12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 233 Cevapları

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Dersdestek Yayınları 6. Ünite Deneme Sayfa 229, 230, 231, 232, 233, 234 Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 33 Cevapları

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 229 Cevabı

1) Nurullah Ataç “Deneme ‘ben’in ülkesidir.” sözüyle bu türün hangi özelliğine dikkat çekmektedir? Düşüncelerinizi sözlü olarak belirtiniz.

• Cevap: İnsanın kendi benliğinden çıkan yazılar olduğunu ve insanın içinden gelen duygularını ve düşüncelerini bu tür aracılığı ile yazıya döktüğünü anlatmak istemiş olabilir.

2) Mevsimlerden en çok hangisini seversiniz? Niçin?

• Cevap: Ben en çok ilkbaharı severim. Çünkü ilkbaharda yeşillikler sarar dünyayı ve her zaman insanın içine umut doğar. Güneşin parıltısı sarar her yanı ve böyle zamanlarda gök yüzü her şeyden daha mavi daha güzeldir.

3) Türk edebiyatında deneme türünün ortaya çıkışı, önemli temsilcileri ve bunların eserleriyle ilgili arkadaşlarınıza kısa bir sunum yapınız (1. etkinliğe yöneliktir.).

• Cevap: Tanzimat’tan sonra Türk edebiyatına çevirilerle girmiştir. Yetkin örnekler Cumhuriyet döneminde verilmiştir. Bu tür de gazeteyle ortaya çıkmıştır. Ahmet Haşim’in Bize Göre ve Gurabahane-i Laklakan adlı eserlerinde yer alan bazı yazılar Türk edebiyatında deneme türünün ilk örnekleri sayılır.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 232 Cevabı

1) Deneme, kişinin kendi kendisiyle ya da kendi dışındaki kişilerle/varlıklarla herhangi bir konuda gerçek ya da hayalî olarak girdiği diyalogun ürünüdür. Buna göre yazar, metnini oluştururken hangi okuyucu kitlesini dikkate almıştır? Tartışınız.

• Cevap: Genel itibariyle insanları merak eden insanların davranışları hakkında bir şeyler okumaktan keyif alan herkese hitap etmektedir. Bunun yanında sanki bir arkadaşıyla konuşuyormuş gibi yazmaktadır.

2) Tabiat konusunda yazılmış bir deneme ile bir şiir arasında yazılış amacı bakımından ne gibi farklar vardır? Açıklayınız.

• Cevap: İkisi de tabiatı anlattığı halde birinde daha samimi duygular açık net bir dille bütün okurlara ithafen yazılırken şiir de ise daha kapalı bir anlatımla en güzeli yakalama amacıyla yazılmaktadır.

3) Nurullah Ataç’ın yaz ve kış mevsimleriyle ilgili izlenimlerini ve düşüncelerini yansıtan cümleleri okuduğunuz metinden belirleyiniz. Bu cümlelere göre tabiatın insan üzerindeki etkisini belirtiniz.

• Cevap:

“Yaz insanı dinlendirir.”
“Yaz günleri, ışıklı yaz günleri, bize dünyayı açıveren yaz günleri ise bize bir şeyi düşündürmez, kendimizi de düşündürmez, bizi sadece yaşamak sevincine, kendi kendini sezemiyen o sevince salıp düşünmeyi durduruverir.”
“Benliğimizi, bize bir tanrılık sanısı veren benliğimizi uzun yaz günlerinden çok, uzun kış gecelerinde duyarız.”

4) Nurullah Ataç’ın tabiata bakışı ve yaklaşan yaz mevsiminden beklentisi nedir? Metne göre sözlü olarak ifade ediniz.

• Cevap: Ancak haklarının kaygısında olan tenin türlü arzularını işletip ruhun dileklerini, yaratma gücümüzü sindirir.

5) Okuduğunuz metinde ifade edilen yardımcı düşünceleri ve bu düşünceleri birbirine bağlayan ana düşünceyi belirleyiniz.

• Cevap:

➜ Yaz mevsiminin hissettirdikleri.
➜ Yazdan beklentileri.
➜ Kış ile yaz arasındaki farklar işlenmektedir.

6) Deneme türünde yazarın konuya ve okuyucuya yönelik genel yaklaşımı/tavrı nasıldır? Okuduğunuz metinden hareketle açıklayınız.

• Cevap: Bence samimi bir havada kendi görüş ve duygularını okura iletmektedir. Bu da okurun sanki bir dostuyla konuşuyormuş gibi bir havada metni okumasını ve metne girmesini kolaylaştırmaktadır.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 233 Cevabı

7) Okuduğunuz metinle ilgili aşağıda verilen ifadeler doğru ise yargının başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. Cevaplarınızın gerekçelerini açıklayınız.

➜ İçten ve doğal bir anlatım vardır. (D)
➜ Belirli bir planı yoktur. (Y)
➜ Dil ve anlatımı açık, duru, yalın, akıcıdır. (D)
➜ Sanatsal kaygıyla kaleme alınmıştır. (Y)
➜ Yazar, ileri sürdüğü düşünceleri kanıtlamıştır. (Y)
➜ Yazar, kendine özgü duygu ve düşüncelerini okuyucuya aktarmıştır. (D)
➜ Yazar, kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi yazmıştır. (D)
➜ Açıklayıcı ve söyleşmeye bağlı anlatım biçimleri kullanılmıştır. (D)
➜ Gözleme dayalı cümlelere yer verilmiştir. (D)

8) Nurullah Ataç’ın üslup özelliklerini metinden hareketle belirleyiniz. Buna göre iyi bir deneme yazarında bulunması gereken üslup özelliklerinin neler olması gerektiğini tartışınız.

• Cevap: Samimi, yalın bir anlatım vardır. Gündelik hayatın dili metne yansımıştır. Açıklayıcı bir dil vardır. Çünkü duyguları sanatlı kapalı bir anlatımdan çok açık anlaşılır bir dille aktarma amacı vardır.

a) Türk edebiyatında deneme türünün ortaya çıkışı, önemli temsilcileri ve bunların eserleriyle ilgili hazırladığınız sunumu yapınız.

• Cevap: Türk edebiyatında deneme türünde pek çok ürün verilmiştir. Bu tür içine koyabileceğimiz ürünler, genellikle değişik zamanlarda çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanmış yazıların bir araya getirilip kitaplaşmış şekilleridir. Bu eserlerde yer alan yazıların bir kısmı, inceleme, eleştiri yazısı olarak da görülebilir. Bunun yanında bir kitapta yer alan yazıların bir kısmı edebiyat, bir kısmı tarih, bir kısmı felsefe, bir kısmı başka konularda olabilmektedir. O bakımdan deneme türü için çok kesin sınıflandırma ve sınırlandırmalar yapılamamaktadır.Türk edebiyatında ilk deneme kitapları arasında;

Ahmet Haşim’in Bize Göre (1928), Gurebahanei Laklakan (1928);
Ahmet Rasim’in Eşkâl-i Zaman (1918) ve pek çok yazısı;
Mahmut Sadık’ın Takvimden Yapraklar (1912);
Refik Halit Karay’ın Bir Avuç Saçma (1939), Bir İçim Su (1931), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikâyet (1944);
Falih Rıfkı Atay’ın Eski Saat (1933), Niçin Kurtulmak (1953), Çile (1955), İnanç (1965), Pazar Konuşmaları (1966), Kurtuluş (1966), Bayrak (1970) gibi kitaplarını saymak mümkündür.

b) Deneme türünün edebiyatımızda ortaya çıkışında, gelişiminde ve yaygınlaşmasında sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin, yayın organlarının ve teknolojinin ne gibi etkileri olmuştur? Araştırma sonuçlarınızdan hareketle açıklayınız.

• Cevap: Sanayi Devrimi ile gazete daha çok eve girmeye başladı. Gazete ile beraber bir çok tür de gelişme şansı buldu. Bunlardan biri de deneme oldu. Yazarlar günlük hayat hakkında herhangi bir konuda kaleme aldıkları denemeler ile okurlarla buluştu bu da deneme kitaplarının çoğalmasını sağladı.

a) Okuduğunuz metindeki mitolojik ögeleri belirleyiniz.

• Cevap: “Hep aşkı, hep inançları, hep yurt sevgisini şakıyan şairler vardır, ben şair olsaydım ışığın verdiği hazları söyler, hep güneşe övgüler yazardım.” “Yılın en uzun günlerindeyiz; yarın yaz mevsimi girecek, Hürmüz, Ahrimen’e yenilecek, geceler yavaş yavaş uzamağa başlayacak”

b) Baharın gelişi Nevruz, Hıdırellez gibi törenlerle kutlanır. Nevruz ve Hıdırellez ile ilgili bir belgesel izleyerek Nevruz ve Hıdırellez’in Türkler için önemini belirtiniz.

• Cevap: Her yıl 6 Mayıs’ta kutlanan Hıdırellez, Türk tarihinin derinliklerinden gelen, eskimeyen ve her dönemde yenilenen bir milli kültür motifimizdir. Türkler için diriliş ve bağımsızlığın yeniden adlandırılmasıdır.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 234 Cevabı

1) Nurullah Ataç’ın denemesini yazım ve noktalama bakımından inceleyiniz. Elde ettiğiniz sonuçları arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap: Bence gayet başarılı bir yazıdır. Herhangi bir imla ve noktalama yanlışı bulamadık.

2) Okuduğunuz metni inceleyerek bu metinde kendi içinde anlamca bütünlük taşıyan bölümleri belirleyiniz. Bu bölümlere (düşünce birimlerine) ne ad verilir? Bu bölümler anlamca birbirini tamamlamakta mıdır? Açıklayınız.

• Cevap: Paragraf denir. Bu paragraflarda konu bütünlüğü kendi içindedir. Yardımcı düşünce şeklinde de metinde yer alabilirler.

3) “Şair olsaydım ışığın verdiği hazları söyler, hep güneşe övgüler yazardım.” cümlesi bir paragraf olabilir mi? Niçin?

• Cevap: Evet olabilir. Sonuçta kendi içinde anlamsal bir bütünlüğe sahip ifadeleri içermektedir. 

4) Aşağıda boş bırakılan yerleri kendi cümlelerinizle tamamlayarak anlamlı bir paragraf hâline getiriniz.

• Cevap:  Yılın en uzun günlerindeyiz… Yalnızlık mevsimindeyiz. Bu da güneşe olan aşka olan özlemimizin artması demek. Çünkü insan yalnızlık denen bu yolculukta ne yazık ki kışlardan bir türlü yaza geçemiyor. Dışarısı aydınlık, her şey, her yer pırıl pırıl, bütün yüzler gözüküyor, sularda oynayan ışık bizi. sevince, hayranlığa çağırıyor ama biz bir türlü gidemiyoruz. Çünkü yaşamımız hayat denen mengeneler bütününün içinde sıkışmış metal parçaları gibi eğilip bükülmekle tamamlanıyor.

5) “Yaz, deniz, sıcak, tatil, yolculuk” kelimelerini kullanarak defterinize bir olay ve bir düşünce paragrafı yazınız.

• Cevap: Yazın sıcak havalardan bunaldığımda denize gidince tatilin en garip olayı geldi başıma. Uzun yolculuklardan sonra dinlenmek için uzanırken plajda onu gördü ve aşık olmuştum.

“12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 229, 230, 231, 232, 233, 234” ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.