Abdülhamit Süleyman Çolpan hayatı ve şiirleri

ABDÜLHAMİT SÜLEYMAN ÇOLPAN HAYATI

(Andican, 1893 –Fergana,1938)
Özbek şiirinin en önemli temsilcisidir.
Andican Medresesinde eğitim gördü.
Orenburg’da Vakit gazetesinde çalıştı.
Türkistan’ın bağımsızlığa kavuşması için uğraş verdi.
Başkurt millî Hükümeti’nin sekreterliğini yaptı.
Türkistan halkının en çok sevdiği şairlerdendir.
Türkiye Türkçesiyle de şiirler yazdı.
Özbek dilinin gelişmesinde etkin oldu.
Millî duyguları ve doğa sevgisini lirik bir biçimde dile getirdi.
Mürettep divan sahibi bir şairdir.
Bulaqlar, Uyğanış, Tan Sırları, Saz ve Cor yayımlanmış şiir kitaplarıdır.

ABDÜLHAMİT SÜLEYMAN ÇOLPAN ŞİİRLERİ

EMELNİN ÖLİMİ
1.
Könglimde yığlagan melekler kimler?
Şarqnıft anaları, cüvanları mı?
Qarşımda yığlagan bu canlar kimler?
Qullar ölkesinin insanları mı?
2.
Ne üçün ulamın tavuşlanda
Ötgen asırlarnıfl ahengi yığlar?
Ne üçün yazmışnıft oynaşlarıda
Her yüriş könglimni nişterdek tığlar?
3.
Kenlik hayalleri uçdı mı kökke,
Bütün ümidlemi yavlar mı kömdi?
Mengü tutuqlıkka kirdi mi ölke,
Hayalde parlagan şamlar mı söndi?
4.
Keçenin can alğıç qaranğılığı,
Necat yulduzını hayal mi bildi?
Şunca tutqunlarım haqqı, haqlığı
Bir havuç tupraqqa qurban mı boldı?
5.
Âhımnım otıdan çıqqan şu’leler
Şarqnın kökregide bir cay tapmas mı?
Köksimden qısılıb çıqqan na’ralar
Uhlagan dillerge sılcıb aqmas mı?
6.
Her keçe köklerde oynagan yulduz
Aytar edi mene: “Erklik yulduzı
Tutqun eller üçün semâ kündüzi,
Köngilde qalğusı unın bir izi.
7.
U bir iz közimnin nurlarıdan hem
Yüksekdir, men um öpmak isteymen,
Eğer tapılmasa, bu yurtlardan hem
Köçib yiraqlarge ketmaq isteymen.
Yığlagan, inregen emel qızı mı?
Kökdegi yulduzlar unın izi mi?

Türkiye Türkçesiyle

EMELİN ÖLÜMÜ
1.
Gönlümde ağlayan melekler kimler?
Şarkın anaları, civanları mı?
Karşımda ağlayan bu canlar kimler?
Kullar ülkesinin insanları mı?
2.
Ne için onların seslerinde
Geçen asırların ahengi ağlar?
Ne için kaderin bütün rollerinde
Her hareket gönlümü neşter gibi doğrar?
3.
Büyümek hayalleri uçtu mu göğe,
Bütün ümitleri düşman mı gömdü?
Ebedî esarete girdi mi ülke,
Hayalde parlayan kandil mi söndü?
4.
Gecenin can alıcı karanlığı,
Necat yıldızını hayal mi sandı?
Bu kadar esirin hakkı, haklılığı
Bir avuç toprağa kurban mı oldu?
5.
Âhımın ateşinden çıkan alevler
Şarkın kalbinde akis bulmaz mı?
Göğsümden boğuk çıkan naralar
Uyuyan gönüllere süzülüp akmaz mı?
6.
Her gece göklerde oynayan yıldız
Söylüyordu bana: “Hürriyet yıldızı,
Esir eller için sema gündüzü,
Gönülde kalacak onun bir izi.
7.
O iz gözümün nurlarından hem
Yüksektir, ben onu öpmek istiyorum,
Eğer bulunmazsa bu yurtlardan hem
Göçüp uzaklara gitmek istiyorum!
Ağlayan, inleyen emel kızı mı?
Gökteki yıldızlar onun izi mi?

YANGIN

Talanmagan, yıqılmagan yer yoq,
Güdekler neyzebaşıda…
1.
Nege menim kulağımda tün ve kün
Bayquşlarnın şumlı tavşı baqırar?
Nege menim barlığımga her oyun
Ve her külgi ağu seper, ot qoyar?
2.
Könglim kebi yıqıq üyler, qışlaqlar,
Bayquşlarga buzuq köksin açken mi?
Ata-ana, tanış-biliş, ortaqlar
Yurtnı teşleb, tağ ve taşge qaçqan mı?
3.
Şunday kette bir ölkede yanmağan,
Yıqılmağan, talanmagan üy yoq mı?
Bir köz yoq mı qanlı yaşı tammağan,
Bütün köngil ümidsiz mi, sınıq mı?
4.
Pâdelernift yaylavıda böriler
Qanğa toyğaç, uvlaylar mı köpleşib,
Yıqıqlardan ölcelerni toplaşıb,
Ot mı qoyar alvastılar, periler?
5.
Tabiatnın bütün yaman tamam
Şu ölkege faqat cilve qıldı mı?
Möminlernin aq vicdanı, iymânı
Şam söngendey tinsizgine söndi mi?
6.
Qılıçgarrafi tilleride qızıl qan,
Bulaqlarnın suvı yafilığ taşdı mı?
Yalın bala, yalın gödek-ma’sum can
Neyzelernin başlarıdan aşdı mı?
Ken yaylavga ot mı ketti, yandı mı?
“Medeniyet” istegige qandı mı?

Türkiye Türkçesiyle:

YANGIN
Talan edilmeyen, yıkılmayan yer yok,
Bebekler süngü ucunda…
1.
Niye benim kulağımda gece gündüz
Baykuşların uğursuz sesi çınlar?
Niye benim hayatımda her oyun
Ve her eğlence zehir saçar, ateş koyar?
2.
Gönlüm gibi yıkık evler, viran köyler,
Baykuşlara harap kucağını açar mı?
Ana baba, tanış biliş, bütün dostlar
Yurdu terkedip dağlara taşlara kaçar mı?
3.
Şu kaderi kötü ülkede yakılmayan,
Yıkılmayan, yağmalanmayan ev yok mu?
Bir göz yok mu kanlı yaşı akmayan,
Bütün gönüller ümitsiz mi, kırık mı?
4.
Sürülerin otladığı yaylasında kurtlar
Kana doyunca ulurlar mı birleşip?
Viranelerden ganimetler toplayıp
Ateşe mi verir albastılar, periler?
5.
Tabiatın bütün yaman tarafı
Bu ülkeye sadece cilve mi yapar?
Müminlerin ak vicdanı, imanı
Bir mum gibi boğulup söndü mü?
6.
Kılıçların ağızlarında kızıl kan,
Bulaklar’ın suyu gibi taştı mı?
Çıplak bala, bebekler, masum canlar
Süngülerin ucundan asıldı mı?
Geniş yaylaya ateş mi düştü, yandı mı?
“Medeniyet” isteğine kandı mı?