5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Sayfa 78-79-80-81-82

5. Sınıf E Kare Yayıncılık Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sayfa 78-79-80-81-82 Cevapları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Sayfa 78-79-80-81-82

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 78

3. Konu: Nüfus ve Yerleşmeyi Etkileyen faktörler

Anahtar Sözcükler: Nüfus, yerleşme, doğal unsur, beşerî unsur

Başlarken

Sizce aile bağları (Görsel: 3.24) yerleştiğimiz yerde olmamızda etkili midir? Neden?

• Cevap: Kesinlikle etkilidir. Çünkü aile bağları en önemli en etkili bağlardır. İnsanı kök olarak bir yere bağlar. İnsanın kendi alanını belirlemesine ve o alanda ömrünü geçirmesine dayanak oluşturur. Güvenli bölgesidir bir bakıma.

İnsanlar beslenme, barınma, iletişim, ulaşım, araç, gereç gibi istek ve ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ekonomik faaliyetlerde bulunurlar. Bu faaliyetlerde doğanın çeşitli özelliklerinden yararlandıkları gibi bazen doğa üzerinde birtakım değişiklikler yaparak da üretime geçerler. Üretim gerçekleştirilirken çoğu zaman farklı meslek gruplarından insanlara ihtiyaç duyulur. Böylece o faaliyetin yapıldığı yerlerde nüfus artışı meydana gelir. Sizce insanların bir yerde yaşamasında, üretim gibi başka belirleyici unsurlar da var mıdır? Açıklayınız.

• Cevap: Üretimin yanında iklimi, eğitim ve sağlık hizmetleri olanaklarını da sayabiliriz. Çünkü insan daha sadece kendi yaşamını değil gelecek kuşaklarının da yaşamını sağlığını, eğitimini, kuracakları refah dolu bir yaşam amacını da düşünerek seçiyor o yeri.

İnsan doğa ile niçin etkileşimde bulunmak zorundadır?

• Cevap: Çünkü doğa olmadan insan bir hiçtir. Doğa ona barınma, yeme-içme ve diğer bütün ihtiyaçlarını karşılama olanağı vermektedir. Doğa olmadan insan da olamaz. Varlığını sürdürmesi için bu etkileşime zorunludur.

SIRA SİZDE

Nüfus ve yerleşmenin dağılışına etki eden faktörlerin yer aldığı tabloyu inceleyiniz. Doğal unsurların başına “D”, beşerî unsurların başına “B” yazınız. Soruları cevaplayınız.

➢ Yaşadığınız yerin bir yerleşim yeri olmasında hangi doğal ve beşerî unsurlar etkilidir? Tabloda işaretleyiniz.
➢ Nüfusun artmasına veya azalmasına neden olan unsurlara uygun düşen bir şehrin ismini ilgili sütuna yazınız.
➢ Belirlediğiniz il, “Unsurlar” kısmındaki verilenlerden olumlu etkilenmişse ilgili haneye “+”, olumsuz etkilenmişse “-” işareti koyunuz.
➢ Seçtiğiniz illerin nüfusunu araştırarak tabloya ekleyiniz.

• Cevap:

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 79

Bir yerin doğal özellikleri, insanların orada yaşayıp yaşamama kararını vermelerinde etkilidir. Eğer insanlar bir yerde yaşamak veya orayı daha yaşanabilir hâle getirmek istiyorlarsa doğal ortamı değiştirebilirler. Ancak dağlık ve bataklık gibi alanlar insanların o yere yerleşmesine, orada nüfuslanmalarına veya üretim yapmalarına izin vermeyebilir.

Şimdi, insanların doğa üzerinde yaptığı değişiklikleri örneklendirelim.

SIRA SİZDE

Aşağıda verilen beşerî unsurlarla ilgili zihin haritasındaki boş kısımlara “ulaşım, beslenme, barınma, üretim” ifadelerinden uygun olanları örnekteki gibi yazınız. Farklı bir ifade yazmak istiyorsanız nedenini açıklayınız.

• Cevap:

Liman: Ulaşım
Fabrika: Üretim
Sera: Üretim
Tünel: Ulaşım
Köprü: Ulaşım
Yol: Ulaşım
Baraj: Üretim
Tarla: Üretim
Tesis: Üretim
Ev: Barınma

Aşağıdaki görselleri inceleyiniz. Yaşadığınız yer ve çevresinde insanların doğal ortam üzerinde değişiklik yapmasının sebepleri nelerdir? Bu faaliyetler, nüfus ve yerleşmeye nasıl etki edebilir? Tartışınız.

• Cevap: İnsanlar yeni barınma yerleri yapmak için tarım arazilerini ormanlarını yok ediyorlar. İnsanlar daha çok para kazanmak için yer altı ve yer üstlerini tahribata uğratıyorlar. İnsanlar denizleri bile para kazanmak için kapatıp balıkların yaşam alanlarını mahvediyorlar.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 80

Bir yerleşim yerinin oluşmasında, gelişmesinde doğal ve beşerî unsurların belirleyici rolünün olduğunu belirtmiştik. İnsanlar hayatlarını devam ettirebilmek için üretim yapmak ve para kazanmak isterler. Böylece barınma, beslenme, giyinme, güvenlik gibi ihtiyaçlarını karşılarlar. Bunları gerçekleştirebilecekleri yerlere yerleşerek çeşitli faaliyetlerde bulunurlar. Şimdi, ülkemizin çeşitli yerlerinde nüfus ve yerleşmeye etki eden faktörleri inceleyelim. Yapılan açıklamalar ile haritayı ( Harita: 3.5 ) ilişkilendirelim. Bunu yaparken 70 ve 71. sayfalardaki haritadan yararlanınız.

Ülkemizde nüfusun en fazla olduğu yerler Marmara Denizi’nin çevresindedir. Bunda Asya ve Avrupa kıtalarının burada birbirine bağlanması, sanayi, ticaret, turizm, bankacılık, madencilik ve ulaşımın gelişmiş olması, verimli arazilerin bulunması etkendir. Yeryüzü şekillerinin fazla engebeli olmaması ulaşımı kolaylaştırır. Böylece üretilen mallar, yurt içinde ve yurt dışında kolayca pazarlanır. Verimli ovaların akarsularla sulanması ve iklimin elverişli olması, yüksek kalitede ürün alınmasını sağlar. İstanbul, ülkemizin en kalabalık şehridir. Çerkezköy ile Adapazarı arasında binlerce fabrika ve tesis vardır. Doğal güzellikler ve tarihî değerler, turizmin gelişmesinde etkendir.

Ülkemizin batısında yerleşim yerleri iklimin elverişli olduğu, ulaşımın kolay sağlanabildiği verimli ovalardadır. Kıyı kesimlerde önemli turizm merkezleri de vardır. İç kesimlere gidildikçe yükselti artar ve nüfus seyrekleşir. İklimin elverişli olması ve nehirlerin ovaları sulaması tarım arazilerinden yüksek verim alınmasını sağlar. Tarım, sanayi ve ticaretin gelişmiş olması nüfus artışında etkendir. Ülkemizin ikinci büyük limanı olan İzmir, sanayi ve turizm merkezidir. Deniz, kum, güneş ve tarihî değerler turizmin gelişmesini sağlar, nüfusu ve yerleşmeyi etkiler.

Yerleşim yerleri Akdeniz kıyı kuşağında, Çukurova çevresinde ve Isparta’da yoğunlaşmıştır. Doğu – batı uzantılı Toros Dağları tarıma, yerleşmeye ve ulaşıma elverişli değildir. Taşeli Platosu ve Burdur, ülkemizin en seyrek nüfuslu yerlerindendir. Adana önemli bir sanayi ve ticaret merkezidir. Antalya ise ülkemizin en önemli turizm merkezlerindendir. İklimin elverişliliği, turizm ve tarımın gelişmesinde etkilidir. Tarıma dayalı fabrika ve tesisler de yerleşim yerlerinin gelişmesinde ve nüfusun artmasında rol oynar.

• Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır. 

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 81

Ülkemizin iç kısımlarında iklim özellikleri nüfus dağılışını etkiler. Tuz Gölü, Konya Ovası ve dağlık alanlar nüfusu az olan yerlerdir. Akarsu yakınlarında, ova ve dağlar arasında kurulan şehirlerde nüfus yoğundur. Başkent Ankara, Konya, Kayseri ve Eskişehir’de sanayi ve ticaret geliştiğinden nüfus yoğunluğu fazladır. Nehirler ve barajlar tarım imkânını artırır. Tarım gelirleri, sanayi gelirlerinden daha fazladır. Tahıl ürünlerine dayalı fabrikalar; metal, makine ve çimento fabrikalarının varlığı iş imkânlarını artırmaktadır. Küçükbaş hayvancılık ve maden üretimi de yapılır. Tuz Gölü’nden bol miktarda tuz elde edilir.

Yerleşim yerleri genellikle Karadeniz kıyısı boyunca ve iç kesimlerdeki ovalarda kurulmuştur. Kıyı boyunca dağınık yerleşme hâkimdir. Kır yerleşmelerinde nüfus azdır. Tarım alanlarının çok parçalı olması nüfus ve yerleşmeye etki eder. İç kesimlerdeki engebeli alanlarda ve platolarda nüfus yoğunluğu düşüktür. Karadeniz kıyısının doğu kesimleri ülkemizin yoğun nüfuslu yerlerindendir. Batı kısmında taş kömürü, demir-çelik fabrikalarının bulunduğu Zonguldak ve çevresinde, orta kısmında ise dağların fazla yüksek olmadığı yerlerde nüfus yoğundur. Yeşilır- mak boyunca verimli ovaların bulunduğu yerlerde de nüfus yoğunlaşmıştır. Tarım ürünlerine dayalı fabrikalar ve tesisler bulunur. Trabzon ile Samsun, sanayi ve ticaretin en fazla geliştiği yerlerdir.

Ülkemizin doğusu en seyrek ve en az nüfuslu yerlerdir. Önemli yerleşmeler, dağların eteklerinde ve dağların arasındaki ovalarda görülür. Hakkâri bölümü, en tenha yerdir. Dağların yamaçlarında, eteklerinde ve vadi boylarında dağınık kır yerleşimleri vardır. Malatya ve çevresinin bitki örtüsü bozkırdır. Erzurum, Kars ve Ağrı’daki çayırlık alanlar büyükbaş hayvancılık için elverişlidir. Yeryüzü şekilleri ve iklimden dolayı tarımsal üretim azdır. Sanayileşmenin az olmasında iklim şartları, ham madde yetersizliği ve tüketim merkezlerine uzaklık etkilidir.

Dicle ve Fırat nehirlerinin kenarlarında, ova ve alçak platolarda kurulan önemli yerleşmelerde nüfus yoğunluğu fazladır. Burada bitki örtüsü bozkırdır. Yer yer ormanlık alanların olduğu Mardin Dağı ve diğer dağlık alanlarda nüfus yoğunluğu azalır. Güneydoğu Anadolu Projesiyle ovaların sulanması tarımda verimi ve ürün çeşitliliğini artırmıştır. Tarıma dayalı sanayinin gelişmesi nüfus artışını etkilemiştir. Gaziantep, önemli bir sanayi şehridir. Yazın aşırı sıcaklar ve kuru rüzgârlarla karşılaşılır.

• Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır. 

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 82

SIRA SİZDE

➢ Ormanlık bir alan
➢ Tarihî eserlerin çok olduğu bir yer
➢ Akrabalık bağının olduğu bir yer
➢ Dağlık bir alan
➢ Deniz kenarında bir yer
➢ Sanayi alanı
➢ Tarım ürünlerinin bol yetiştirildiği bir yer

Ülkemizde yukarıdaki faktörlerin beş veya daha fazlasına sahip olan üç il belirleyiniz. Belirlediğiniz illerde yapılan önemli ekonomik faaliyetleri yazınız. Bu faaliyetlerin nüfus artışına etkisi hakkındaki düşüncelerinizi söyleyiniz.

• Cevap: Yukarıdaki özelliklere sahip üç il olarak: İstanbul, Hatay, İzmir. Bu üç ilimizde hem ormanlık alanlara sahip, hem deniz kenarında hem de sanayi alanlarıdır. En önemli ekonomik faaliyetler olarak turizm, hizmet sektörü ve deniz ürünleri ticaretidir. Bu faaliyetler nüfusun artmasını sağlamaktadır.

NELER ÖĞRENDİK?

GÖZDEN GEÇİRME

• Cevap:

İnsanlar yerleşim yerlerini yaşamaya daha elverişli hâle getirmek için neler yapıyorlar? Örneklerle açıklayınız.

• Cevap: Yerleşim yerlerini temiz tutmaya teknolojik olarak yenilemeye herkesin bu yerleşim yerlerini saygılı bir şekilde ortak kullanabilmesine yönelik faaliyetlerde bulunuyorlar.

ÜRÜN DOSYASI

Bu konuda öğrendiklerinizden yola çıkarak bir yakınınızla “Niçin bu yerleşim yerinde oturuyorsunuz?” konulu kısa bir görüşme yapınız. Aldığınız notları dosya kâğıdına aktarınız. Çalışmanızı sınıfa getirerek arkadaşlarınıza okuyunuz. Ürün dosyanızda saklayınız.

• Cevap: NİÇİN BU YERLEŞİM YERİNDE OTURUYORSUNUZ?

Soru: Ne zamandır Ankara’da yaşıyorsunuz?

Cevap: 13 yıldır.

Soru: Neden Ankara’ya geldiniz?

Cevap: Üniversite için gelmiştim. Sonra da burada iş kurdum ve burada kaldım.

Soru: Ankara’da en sevdiğiniz şey nedir?

Cevap: Havası, insanların nezaketi.

Soru: Ankara’da en sevmediğiniz şey nedir?

Cevap: Araba kornaları, bazen de bitmek bilmeyen kaldırım taşı döşenmesi.

ÖZ DEĞERLENDİRME

1. İnsanların yaşamak için niçin bulundukları yere yerleşmeyi tercih ettiklerini açıklayabilirim. ? X
2. İnsanların, yaşadıkları yer ve çevresini daha elverişli duruma getirmek için yaptıkları değişikliklere örnekler verebilirim. ? X
3. Yaşadığım yer ve çevresindeki nüfusun azlığına veya çokluğuna etki eden nedenleri açıklayabilirim. ? X

DİĞER KONUYA HAZIRLIK

Sınıfa, doğal afetler ve çevre sorunlarıyla ilgili fotoğraf, broşür, gazete haberi ve kitap getiriniz.

• Cevap:

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Çözümleri E Kare Yayınları Sayfa 78-79-80-81-82  ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.