Psikoloji Ders Kitabı Cevapları Özgün Matbaacılık Sayfa 124

hayvan ve insanların gözlemlenebilir davranışlarıdır. Davranışçılar öğrenmeyi açıklayan tüm değişkenlerin çevrede olduğunu belirtirler. Davranışçı kuramcılar öğrenmeyi uyarıcı ile davranış arasında bağ kurma işi olarak görmektedirler.

Klasik koşulanma süreci, Rus Fizyolog Pavlov’un köpekler üzerinde salya salgılama davranışını incelemek için yaptığı çalışma ile başlamıştır. Pavlov, çalışmasında bir köpeğin yalnızca yiyeceği ağzına alınca salya salgılarken daha sonraları yiyeceği başlangıçta getiren bakıcının çaldığı zile de salya salgıladığını fark etmiştir. Ardından bu gözlemini test etmek amacıyla deneysel düzenekler kurmuştur. Bu deneysel düzenekler aşağıda adım adım verilmiştir:

Koşullanma öncesi: Koşullanma öncesinde et, köpekte salya salgılamaya neden olan koşulsuz bir uyarıcı iken köpeğin et karşısında salya salgılaması koşulsuz bir tepkidir. Bu aşamada zil ise köpekte herhangi bir tepkiye neden olmayan nötr bir uyarıcıdır.

Koşullanma sırası: Koşullanma aşamasında Pavlov, zil ve eti bitişiklik (çok kısa zaman aralıklarıyla) içerisinde köpeğe verdiğinde bir süre sonra köpeğin daha eti görmeden zil sesine de salya salgıladığını gözlemlemiştir. Bu aşamada koşullanmanın sağlanması için zil ve et köpeğe tekrar tekrar bir arada verilmiştir.
Koşullanma sonrası: Koşullanma sonrası aşamada, bir önceki aşamada zil ve ete tekrar tekrar maruz kalan köpek, artık zil sesine de salya salgılamaya başlamıştır. Eşleşme öncesi aşamasında nötr bir uyarıcı olan zil sesi, eşleşme aşamasından sonra köpekte salya salgılama tepkisine neden olan koşullu bir uyarıcı hâline gelmiştir. Zil sesine verilen salya tepkisi ise koşullu tepki hâline gelmiştir.

Yemekler, doğal uyarıcıdır ve ağza alınca doğal tepki olarak salya salgılamaya yol açar. Başka deyişle öğrenilmemiştir. Bir yaşantı geçirmediğimiz sürece bir zil, belli bir ışık, bir şarkı, bir renk vb. salya akıtmaya neden olmaz. Yani bunlar nötr uyarıcılardır. Pavlov, köpeğe yiyecek vermeden hemen önce düzenli olarak zil sesi vermiştir. Bu ilişkiyi pek çok kere tekrarladıktan sonra yiyecek verilmediği durumlarda da zil sesini duyduğu zaman, köpek salya salgılamıştır. Çünkü zil, yiyeceğin habercisidir. Böylece köpek, zil sesine salya akıtmasını öğrenmiştir.
Aşağıda Pavlov’un köpekler üzerinde salya salgılama davranışını incelemeye yönelik yaptığı deneyin aşamalarından da faydalanarak klasik koşullanmanın temel kavramları verilmiştir:

Uyarıcı: Organizmayı harekete geçiren iç ve dış olaylardır.
Tepki: Bir uyarıcı karşısında organizmada meydana gelen fizyolojik ya da psikolojik değişimlerdir.
Koşulsuz Uyarıcı: Her zaman aynı tepkisel davranımı uyandıran uyarıcılar koşulsuz uyarıcılardır.
Koşulsuz Tepki: Koşulsuz uyarıcılara verilen tepkiler doğal ve otomatik olduğu için koşulsuz tepki olarak adlandırılır.

Düşünelim, Cevaplandıralım

Klasik koşullanma sadece hayvanlarda gerçekleşen bir süreç midir?

Cevap:

İnsanlarda koşullanma yolu ile öğrenilmiş davranışlar olabilir mi?

Cevap:

Psikoloji Ders Kitabı Özgün Matbaacılık Yayınları Sayfa 124 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.