Haldun Taner Kimdir, Hayatı ve Edebi Kişiliği

Cumhuriyet devri yazarlarından, 16 Mart 1915-7 Mayıs 1986, doğ. ve ölm. İstanbul

• Galatasaray Lisesi’ni bitirdi (1935). Almanya’ya gitti, Heidelberg Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde okudu, yurda dönünce (1938) İs­tanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi (1950). Edebiyat Fakültesi’nde tiyatro tarihi dersleri verdi

• Tercüman gazetesinde sanat ve kültür yazılan, fıkralar yazmış (1955-1960), bir ara gazetenin başyazarı da olmuştu (1960). Bu fıkralarından bir kısmını genel başlıklarıyla kitap halinde de topladı. (Devekuşuna Mektuplar, 1960, ikinci kitap 1977). Pazar sohbetlerini Mil­liyet gazetesinde sürdürdü (Mart 1974-Mayıs 1986) • İlk hikâyesi Töhmet, Haldun Yağcıoğlu takma adıyla Yedigün dergisinde (1946) çıkan Taner, gücünü gözlem, mizah ve yergiden alan; konuları büyük şehrin tipik ve türedi yaşamlarından gelme hikâyeleriyle tanındı

• Hikâye kitapları: Yaşasın Demokrasi (1949), *Tuş (1951), “Şişhaneye Yağmur Yağıyordu (1953), *Ayışığında “Çalış-kur” (1954), *On İkiye Bir Var (1954) *Konçinalar (1967, seçme hikâyeler), *Sancho’nun Sabah Yürü­yüşü (1969-Uluslararası Bordighera Avnıpa Mizah Festivali Hikâye Annağanı) Dağlar Delisi Ferhat senaryosuyla 1957 Basın Yayın ve Turizm Bakanlığı Senaryo Annağanı’m aldı). “Necmiye’nin Hatırı” adlı öyküsüyle Yunus Nadi Hikâye Yarış­masında dördüncü oldu (1948). New York Herald Tribüne gazetesinin düzenlediği uluslararası hikâye yarışmasında Şişhaneye Yağmur Yağıyordu ile Türkiye birincisi olmuş (1953), “On İkiye Bir Var” adlı öyküsüyle 1954 Atlantis Yayınevi Zaman Üsüne Hikâyeler Ödülü’nü ve 1995’te On İkiye Bir Var adlı kitabıyla da Sait Faik Hikâye Annağam’nı kazanmıştı. Aynı yıl Kaçak adlı senaryosu ile Türk Film Der­neği Senaryo Ödülü’nü aldı. 1956’da Varlık dergisinin düzenlediği soruştunnada Yılın En Beğenilen Hikâyecisi seçildi. Hikâye yazarlığını oyun yazarlığı izledi. Bu alanda *Günün Adamı (yaz. 1949, bas. 1953), *Dışardakiler (1957) * Ve Değir­men Dönerdi (1958), *Fazilet Eczanesi (1960), *Liitfen Dokunmayın (1960), Huzur Çıkmazı (1961) oyunları peşinden epik tiyatroya geçti; ^Keşanlı Ali Destanı (1964, bas. 1979), Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım (1964), Eşeğin Gölgesi (1965), Zilli Zarife (1966) bu türdedir. Ertesi yıl, dört arkadaşıyla Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nu kurdu (Ekim 1967); bu sahnede Vatan Kurtaran Şaban (1967), Bu Şehri İstanbul ki, Astronot Niyazi (1970), Ha Bu Diyar (1971), Dün-Bugiin (1971), Aşk u Sevda (1972), Yar Bana Bir Eğlence (1974), Hayırdır İnşallah (1980), Dev Aynası (1983) vd. oyunlarını oynattı • Kabare Tiyatrosu türünde *Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1971) oyunuyla Türk Dil Kurumu 1972 Tiyatro Ödülü’nü kazandı.

“Ayışığmda Çalış-kur” hikâyesinden oyunlaştırdığı Ayışığında Şamata îstanbul Şehir Tiyatrolarında, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım 1979’da Devlet Tiyat­rosunda oynadı • Hak Dostum Diye Başlayım Söze (sohbetler, 1978), Ölür İse Ten Ölür, Canlar Ölesi Değil (portreler, 1979)’den sonra yayımlanan Düşsem Yol­lara Yollara (1979) gezi notlarını topladığı kitaplardır. Bir de M. And ve Ö. Nutku ile hazırladığı Tiyatro Terimleri Sözlüğü (1966) bulunmakta.

• Bütün Eserleri Bilgi Yayınevi’nde basılıyor. Bütün Hikâyeleri dizisinin çoğu yayımlanmamış hikâyele­rinin toplandığı dördüncü kitabı (Yalıda Sabah, 1983) ile 1983 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’nü Pertev Naili Boratav’la birlikte aldı. “Düz Yazıları” dizisinde beş kitabı çıktı: Çok Güzelsin Gitme Dur (1983-1984 Gazeteciler Cemiyeti Fık­ra Ödülü), Berlin Mektupları (1984), Koyma Akıl, Oyma Akıl (1985), Önce İnsan Olmak (Devekuşuna Mektuplar 1, 1987), Yaz Boz Tahtası (Devekuşuna Mektuplar 2, 1987) • Ayşegül Yüksel Haldun Taner Tiyatrosu (1986) adlı bir inceleme kitabı yayımladı. 1987 yılında anısına Haldun Taner Öykü Ödülü konuldu.