12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Kompozisyon Denilen Umacı Cevapları

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Dersdestek Yayınları 6. Ünite Deneme Sayfa 239, 240, 241, 242, 243, 244 Kompozisyon Denilen Umacı Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Kompozisyon Denilen Umacı Cevapları

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 239 Cevabı

1) Kompozisyon kelimesinin size çağrıştırdığı kavramlar nelerdir? Belirtiniz.

• Cevap: Metin, yazı, paragraf, düşünce, fikir, açıklama, öyküleme.

2) “Kendini anlatmak ya da kendince anlatmak” sözünü deneme geleneği açısından yorumlayınız.

• Cevap: Deneme, kendi samimi düşüncelerini aktarma yollarının kullanıldığı türlerden biridir. Bu tür insanın aslında kendini kendince anlatması ve okura kendini anlatması üzerine kurulmuştur.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 241 Cevabı

1) Okuduğunuz metinden anlamını bilmediğiniz deyimleri belirleyerek bunların metinde kazandıkları anlamlarla ilgili tahminlerinizi defterinize yazınız. Anlamını tahmin edemediğiniz deyimlerin anlamını deyimler sözlüğünden kontrol ediniz.

• Cevap:

ele almak: Bir şey üzerinde çalışmaya başlamış olmak
tebeşir tozu yutmak: okumuşluk, eğitimini almışlık için kullanılan tabir.

2) “Kompozisyon Denilen Umacı” adlı metin, konusuna göre hangi deneme türüne girer?

• Cevap: Edebi deneme türüne girmektedir.

3) “Kompozisyon” kelimesinin sözlük anlamı ve size çağrıştırdığı anlamı nedir? Sizce öğrenciler kompozisyon yazmaktan niçin korkmaktadır? Metne göre açıklayınız.

• Cevap: Kompozisyon demek ayrı ayrı parçaları bir araya getirerek bir bütün oluşturma, düzenleme işi. Çünkü fikirlerinden dolayı eleştirilmekten ve yazdıklarının iyi olmayacağına inanmalarından kaynaklanmaktadır.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 242 Cevabı

4) Yazara göre iyi kompozisyon yazmak için nelere dikkat etmek gerekir? Yazarın bu konudaki görüşleri ve önerileri nelerdir?

• Cevap: Başarılı bir kompozisyon şu aşamalardan geçer:1) Buluş: Anlatılacak konunun bütün ayrıntılarıyla zihinde canlandırılması, ya da toplanması,2) Plân (tertip): Zihinde canlandırılan ya da toplanılan bilgilerin bir düşünsel sıraya konulması,3) Anlatım: Planlanmış bilgilerin düzgün ve anlaşılır bir şekilde söylenmesi ya da yazılması.

5) Yazar, kompozisyon yazma kurallarını doğrudan anlatmak yerine ele aldığı konuyu kendi yaşantısından ve kendi bilgi birikiminden faydalanarak zenginleştirmiştir. Bu bakımdan yazarın anlatım tutumunu metnin amacı ve türü açısından değerlendiriniz.

• Cevap: Metnin amacı okura yazdıkları yoluyla kendi fikirlerini anlatmaktır. Deneme nasıl yazılmalı ve deneme neden gençler tarafından korkuyla yazılmaktadır sorusunun cevabını vermektir.

6) Okuduğunuz metnin ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini sözlü olarak ifade ediniz.

• Cevap: Ana düşünce: Gençlerin neden deneme yazmaktan çekinmesidir. Yardımcı düşünce ise gençlerin deneme yazarken yaşadığı korkular, denemenin nasıl yazılması gerektiği ve iyi bir denemenin taşıması gereken özelliklerdir.

7) Denemelerde ele alınan konuyla ilgili ortaya konulan görüş ve düşüncelerin gerçek hayattaki nesnelerle, varlıklarla, durumlarla, olaylarla ve olgularla birebir ilgisi var mıdır? Metinden hareketle açıklayınız.

• Cevap: Vardır. Çünkü deneme yazarı olayları ve anlatmak istediklerini çevresinden hareketle kurgular. Bu da onun gerçek yaşamı yazdıkları üzerinden okurla buluşturmasını sağlar.

8) Vedat Günyol’un denemesinde öznellik mi yoksa nesnellik mi söz konusudur? Niçin?

• Cevap: Bence öznellik ağır basmaktadır. Çünkü yazar kendi düşüncelerini okurlarına aktarmaktadır.

9) Yazarın ele aldığı konuyla ilgili ortaya koyduğu görüş ve düşüncelerini kesin bir sonuca bağlayıp bağlamadığını deneme türüyle ilişkilendirerek tartışınız.

• Cevap: Kesin bir sonuca bağlamamaktadır. Sadece kendi görüşlerini okura sunmaktadır. Bu da deneme türünün kesin bir sonu ortaya koymaktan çok fikirleri sohbet tarzında okurla buluşturma amacına uygundur.

10) Okuduğunuz metinde hangi anlatım biçimlerinden ve düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılmıştır? Bu anlatım biçimlerinin ve düşünceyi geliştirme yollarının metindeki işlevlerini örnekleyerek açıklayınız.

• Cevap: Genellikle açıklama, örnekleme ve betimlemeden faydalanılmıştır.

11) Bir metnin üslup özellikleri incelenirken hangi ölçütlerin kullanılabileceğini tahtaya yazınız. Bu ölçütlere göre “Kompozisyon Denilen Umacı” adlı metnin üslup özelliklerini belirleyiniz. Belirlediğiniz üslup özellikleri bu türde yazılmış bütün metinler için geçerli midir? Tartışınız.

• Cevap:

➜ Sade açık bir dil kullanılmalı
➜ İfadeler sade yalın olmalı
➜ Yabancı kelime ve tamlama çok olmamalı
➜ Süslü ve sanatlı ifadelerden kaçınılmalıdır.

a) “Kompozisyon” kavramı edebiyat dışında hangi alanlarla ilgilidir? Kendi yaşantınızdan ve çevrenizden örneklerle açıklayınız.

• Cevap: Müzikle ilgilidir. Resimle de. Çünkü herhangi bir sanat eserinde parçaların birleşimiyle oluşturulacak her şey bir kompozisyondur diyebiliriz. 

b) İletişim sürecinde kişilerin kendini açık ve anlaşılır bir şekilde ifade edebilmesinde yazı (kompozisyon) çalışmalarının katkıları nelerdir?

• Cevap: Kompozisyon duygu ve düşüncelerin rahat ve planlı şekilde karşıdakine aktarılması anlamına geldiğinden bu yolla insanlar tecrübe kazanır ve düşüncelerini daha etkili bir şekilde ifade edebilirler.

c) Bir kişinin okuma, yazma gibi dil becerileri nasıl geliştirilebilir? Tartışınız.

• Cevap: Çok okuyarak, okuduğunu anlamlandırarak, yazarak ve yazdıklarını her geçen gün geliştirerek.

Okuduğunuz deneme ile aşağıdaki denemeyi içerik, dil ve anlatım bakımından karşılaştırınız. Bu iki metnin benzer ve farklı yönlerini tahtaya yazınız. Elde ettiğiniz sonuçlardan hareketle hangisinin daha açık ve anlaşılır olduğunu belirtiniz.

• Cevap: İkisinde de dil sade, yalındır. Deneme türünün özelliklerini taşırlar. Ama işledikleri tema farklıdır.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 243 Cevabı

a) Bir yazı çalışmasında başka kaynaklardan yaptığı alıntılarda kaynak göstermeyen bir kişi aşağıdaki değerlerden hangisine karşı bir davranışta bulunmuş olur?

• Cevap: Özellikle güvenirlilik ve inandırıcılıktan uzak bir tavır sergilemiş olur.

b) Bu değerin hayatımızdaki yeri ve önemi hakkındaki düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.

• Cevap: Güvenirlilik insanların size bakış açılarını gösterir. Bu da sizin etrafa vermiş olduğunuz doğru davranışların toplamıdır. Geri dönüşün iyi olabilmesi için sizin de doğru davranışlar sergilemeniz gerekmektedir.

12. Sınıf Dersdestek Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 244 Cevabı

1) Az öğrenci vardır () kompozisyon dendi mi ödü kopmayan () yüreği ağzına gelmeyen () özellikle sınavlarda hani o bir-iki saatlik süre içinde () öğretmenlerin göz açtırmaz () kuş uçurtmaz denetimi altında () Cumhuriyetin ilk yıllarına varıncaya kadar tahrir diye anılan bu yazılı işe uğraşa () sonradan kompozisyon denildi ()
Bu parçayı, önce noktalama işaretleri olmadan sonra uygun noktalama işaretleri koyarak okuyunuz. Bu iki okuyuş arasındaki farkı belirtiniz.

• Cevap: İkisi arasında vurgu tonlama ve ifadelerin doğru telaffuzu bakımından sıkıntılar doğabilmektedir.

2) Aşağıdaki cümlelerde yazım kurallarına aykırı kullanılan kelimeleri belirleyiniz.

• Bir insanın anadilini, düzgün konuşması, düzgün yazması, aslına bakarsanız bir saygı sorunudur.

• Cevap: Anadilini yerine ana dilini olmalı.

• Ben de olsam şaşırırım ilk ağızda, ama sonra başımı ellerimin arasına alır, bir süre düşünürüm, bu işin içinden nasıl çıkarım diye.

• Cevap: İlk ağızda yerine ilk ağızda olmalıdır.

• Çamlıca’dan bakıp, Haliç’de batan güneşin rengârenk oyunlarını seyretmekti yazın zevkimiz.

• Cevap: Haliç’de yerine Haliç’te olmalıdır.

• “Hepimiz dura kaldık.”

• Cevap: Dura kaldık yerine bitişik şekilde durakaldık olmalıdır.

3) Demek, kompozisyonla istenilen, öğrencinin duygu ve düşüncesini, tabii, belirli bir konuda, anlatmasıdır. Bu anlatma, ister yazılı ister sözlü olsun, her şeyden önce düzgün olacak, yani anlaşılır bir Türkçe ile dile getirilecek; yani Türkçemizin kurallarına uygun, virgülü noktası yerli yerinde, okuyanı ya da dinleyeni de yormadan, “Acaba ne demek istiyor bu çocuk?” dedirtmeden.
Bu parçanın bütününde kompozisyonla ilgi esas vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Açık bir anlatımla yazılması
B) Noktalama işaretlerini yerinde kullanılması
C) Konu seçimine özen gösterilmesi
D) Sözlü ya da yazılı anlatımın kullanılabileceği
E) Belirli bir konuda kaleme alınması gerektiği

• Cevap: A

4) Kompozisyonda birinci koşul dil olduğu kadar düşüncedir de. Bir insanın anadilini, düzgün konuşması, düzgün yazması, aslına bakarsanız bir saygı sorunudur. Anadiline saygısı olan, onu güzel kullanmaya özen gösterir bence. Peki, diyeceksiniz, anadilini düzgün konuşmak yeterli mi, kompozisyon denilen o yazılı uğraş için. Değil, elbette. Düzgün bir Türkçe ile yazılan yazının özü, içeriği, kısacası ana düşüncesi değil midir asıl önemli olan?

a) Bu parçanın konusunu ve ana düşüncesini aşağıda boş bırakılan yere yazınız.

• Cevap: Kompozisyonda önemli olan şeyin ne olduğu ana konu ise dilin etkili kullanılmasıdır.

b) Bu parçada kullanılan anlatım biçimini aşağıda boş bırakılan yere yazınız.

• Cevap: Açıklayıcı anlatım biçimi kullanılmıştır.

“12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 239, 240, 241, 242, 243, 244” ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.