11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı İlk Türk İslam Devletlerinde Hukuk Cevapları

11. Sınıf Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Meb Yayınları 3. Ünite Türklerde Hukuk Sayfa 105, 106, 107, 108, 109 İlk Türk İslam Devletlerinde Hukuk Etkinlik Soruları ve Cevapları

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı İlk Türk İslam Devletlerinde Hukuk Cevapları

İlk Türk İslam Devletlerinde Hukuk

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 105 Cevabı

1. Türk devletlerinde devletin temeli niçin hukuk üzerine kurulmuş olabilir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap: Halkın kendisini güvende hissetmesi, adaletli bir yönetime halkın saygı duyacağı ve itaat edeceği, adaletin kişisel çıkarları önleyeceği, adaletin devletin başındakileri sorumluluk yükleyeceği, halkın huzur içinde hayatından endişe duymayarak yaşayacağı için Türk Devletlerinde devletin temeli hukuk üzerine kurulmuştur.

2. İslamiyet’in kabulüyle birlikte Türklerin hukuk sisteminde hangi değişimler yaşanmış olabilir?

• Cevap: İslamiyet’in kabulü ile İslam dinine ait kurallar (şerî kurallar) Türklerin hukuk sistemine girerken, eski Türk töresinden beslenen ve İslami kurallara aykırı olmayan örfî hukuk da devam ettirilmiştir. Türk İslam devletlerinde hukuk; şerî ve örfî hukuk olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Kur’an hükümleri ve Hz. Muhammed’in söz ve davranışları temel alınarak oluşturulan şerî hukuk davalarına kadılar bakardı. Örfî hukukun kaynağı ise Hun, Kök Türk ve Uygur kanunları ile Oğuz gelenekleridir. Örfî hukuk, daha çok yönetim, askerlik ve mali konularla ilgiliydi.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 106 Cevabı

Taht üç ayak üzerindedir. Hiçbir tarafa eğilmez. Hareketim ve sözüm bütün halk için aynıdır. Ben işleri doğruluk ile hallederim. İnsanları bey veya kul olarak ayırmam, işleri bıçak gibi keser atarım. Hak arayan kimsenin işini uzatmam. Zulme uğrayarak kapıma gelen ve adaleti bulan kimse benden tatlı tatlı ayrılır. Benim sertliğim zalimler içindir. Kanun karşısında herkes eşittir.”

Kutadgu Bilig’de yer alan adaletle ilgili verilen metinlerden hareketle, Türk devletlerinde adalet anlayışını yorumlayınız.

• Cevap:

➜ Kanunların herkese eşit uygulandığı,
➜ Adaletin kişilere göre değişmez olduğu,
➜ Adaletin en kısa zamanda temin edildiği,
➜ Adaletin mazluma yumuşak, zalime sert olduğu,
➜ Adaletin halkın refahını dolayısıyla devletin gücünü artıracağı yorumlarını yapabiliriz.

İlk Türk İslam devletlerinin adlî teşkilatlarını göz önünde bulundurarak, o dönemde adaletin uygulanması noktasında gösterilen hassasiyet hakkında bilgi veriniz.

• Cevap:

Bütün davalara bir kişi veya bir mahkeme baksa, ihtisaslaşma olmayacağı için gerçek adalet sağlanamaz. Bir mahkeme hem ticari, hem askeri davalara tam anlamıyla sahip olamaz.
İlk Türk İslam devletlerinde, adli teşkilatın ihtisaslaşmıştır. Askeri, örfi ve sivil davalara bakan teşkilatların ayrı olması adaletin kabaca değil gerçek adaleti sağlamak için hassas şekilde uygulandığını göstermektedir.
“Selçuklularda örfî yargıya darü’l adl (adalet evi) denilir, adaleti sağlamakla kadılar görevlendirilirdi. Askerî sınıfın hukuki davalarına bakan kadıların başındaki görevliye kadi’l eşker, sivil halkın davalarına bakan kadıların başındaki görevliye de kadi’l kudat denilirdi.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 107 Cevabı

“Yanan bir ateştir güç, yaklaşanları yakar! Töre su gibi akar, türlü nimetler biter.
Töre bir su gibidir, zulüm (güç) yakan ateştir. Duru su akıttın, (zulmün) ateşi söndü.”

Metne göre Türk İslam devletlerinde töre neden su ile özdeşleştirilmiştir? Yazınız.

• Cevap: Suyun ateşi söndürmesi ve zararını önlemesi, herkese fayda vermesi, ile törenin zulmü önlemesi ve herkese fayda sağlaması benzerlik göstermesi nedeniyle töre su ile özdeşleştirilmiştir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 108 Cevabı

Bir tüccar Sultan Mahmut’un adalet dağıttığı Divan-ı Mezâlim’e geldi. Sultanın oğlu Mesut’u şikâyet etti. Tüccar; “Oğlunuz benden altmış bin dinarlık mal satın aldı. Fakat parasını vermiyor.” dedi. Sultan Mahmut, oğluna sert bir haber gönderdi ve tüccarın hakkının kendisine derhâl ulaştırılmasını istedi. Oğlu Mesut borç bularak tüccarın parasını ödedi. Ancak bundan sonra babası oğluyla görüşüp onu affetti.

Metne göre Türk İslam devletlerinde Divan-ı Mezâlim’de adaletin sağlanması konusunda edindiğiniz bilgileri aşağıdaki boşluğa yazınız.

• Cevap:

➜ Başkanı hükümdardır.
➜ İdari şikayetlere bakar ve halkın şikayetlerini dinler.
➜ Haksızlığa uğrayan halktan kişinin başvurması ile başlardı.
➜ Eşitliğe önem verilir, kişi ayrım yapılmazdı.
➜ Tek oturumda yapılır, aynı gün karar verilirdi.
➜ İdari ve hukuki bir kurumdur.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 109 Cevabı

Moğol Devleti’nin hukuk ve askerlik işlerini düzenleyen kanunlar, Cengiz Yasası olarak tanınmıştır. Bu yasalar oluşturulurken eski Moğol hukuk ve törelerinden ve Türklerin de uyguladığı hukuk kurallarından faydalanılmış, Cengiz Yasası çok sert bir şekilde uygulanmıştır.

Metne göre Cengiz Yasası’nın oluşmasında etkili olan unsurları ve bu yasaların uygulanış şeklini yazınız.

• Cevap: Moğol hukuk ve töreleri ile Türklerin uyguladığı hukuk kuralları etkili olmuştur. Cengiz Yasaları çok ser bir şekilde uygulanmıştır.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Cevapları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.