Cevdet Kudret Kimdir, Eserleri, Hayatı ve Edebi Kişiliği

Cumhuriyet devri şair ve yazarlarından, 1907-10 Temmuz 1992, doğ. ve ölm. İstanbul

Birinci Dünya Savaşı’nda, on, on bir yaşlarında babasını kaybedince annesinin gayretiyle okuyabildi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakül­tesi’ni (1933) bitirdi. Kayseri ve Ankara Atatürk liselerinde, Ankara Devlet Kon-servatuvarı’nda edebiyat öğretmenliği (1934-1945), Türkiye Ansiklopedisi Büro-su’nda edebiyat sekreterliği (1945-1950), İstanbul ve Ankara’da avukatlık yaptı. Türk Dil Kurumu’nda çalıştı, redaktörlük yaptı 8 Meşale dergisinde (1928) topla­nan Yedi Meşale şairlerinden biri de sanat hayatı 1927’de Servetifünun dergisinde başlamış Cevdet Kudret’tir. O toplulukta Ziya Osman’dan sonra en çok Cevdet Kudret, şiire sadık kaldı. Yedi Meşaleci’lerin ortak kitabı Yedi Meşale (1928) ile, kendi eseri Birinci Perde (1929)’deki şiirlerinde, bireysel duyguları, münzevi ve kötümser, ama orijinal açılardan arada hikâye ve balad imkânlarından da faydalana­rak başarıyla yansıtmıştı. Daha sonra tiyatro, hikâye, roman türlerinde eserler verdi; 1952’den başlayarak önce değişik imzalarla sonra kendi adıyla edebiyat tarihimizin ünlü isimleri, eserleri üzerine değerli tanıtma ve el kitapları; başarılı ve aranan, okul ders kitapları (bu lise kitapları Abdurrahman Nisari adıyladır) yayımladı • Şairlik hayatının ilk yıllarında (1928-1933) üçü Darülbedayi’de (İstanbul Şehir Tiyatrosu) oynanmış (Tersine Akan Nehir, 1929; Rüya İçinde Rüya, 1930; Kurtlar, 1933) pi­yesleri Varlık, Gündüz, Ağaç dergilerinde tefrika edildi. Oynanmamış bir piyesi de Danyal ve Sara’du ki 1931 ‘de yazılmış bu eser Varlıkla tefrika edilmişti (1938), Yaşayan Ölüler oyunu ise 1994’te yayımlandı.

• Türkiye’nin Birinci ve İkinci Dün­ya Savaşları arasındaki otuz yıllık toplumsal kesitini veren ve Süleyman’ın Dünyası genel başlığını taşıyan, üç ciltlik bir dizi romanının ilk iki cildi (*Sınıf Arkadaşları, 1943; “Havada Bulut Yok, 1958), üçüncü ciltle (Karıncayı Tanırsınız) birlikte 1976’da yeniden, topluca basıldı. Hikâyelerini derleyen “Sokak ise 1974’te yayım­landı. Bu dört eser, İnkılâp ve Aka Kitabevleri yayınıdır • 1933-1937 yılları ara­sında Gündüz ve Varlık dergilerinde çıkmış nesirleri ile, saz şiiri geleneklerinden faydalanarak yazdığı özellikle sosyal temaları işleyen şiirlerini (Varlık, 1935-1936) dergi sayfalarında bıraktı. Dil üzerine deneme ve tartışmalarını Dilleri Var Bizim Dile Benzemez (1966) adlı kitapta derledi. Karagöz’de tarihçeleri ve açıklamala­rıyla 35 Karagöz oyununu topladı (üç cilt, 1968-1970) e Bir hazırlık niteliğinde çıkardığı, inceleme ve örneklerle Türk Hikâye ve Roman Antolojisi’ni (1945), Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman (1859-1959) adıyla sonradan genişletti: Birinci cilt Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Kadar 1859-1910 yıllarını (bas. 1965); ikinci cilt Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Kadar 1911-1922 yıllarını (bas. 1967) kapsıyor.

• Bu eserleri izleyen Ortaoyunu (1973) monografisi ile Türk Dil Kurumu 1974 Bilim Ödülü’nü kazandı. Kitabın ikinci cildi daha sonra yayımlandı (1975). Abdülhamit Devrinde Sansür (1977) de belgesel bir incelemedir. Denemelerinden oluşan Bir Bakıma 1911 sonunda çıktı. Bunu Örnekleriyle Edebiyat Bilgileri (2 cilt, 1980) ve Benim Oğlum Bina Okur (1983), Kalemin Ucu (1991) adlı eserleri takip etti. Kalemin Ucu ile 1991 Sedat Simavi Büyük Edebiyat Ödülü’nü ve 1992 Edebiyat­çılar Derneği Onur Ödülü’nü aldı. Ölümünden sonra Cevdet Kudret’e Saygı (1993) kitabı yayımlandı. Cevdet Kudret’e Mektuplar ise 1995 yılında kitaplaştırıldı. Ha­yatı, kişiliği ile eserlerinin bir listesi için bakınız: Varlık Dergisi (Temmuz 1988). Monografi (Tanıtma-Elkitapları): Fuzuli (1952), Nedim (1952), Baki (1953), Ahmet Rasim (1953), Hüseyin Rahmi Gürpınar (1953), Hüseyin Cahit Yalçın (1957), Ka­racaoğlan (1958), Yunus Emre (1958), Ahmet Mithat (1962), Ziya Gökalp (1963), Pir Sultan Abdal (1965).