10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 309

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 309 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 309

Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız. (Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Lokman Hekim Efsanesi

Adana ve çevresinde yüzyıllardır yaygın olarak Lokman Hekim efsanelerinin anlatıldığı rivayet edilmektedir. Bunlardan biri şöyledir: Lokman Hekim, inanışa göre bütün hekimlerin hocası, üstadıdır. Her çiçeğin, her otun özelliklerini tanıyan Lokman ilaç yapar, dertlere deva bulurmuş. Lokman Hekim bütün dünyayı dolaşmış. Çukurova’ya gelince ovanın bereket ve güzelliğine hayran olarak Misise yerleşmiş. Çevredeki bütün hastaları iyileştirmiş. Ölümün bazı hastalıklar için kurtuluş olduğunu unutan Çukurovalılar, ölümsüz hayatın peşine düşmüşler. Lokman Hekimden kendileri için ölümsüzlük ilacını yapmasını istemişler. Lokman Hekim ölüme çare bulmak için anık otu aramaya başlamış.
Lokman Hekim, Çukurova’yı adım adım dolaşmış, bütün bitkileri incelemiş. Bir gece dolaşmaktan yorgun düşmüş ve ulu bir çınarın altında uyuyakalmış. Bir ara bir ses duymuş:”Ey Lokman, anık araman bitsin, ben ölümsüz hayatın devasıyım. Bundan böyle insanlara ve hayvanlara ölüm yok.”Lokman Hekim, sesin geldiği bitkiye doğru yürüyüp bitkiyi koparmış. Bulursa bu insanların hâli ne olur?” demiş.
Bunun üzerine Cebrail, pirifâni kılığında Misis Havraniye tarafına gelmiş. Misis Köprüsü’nün üstünde Lokman Hekim ile karşılaşmış. Cebrail: “Selamünaleyküm” dedikten sonra Lokman’ın elindeki kitaba bakmak istemiş. Kitabı alıp coşkuyla akan Ceyhan Nehri’ne atmış. Kitabın ardından Lokman da suya atlamış ama bulamamış. Yaz gelip sular çekilince ırmak boyunda aramaya devam etmiş. Sonunda kitabın sadece bir yaprağını, arpa tarlasında bulmuş. Bugünkü tıp biliminin, o günkü yapraktan geliştiğine inanıldığı rivayet edilir. Yörede hâlâ, efsanenin izlerine rastlanılmaktadır. Kitabın bulunduğu arpa tarlasının toprağı kutsal sayılır. Çocukların karnı ağrıdığında bu toprağı ısıtıp beze sararak çocuğun karnına koyarlar.
Yrd. Doç. Dr. Refiye Şenesen, Adana Efsaneleri
Kelime Dağarcığı: pirifâni: Yaşlı adam.

1. Okuduğunuz efsanede hangi söz sanatlarına başvurulmuştur? Sizce söz sanatlarına başvurulması anlatımı nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.

• Cevap: Söylenileni daha etkili bir şekilde söylemek için söz sanatlarına başvurulur. Okuduğumuz efsanede kullanılan söz sanatları anlatımda sıradanlığı ortadan kaldırmıştır. “Ey Lokman, anık araman bitsin, ben ölümsüz hayatın devasıyım. Bundan böyle insanlara ve hayvanlara ölüm yok.” cümlesinde intak ve teşhis söz sanatları kullanılmıştır. “Yetiş Cebrail, Lokman ölümsüzlüğe çare bulursa bu insanların hâli ne olur?” cümlesinde nida ve istifham söz sanatları kullanılmıştır. “Ey Lokman, anık araman bitsin.” cümlesinde nida sanatına başvurulmuştur. Metinde söz sanatlarını kullanmak anlatımı daha etkileyici hâle getirecektir. Metin, ağırlıklı olarak öyküleyici anlatım biçimi ile yazılmıştır. Öyküleyici anlatım biçiminde sözcükler genellikle yan ve mecaz anlamında kullanıldığı için söz sanatlarına başvurulur. Söz sanatlarında ise sözcükler yan ve mecaz anlamında kullanılır. Efsanede kullanılan söz sanatları anlamı güçlendirmiştir. Anlatılanlar söz sanatları sayesinde okuyucunun daha fazla ilgisini çekmiş ve efsane daha ilginç hâle gelmiştir.

2. Lokman Hekim’in içerisinde bulunduğu ruh hâlini ayrıntılı biçiminde anlatacak olsaydınız siz hangi anlatım biçimini kullanırdınız? Nedenleri ile açıklayınız.

• Cevap: Lokman Hekim büyük emek vererek yazdığı kitabın Ceyhan Nehri’ne atılması ile büyük hayal kırıklığı yaşamıştır. Yaşadığı bu hayal kırıklığını ve ruh hâlini ayrıntılı biçimde anlatmak için betimleyici anlatım biçiminini kullanırdım. Bence betimleyici anlatımda görsellik ön plandadır. Lokman Hekim’in ruh hâlini ayrıntılı biçimde anlatacak anlatım biçimi, ruhsal betimlemedir. Bence bu betimlemede kişinin ruhsal durumu ve karakteri tasvir edilir. Ruhsal betimleme ile Lokman Hekim’in iç dünyası, duyguları ve düşünceleri ayrıntılı biçimde anlatılarak Lokman Hekim’in kişisel tahlili yapılmış olur.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 309 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.