10. Sınıf Fizik Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 163

10. Sınıf Fizik Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 163 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Fizik Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 163

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

Genellikle bir ışık prizması Şekil I’de modellenen ve prizma spektrometresi olarak bilinen bir alette kullanılır. Temel elemanları ışık kaynağı, yarık ve teleskop olan bu alet, ışık kaynağından yayılan ışınların dalga boylarını incelemek amacıyla üretilmiştir. Şekildeki gibi kaynaktan çıkan ışık, paralel veya toplanmış bir ışık demeti
oluşturabilmek için ayarlanabilir dar bir yarıktan geçirilerek prizmaya ulaştırılır. Böylelikle teleskop merceğinde hem yarığın görüntüsü hem de teleskop veya prizma hareket ettirildiğinde oluşan farklı sapma açılarına karşılık gelen farklı dalga boylarındaki çeşitli görüntüler gözlenebilir.

Işık prizmaları, gazları ayırt etmek amacıyla da kullanılır. Bilindiği üzere bütün düşük basınçlı sıcak gazlar kendine özgü renkler yayar. Örneğin sodyum sarı renkte yani 589,0 nm ve 589,6 nm dalga boylarında ışık yayar. Prizma spektrometresi kullanılarak bir gazın içinde sodyum olup olmadığı anlaşılabilir. Bunların dışında ışık prizmaları; uzay araştırmaları, şaşılık derecesinin belirlenmesi gibi birçok alanda optik cihazlarla birlikte kullanılır.

Işık prizmasının bir başka özelliği ise ışığı renklere ayırabilmesidir. Renk karışımı olan beyaz ışık, ışık prizmasına gönderilirse kendini oluşturan renklere ayrılır. Renklere ayrılan ışığın kırılma doğrultularının farklı olduğu; en az kırmızı, en çok mor ışığın kırıldığı, geriye kalan ışıkların bu sınırlar içinde olduğu görülür. Prizmanın her ışık için farklı ortam gibi davrandığı bu kırılma indisleri arasında ise n_mor > n_mavi > n_yeşil > n_sarı > n_turuncu > n_kırmızı ilişkisi bulunmaktadır.

1. a) Metinde geçen prizmaların kullanıldığı alet ve uygulamaların dışında başka hangi aletlerin yapısında ışık prizmaları kullanılmaktadır? Bu aletlere beş örnek veriniz. Örnekleriniz arasından birini seçerek prizmanın hangi amaçla kullanıldığını açıklayınız.

• Cevap: Cevaplar öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel cevap şöyledir: Reflektör fotoğraf makinesi, projeksiyon, mikroskop gibi birçok optik alette tam yansımalı prizmalar kullanılır. Örneğin reflektörler, gelen ışığı yansıtarak bir nesnenin karanlık ortamlarda gözlemciler tarafından fark edilmesini sağlar.

b) Işık prizmalarını günlük hayatınızda hangi problemlere çözüm üretmek için kullanırdınız? Kısaca açıklayınız.

• Cevap: Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır.

2. Hava ortamında prizmaya gönderilen mor renkli I ışık ışınının f izlediği yol verilmiştir. Prizmaya aynı şekilde gönderilen sarı ve kırmızı renkli ışık ışınlarının mor ışının tam yansımaya uğradığı yüzeyde kırılma durumları hakkında ne söylenebilir? Kısaca açıklayınız.

• Cevap: Mor, sarı ve kırmızı ışıklar için ortamın kırılma indisleri arasında n_mor > n_sarı > n_kırmızı ilişkisi vardır. Mor ışık 42ode tam yansımaya uğradığına göre mor ışık için sınır açısı 42oden küçüktür. Ortamın kırılma indisleri arasındaki ilişkiye göre sarı ve kırmızı ışık ışınları için aynı durumlar söz konusu olabilir. Bu durumlarda ışık ışınları tam yansıma yapabilir, sınır açısıyla geliyor ise yüzey üzerinden gidebilir veya hava ortamına ilerleyerek prizmadan ayrılabilir. Eğer sarı ışık ışını sınır açısı ile gelir ise bu durumda kırmızı ışık ışını hava ortamına ilerleyerek prizmadan ayrılabilir.

10. Sınıf Meb Yayınları Fizik Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 163 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.