, rahat ve oyunlu anlatmalarla sergiledi 8 Okunma rekoru kıran eserlerinin sadece ilk baskı yıllarını vermekle yetiniyoruz. 8 Hikâye kitapları: Par­ti Kurmak Parti Vurmak (1946), Geriye Kalan (1948), İt Kuyruğu (1955), Yedek Parça (1955), Fil Hamdi (1956), Damda Deli Var (1956), Koltuk (1957), Kazan Töreni (1957), Toros Canavarı (1957), Deliler Boşandı (1957), Mahallenin Kıs­meti (1957), Ölmüş Eşek (1957), Hangi Parti Kazanacak (1957), Havadan Sudan (1958), Bay Düdük (1958), Nazik Alet (1958), Memleketin Birinde (1958), Gıdıgıdı (1958), Aferin (1959), Kördöğüşü (1959), Mahmut ile Nigâr (1959), Gözüne Gözlük (1960), Hoptirinam (1960), Ah Biz Eşekler (1960), Yüz Liraya Bir Deli (1961), Bir KoltukNasıl Devrilir (1961), Biz Adam Olmayız (1962), Sosyalizm Geliyor Savulun (1965), İhtilâli Nasıl Yaptık (1965), Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965), Yeşil Renkli Namus Gazı (1965), Bülbül Yuvası Evler (1968), Vatan Sağolsun (1968), Yaşasın Memleket (1969), Seyahatnâme (1976), Büyük Grev (1978), Hayvan Deyip Geçme (1980), 70 Yaşım Merhaba (1984), Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984), Maçinli Kız İçin Ev (1987), Nah Kalkınırız (1988), Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990), Aş­kım Dinimdir (1991); romanları: Kadın Olan Erkek (1955), Gol Kralı Sait Hopsait (1957), Erkek Sabahat (1957), Saçkıran (1959), *Zübük (1961), “Şimdiki Çocuklar Harika (1967), Tatlı Betüş (1974), Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977), Surnâme (1976), Tek Yol (1978); anılar: Bir Sürgünün Hâtıraları (1957), Böyle Gelmiş Böyle Gitmez (1. bölüm 1966, 2. bölüm 1976), Poliste (1967), Yokuşun Başı (1976), Ben de Çocuktum (1979), Benim Delilerim (1984), Salkım Salkım Asılacak Adamlar (1987), Onursal Doktor Olamamanın Büyük Onuru (1993); masalları: Memleke­tin Birinde (1953), Hoptirinam (1960), Uyuşana Tosunum (1971), Aziz Dededen Masallar, taşlama: Aziznâme (1970); fıkralar: Nutuk Makinası (1958), Az Gittik Uz Gittik (1959), Merhaba (1971), Suçlanan ve Aklanan Yazılar (1982), Ah Biz Ödlek Aydınlar (1985), Korkudan Korkmak (1988); gezi: Duyduk Duymadık Deme­yin (1976), Dünya Kazan Ben Kepçe (1977); oyunlar: “Biraz Gelir misiniz (1958), “Bir Şey Yap Met (.1959), Toros Canavarı (1963), Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968), *Çiça (1970), Tut Elimden Rovni (1970), Hadi Öldürsene Canikom (1970), Beş Kısa Oyun (1979). Bütün Oyunları Adam Yaymları’nda çıktı (1982).

• Barba­ros’un Torunu, Hakkımı Ver Hakkı, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz oyunları basılmadı

• Şiir kitapları: On Dakika (1957), Sondan Başa (1984), Seviye On Ölüme Beş Kala (1986), Kendini Yakalamak (1988), Hoşçakalın (1990), Bir Aşk Var Bir de Ölüm (1992), Sivas Acısı (1995)

• Konuşmaları İnsanlar Konuşa Konuşa (1988), Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995) kitaplarında yer aldı. 1995’te çeşitli türdeki kitapla­rından yaptığı seçki Sizin Memlekette Eşek Yok mu? adıyla yayımlandı

• Cumhu­riyet Döneminde Türk Mizahı (1973) adında bir de antoloji düzenlemiş olan yazar, Türkiye’de ve başka ülkelerde yayımlanacak, oynanacak kitap ve oyunlarının telif hakları ve dileyenlerin yardım ve bağışlarıyla yürütülmek üzere, 1972’de bir NE­SİN VAKFI kurdu; bu vakfın amacı “Vakfın yurduna her yıl alınacak dört kimsesiz ve yoksul çocuğu, ilkokuldan başlatarak yüksek okulu, meslek okulunu bitirinceye ya da bir meslek edininceye dek, her türlü gereksinimlerini sağlayarak barındırmak, yetiştirmektir”. Vakıf her yıl bir edebiyat yıllığı çıkarıyor. İlk Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı 1976’da çıktı ° Kazandığı ödüller, armağanlar; A) Türkiye’de; Üç Karagöz Oyunu (bas. 1968) ile Milliyet gazetesinin 6. Karacan Armağanı birinciliği (1968), Çiçu ile Türk Dil Kurumu 1970 Tiyatro Ödülü, Pırtlatan Bal oyunuyla Arkın Ço­cuk Edebiyatı Ödülleri ikinciliği (1974), “Yaşar ne Yaşar Ne Yaşamaz” ile 1978 Madaralı Roman Ödülü, TÜYAP’m düzenlediği anket sonucu 1985-1986 Halkın Seçtiği Yılın Yazarı Ödülü, 1990 TÜYAP Kitap Fuarı “Onur Yazarı” seçildi. B) Yurt dışında aldığı uluslararası ödüller: “Kazan Töreni” ve “Fil Hamdi” ile üst üste iki yıl Altın Palmiye (İtalya 1956, 1957), Altın Kirpi (Bulgaristan, 1966), Kro-kodil (Sovyetler Birliği, 1969) ve Lotüs (Asya-Afrika Yazarlar Birliği tarafından Filipinler’in Manila kentinde, 1975) ödülleri. Gabrovo kentinde (Bulgaristan) iki yılda bir düzenlenen Gülmece ve Yergi Şenliği’nde, Uluslararası Gülmece Kitapları Yarışması’nda Büyük Ödül (Hitar Petar Ödülü, 1977), 1989 Sovyetler Birliği Ço­cuk Fonu Tolstoy Altın Madalyası, 1994 ABD Gazeteciler Koruma Komitesi Ulus­lararası Basın Özgürlüğü Ödülü, 1995 Editha Morris Vakfı Dünya Barışma Katkı Ödülü.

• Demirtaş Ceyhun Çağımızın Nasrettin Hoca sı Aziz Nesin adlı kitabında yazarla ilgili anılarını topladı (1984).