11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 189

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 189 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 189

Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız. (Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Anadolu’ya Yalnız Göçebe Türkler mi Geldi?

Türkler’in yerleşik yaşayış ve onun faaliyetleri ile yakın bir münasebet kurmalarının bilhassa Gök Türkler çağında olduğu anlaşılıyor. Bunda şüphesiz Gök Türkler’in bir yandan komşuları Çinliler ile yakından temasa geçmeleri, öte yandan kültürü yüksek bir kavim olan Suğdaklar’ı (Soğd) Gök Türkler’in uyrukları arasında bulunmaları başlıca âmiller olmuşlardır. Türkler, Suğdaklar’dan birçok kültür unsurları aldılar. Buna karşılık Suğdaklar da Türk çoğunluğu içinde Türkleşmeye başladılar. XI. yüzyılda onların önemli bir kısmı Türkleşmişti. Çin kaynaklarına göre, Gök Türkler Orta Asya’nın siyasi hâkimiyetini ellerine geçirmeden önce, Altay dağlarındaki yurdlarında demircilik yapmakta idiler. Bu husus, Bizans kaynaklarında da teyid edilmektedir. 568 yılında Bizans İmparatoru Justin’in Batı Gök Türk hükümdarı İstemi Kağan’a yolladığı Zemark’ın başkanlığında bulunan elçilik heyeti Mâveraunnehr’e (Sogdian) gelince, birçok Türk ellerindeki demirleri Bizanslılar’a göstererek; bundan satmak istediklerini söylemişlerdi. Bazı Türk ellerinin demiri kutsal saydıkları anlaşılıyor. Kâşgarlı Mahmud, Kırgız, Yabaku, Kıpçak ve daha bazı Türk ellerinin and içtiklerinde yahut sözleştiklerinde, demiri ululamak için kılıcı çıkararak yanlamasına öne koyup: “bu, gök kirsün kızıl çıksun” dediklerini, bunun da sözünde durmaz isen kılıç kana bulansın, demir senden öcünü alsın, anlamına geldiğini söylemekte ve bu ellerin demire karşı saygı duyduklarını yazmaktadır.

Gök Türkler’in, göçebe olmakla beraber, çiftçiliğe ehemmiyet verdikleri görülüyor. Gök Türk kağanı Kapağan (691-716), barış andlaşmasının yapılabilmesi için ileri sürdüğü şartlar arasında -topraklarını ektirmek gayesi ile- Çin’den bir milyon kile darı, üç bin aded çiftçilik aleti ve çok miktarda demir istemişti. Türkler’in tahıl bitkilerinden ilk defa darıyı tanıyıp ektikleri anlaşılıyor. Dilimizdeki tarla sözünün tarığ-lak (yani darı biten yer)dan gelmesi de bunu gösteriyor. Darının arpa ve buğdaya nazaran daha kısa bir zamanda bitmesi onun tercih edilmesinde başlıca sebep olsa gerektir.
(…)
Faruk Sümer, Anadolu’ya Yalnız Göçebe Türkler mi Geldi?

Kelime Dağarcığı
âmil: Etken, etmen, sebep, faktör.

1. Makale türünde yazılmış olan bu metin, dil ve anlatım yönünden yazıldığı dönemin hangi özelliklerini yansıtmaktadır? Metinden örnek vererek açıklayınız.

• Cevap:

Olası Cevap: Metni incelediğimde günümüzden çok önce yazıldığını rahatlıkla söyleyebilirim. İlk dikkatimi çeken şey, bazı kelimelerin tam Türkçeleşmemiş hâllerinin kullanılması: teyid, andlaşma gibi. Bu kelimeleri şu anda “teyit” ve “antlaşma” şeklinde kullanıyoruz. Günümüz dil bilgisi kurallarından farklı olduğunu gördüğüm bir diğer kelime de “Türklerin”. Günümüzde özel isimlere gelen çoğul ekleri ve arkasından gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmıyor.
Yazım şeklinde de günümüzle farklılıklar gözüme çarpıyor: “yapmakta idiler”, “durmaz isen”.
Günümüzde ek fiilleri bu şekilde ayrı olarak kullanmıyoruz. Bu kullanım elbette yanlış değil ama günümüzde “yapmaktaydılar”, “durmazsan” şeklindeki kullanımları daha yaygındır.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 189 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.